Ομιλία Προέδρου ΣΕΤΕ, κ. Γιάννη Παράσχη στο ετήσιο Συνέδριο ΣΕΤΕ με θέμα “Reframing Tourism”
Αξιότιμοι Κύριοι Υπουργοί
Κύριε Περιφερειάρχη, Κυρία και κύριοι Δήμαρχοι
Κύριοι Πρόεδροι,
Κυρίες και κύριοι,
Φίλες και φίλοι,
Με ιδιαίτερη χαρά σας καλωσορίζω στο ετήσιο συνέδριο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων. Θέμα του φετινού συνεδρίου “Reframing Tourism” -ο επαναπροσδιορισμός του ρόλου του ελληνικού τουρισμού- σε ένα περιβάλλον πολλαπλών προκλήσεων.
Σε λίγες μέρες το 2023, ένα έτος ΟΡΟΣΗΜΟ και το ΝΕΟ ΕΤΟΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ για τις μελλοντικές εξελίξεις του ελληνικού τουρισμού φτάνει στο τέλος του. Φέτος επιστρέψαμε σε συνθήκες προ πανδημίας, χωρίς ταξιδιωτικούς περιορισμούς. Όπως όλα δείχνουν η χρονιά θα κλείσει με μονοψήφια αύξηση σε αφίξεις και διψήφια αύξηση σε έσοδα και Κατά Κεφαλή Δαπάνη σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος αναφοράς 2019. Ο ελληνικός τουρισμός και το brand Ελλάδα επέδειξαν όχι απλά ιδιαίτερη ανθεκτικότητα ΑΛΛΑ εξαιρετική αναπτυξιακή δυναμική σε σχέση με άλλες χώρες της περιοχής μετά την πανδημία.
Αυτός, όμως, δεν είναι ο μοναδικός ή ο κυριότερος λόγος που το 2023 αποτελεί ορόσημο. Η χρονιά αποτελεί κατά την άποψή μας ένα σημείο καμπής για το αναπτυξιακό πλαίσιο και το μέλλον του τουρισμού μας. Ήταν μια χρονιά κατά τη διάρκεια της οποίας αναδείχθηκε με τον πιο ανάγλυφο και χρονικά συμπυκνωμένο τρόπο – όπως συμβαίνει ενίοτε μετά από μεγάλες κρίσεις – μια αλλαγή στον δημόσιο διάλογο αλλά και τις πολιτικές θέσεις αναφορικά με τις τρεις (3) διαστάσεις που διαμορφώνουν αυτό που ονομάζουμε βιωσιμότητα στον τουρισμό δηλαδή Την οικονομική διάσταση, την κοινωνική διάσταση, και την περιβαλλοντική. Σε οικονομικό επίπεδο, ολοκληρώνεται ένας κύκλος που ξεκινά με την ελληνική κρίση και κορυφώνεται με την περίοδο της πανδημίας, όπου η οικονομική βιωσιμότητα και η στήριξη του τουριστικού κλάδου θεωρούνται απαραίτητα συστατικά μιας εθνικής οικονομίας που παλεύει με την ύφεση και την υψηλή ανεργία.
Η δυναμική έξοδος από την πανδημία με αύξηση των τουριστικών ροών, το δυναμικό ενδιαφέρον για επενδύσεις και ειδικότερα άμεσες ξένες επενδύσεις υψηλού επιπέδου αλλά και οι αυξήσεις τιμών και εσόδων των τουριστικών επιχειρήσεων αλλάζουν πλήρως το διάλογο για την οικονομική βιωσιμότητα του τουρισμού.
Η συζήτηση για την φορολογική πολιτική αλλά και την επιλεξιμότητα και τις ενισχύσεις τουριστικών επενδύσεων γίνεται πια με διαφορετικό πρόσημο.
Σε κοινωνικό επίπεδο και ειδικότερα στα εργασιακά, περνάμε από τις πολιτικές της πανδημίας για στήριξη εργαζομένων του χώρου μέσα από προγράμματα (όπως των Αναστολών ή το ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ) σε ζητήματα που αφορούν στις συνθήκες εργασίας στο χώρο του τουρισμού, ενώ η υψηλή ανεργία δίνει την θέση της στο δομικό πλέον πρόβλημα ανεύρεσης ανθρώπινου δυναμικού. Σε επίπεδο τοπικών κοινωνιών, η αγωνία για την ανθεκτικότητα και το μέλλον του τουρισμού ως κύριου πυλώνα ευημερίας δίνει σε διάφορες περιοχές την θέση της σε συζητήσεις για τον «υπερτουρισμό». Αναβιώνει το ζήτημα για τη βραχυχρόνια μίσθωση και τα προβλήματα στέγης, ενώ διατυπώνονται ερωτηματικά σχετικά με την συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών και τη διάχυση του κοινωνικού μερίσματος από τον τουρισμό.
Και τέλος μέσα από τις φυσικές καταστροφές που ζήσαμε φέτος σε Έβρο, Θεσσαλία και ειδικά σε ένα από τα ελληνικά αλλά και διεθνή τουριστικά Megabrands, τη Ρόδο, αναδεικνύεται με τον πιο σκληρό τρόπο η σύνδεση μεταξύ τουρισμού, κλιματικής αλλαγής και περιβαλλοντικής βιωσιμότητας.
Το γεγονός ότι ο κλάδος καλείται με ένα νέο μέτρο στο κλείσιμο του 2023, να συνεισφέρει διαχρονικά πάνω από 300 εκ ΕΥΡΩ ετησίως συνδεόμενος με την έννοια της ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση – μέτρο για το οποίο έχουμε εκφράσει από την πρώτη στιγμή τις σοβαρότατες ενστάσεις μας – συμπυκνώνει με πολύ χαρακτηριστικό τρόπο την αλλαγή του πλαισίου για την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα και ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού. Σε αυτή τη χρονιά ορόσημο λοιπόν, ο ΣΕΤΕ καλείται να επιτελέσει με τον καλύτερο και πλέον αξιόπιστο τρόπο τη θεσμική του αποστολή, πάντα εκφράζοντας την ενότητα του κλάδου. Υποχρέωσή μας είναι να δώσουμε επίκαιρες απαντήσεις στα ζητήματα που διατυπώνονται με διαφορετικό τρόπο και ένταση στην μετά πανδημία εποχή για να διασφαλίσουμε Τη συνεχή ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του τουρισμού, την διατήρηση του πρωταγωνιστικού του ρόλου, τη μεγιστοποίηση της συνεισφοράς του στην εθνική οικονομία, την απασχόληση, την κοινωνική συνοχή, τις τοπικές οικονομίες και κοινωνίες.
Σε συνδυασμό με το «Στρατηγικό Σχέδιο Ελληνικός Τουρισμός 2030» – Έχουμε θέσει πέντε κεντρικές προτεραιότητες τις επενδύσεις και την ανταγωνιστικότητα το ζήτημα των υποδομών την διαχείριση των προορισμών την αγορά εργασίας και φυσικά την βιωσιμότητα.
Σε όλα τα παραπάνω καλούμαστε να συμβάλλουμε σε εξεύρεση λύσεων μέσα από τη συνεργασία με την πολιτεία, την τοπική αυτοδιοίκηση και όλους τους εμπλεκόμενους φορείς του τουρισμού και των άλλων παραγωγικών τάξεων. Και φυσικά μέσα από τους παραγωγικούς μας βραχίονες ΙΝΣΕΤΕ και MARKETING GREECE καλούμαστε να συμβάλλουμε με την παραγωγή της απαραίτητης γνώσης, εκπαίδευσης και επικοινωνίας. Το σημερινό Συνέδριο είναι μία ακόμη δράση στην κατεύθυνση αυτή.
Στα θέματα ανταγωνιστικότητας, Οι νομοθετικές ρυθμίσεις για την βραχυχρόνια μίσθωση, οι οποίες χρήζουν περαιτέρω διευκρινίσεων, καθώς και ο μειωμένος ΦΠΑ σε εστίαση και μεταφορές – παρότι υψηλότερος των ανταγωνιστών- αποτελούν θετικές εξελίξεις.
Για τα κρίσιμα θέματα τόσο του χωροταξικού αλλά και των χρηματοδοτήσεων τουριστικών επιχειρήσεων από το RRF, το ΕΣΠΑ και τον αναπτυξιακό νόμο καθώς και για ζητήματα πράσινης μετάβασης αναμένουμε να ακούσουμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον το σχετικό σημερινό πάνελ με τον Υπουργό Ανάπτυξης κ. Κώστα Σκρέκα, τον Υπουργό Επικρατείας κ. Άκη Σκέρτσο και την Υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας κυρία Αλεξάνδρα Σδούκου.
Στο ζήτημα των Υποδομών είναι σαφές ότι οι υφιστάμενες δημόσιες υποδομές δεν επαρκούν για να καλύψουν τις απαιτήσεις της αύξησης των ροών προς το 2030. Έχει ήδη γίνει μια σημαντική προεργασία από τον ΣΕΤΕ και το Ινστιτούτο μας σε επίπεδο χαρτογράφησης και καταγραφής προτάσεων – που εξειδικεύονται για κάθε περιφέρεια της χώρας – εκ των οποίων το 50% αναφέρεται σε δημόσιες υποδομές που αφορούν άμεσα τον τουρισμό, ενώ άλλο ένα 20% αναφέρεται σε υποδομές ευρύτερης ωφέλειας. Το τελευταίο διάστημα βρισκόμαστε σε συνεργασία με το Υπουργείο Υποδομών & Μεταφορών και τον Υπουργό Επικρατείας, για την προτεραιοποίηση, την εφικτότητα και τον χρονισμό τους.
Η αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και του ΕΣΠΑ αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία την οποία οφείλει να αξιοποιήσει η κυβέρνηση και η τοπική αυτοδιοίκηση για να αποφύγουμε μια ασύμμετρη και κατ’ επέκταση μη βιώσιμη ανάπτυξη μεταξύ των τουριστικών ροών, των σημαντικών ιδιωτικών επενδύσεων και των απαραίτητων υποδομών.
Αναφορικά με τον τρίτο ζήτημα της διαχείρισης και προώθησης των προορισμών και των DMMΟ’s o ΣΕΤΕ έχει παρουσιάσει στην κυβέρνηση συγκεκριμένες προτάσεις ανοίγοντας συστηματικά τον διάλογο στις τοπικές κοινωνίες.
Το πρόσφατα βελτιωμένο νομοθετικό πλαίσιο για τους DMMΟ’s χρήζει κατά την άποψή μας περαιτέρω αλλαγών για την εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα και των τοπικών κοινωνιών.
Είμαι βέβαιος ότι θα ακούσουμε πολλά και ενδιαφέροντα αργότερα στη σχετική ενότητα με εκπροσώπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με τον κύριο Απόστολο Τζιτζικώστα και την κυρία Μαρία Καμμά πού θα παρουσιάσει το case study της Τήλου. Σχετικά με την τέταρτη ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ μας, που αφορά την αγορά εργασίας, αποτελεί πλέον κοινή πεποίθηση τόσο στις παραγωγικές τάξεις όσο και στην κυβέρνηση ότι το ζήτημα αυτό, δεδομένων και των δημογραφικών εξελίξεων θα αποτελέσει σημαντική δομική πρόκληση για τα επόμενα χρόνια. Βρισκόμαστε σε διάλογο με τα αρμόδια υπουργεία αναφορικά με τις απαραίτητες παρεμβάσεις στην αγορά εργασίας, έτσι ώστε, με προγράμματα προσέλκυσης, κατάρτισης και συνεχούς βελτίωσης δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού συμπεριλαμβανομένης και της βελτίωσης της αποτελεσματικότητας του θεσμοθετημένου πλαισίου των μετακλήσεων να ανταποκριθούμε στις νέες απαιτήσεις στον χώρο της εργασίας και στις διεθνείς τάσεις που διαμορφώθηκαν μετά την πανδημία. Το ανθρώπινο κεφάλαιο παραμένει ο πιο κρίσιμος παράγοντας για την διαμόρφωση του τουριστικού προϊόντος.
Είναι ζητήματα και θέματα που θα κουβεντιάσουμε με τον Πρόεδρο του ΣΕΒ αργότερα σήμερα, προσπαθώντας να φωτίσουμε το τρίπτυχο «Ανθεκτικότητα – Ανθρώπινο δυναμικό – Παραγωγικό Μοντέλο» .
Κυρίες και κύριοι,
Οι όποιες λύσεις στους παραπάνω τέσσερεις πυλώνες είναι απαραίτητο να εντάσσονται σε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για τη βιώσιμη ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού που αποτελεί και τον πέμπτο πυλώνα αλλά και ταυτόχρονα το κοινό πλαίσιο στο οποίο καλούμαστε να υλοποιήσουμε το Reframing Tourism που αποτελεί και το θέμα του σημερινού συνεδρίου. Θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε όλοι ότι όπως αναδεικνύει το 2023 η χρονιά που κλείνουμε η ανταγωνιστικότητα και οικονομική βιωσιμότητα του τουριστικού μας προϊόντος και της επιχειρηματικότητας εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις διαστάσεις της κοινωνικής και περιβαλλοντικής βιωσιμότητας.
Ειδικότερα στο εξαιρετικά κρίσιμο ζήτημα του περιβάλλοντος όπως αναδεικνύει η πρόσφατη μελέτη των Deloitte – INSETE για τη βιωσιμότητα στην ελληνική αγορά τουρισμού έχουμε ως τουριστικές επιχειρήσεις να καλύψουμε σημαντικό έδαφος. Είναι ενδεικτικό πως το 73% των ερωτηθέντων δεν έχει θέσει στόχο μείωσης των εκπομπών άνθρακα για το 2030, ενώ μόλις το 20% θεωρεί ότι παρέχει εκπαίδευση στο προσωπικό του σε ζητήματα βιωσιμότητας. Οι ελλείψεις αυτές είναι ιδιαίτερα έντονες στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις με έσοδα κάτω των 10 εκατ. Ευρώ που αποτελούν και την πλειοψηφία στον κλάδο. Όμως, η διαμόρφωση ενός βιώσιμου και περιβαλλοντικά υπεύθυνου τουριστικού επιχειρείν αποτελεί ΜΟΝΟΔΡΟΜΟ εάν θέλουμε ο ελληνικός τουρισμός να συνεχίσει τη θετική του πορεία και το brand Ελλάδα να διατηρηθεί στην κορυφή. Σε μια σύγχρονη αντίληψη για το ρόλο του ως φορέα εκπροσώπησης του κλάδου και σύγχρονου κοινωνικού εταίρου, ο ΣΕΤΕ δεν μπορεί παρά να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της προσπάθειας αυτής. Ήδη εγκρίθηκε από το Διοικητικό μας Συμβούλιο και ενεργοποιείται η Δημιουργία ενός Προγράμματος μετάβασης των Τουριστικών Επιχειρήσεων σε βιώσιμη λειτουργία. Φιλόδοξος Στόχος μας είναι μετά την φάση ανάπτυξης της μεθοδολογίας και της πιλοτικής εφαρμογής σε συγκεκριμένο δείγμα επιχειρήσεων να προχωρήσουμε στο roll out εντός του 2024. Στόχος της προσπάθειας αυτής είναι η παροχή μεθοδολογίας και εργαλείων που θα επιτρέπουν μέσα από συγκεκριμένα βήματα τη διάχυση της γνώσης, τη δέσμευση, τη στοχοθέτηση, την υλοποίηση και την πιστοποίηση της εξέλιξης των τουριστικών επιχειρήσεων προς την βιωσιμότητα και τους μηδενικούς ρύπους. Αυτή η πρωτοβουλία αυτορρύθμισης του κλάδου δεν είναι μόνο αναγκαιότητα αλλά και σωστή επιχειρηματική επιλογή, ένα θετικό business case.
Είναι σαφές βέβαια ότι η πράσινη μετάβαση και η περιβαλλοντικά βιώσιμη επιχειρηματικότητα θα απαιτήσουν σε πολλές περιπτώσεις αρχικές επενδύσεις και κόστος. Η προσπάθεια αυτή θα πρέπει να στηριχτεί έμπρακτα τόσο από την πράσινη χρηματοδότηση του τραπεζικού συστήματος όσο και με απλές διαδικασίες από το Ταμείο Ανάκαμψης και τα υπόλοιπα χρηματοδοτικά εργαλεία ειδικά για τις μικρομεσαίες τουριστικές επιχειρήσεις.
Κυρίες και κύριοι,
Πέραν από κάθε προσπάθεια να περιορίσουμε τις ανθρωπογενείς επιπτώσεις στο κλίμα, το φετινό καλοκαίρι, έπεισε και τους πιο δύσπιστους ότι η κλιματική κρίση είναι εδώ. Μας αφορά και μας επηρεάζει όλους. Και η κάθε μας κίνηση πλέον θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη της αυτή τη μεταβλητή. Περιμένω με ιδιαίτερο ενδιαφέρον την ομιλία του καθηγητή κ. Ζερεφού για το ζήτημα της κλιματικής κρίσης και των επιπτώσεων της στον τουρισμό.
Σε αυτό το σημείο θέλω να σας ευχαριστήσω για την προσοχή σας και την παρουσία σας εδώ σήμερα και να καλέσω την Υπουργό Τουρισμού, κυρία Όλγα Κεφαλογιάννη, στης οποίας το πρόσωπο βρίσκουμε έναν συνεπή θεσμικό συνομιλητή και συμπαραστάτη για την τοποθέτησή της.
