Με προβολές, κινηματογραφικά και εκπαιδευτικά εργαστήρια, masterclasses και πολλές ακόμα δράσεις συνεχίζεται με επιτυχία το φεστιβάλ στο Καστελλόριζο
«Δεν θα μπορούσε να υπάρχει πιο εύστοχος τίτλος για το φεστιβάλ από το Beyond Borders και δεν θα μπορούσε να υπάρξει πιο κατάλληλος τόπος γι’ αυτό, από το άκρο της Ελλάδας, το Καστελλόριζο. Πιστεύουμε ότι πρέπει να ζούμε και να δημιουργούμε όχι απλά πέρα, αλλά ανεξάρτητα από σύνορα». Με αυτά τα λόγια οι συνδιοργανωτές του φεστιβάλ, Ειρήνη Σαρίογλου και Michel Noll υποδέχθηκαν τις ταινίες, τις δράσεις και τους επισκέπτες απ’ όλον τον κόσμο που γέμισαν, τις πρώτες μέρες διεξαγωγής του, το 8ο Beyond Borders Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου.
Σε μια κατάμεστη πλατεία πραγματοποιήθηκε η προβολή της οσκαρικής ταινίας Mediterraneo, παρουσία του Ιταλού πρωταγωνιστή της, Giuseppe Cederna, ο οποίος μίλησε για την προσωπική του σχέση με το νησί της αιώνιας νιότης του. Όπως χαρακτηριστικά είπε: «Ένας μεγάλος συγγραφέας έγραψε κάποτε: ‘Υπάρχουν λιμάνια που παραμένουν πάντα μόνο για προσγειώσεις ή αγκυροβόλια, ενώ άλλα γίνονται σκηνές, όπου εξιστορούνται ιστορίες και τελικά φτάνουν να αποτελούν έναν ολόκληρο κόσμο’. Ένα τέτοιο λιμάνι είναι το Καστελλόριζο».
Οι προβολές του Επίσημου Διαγωνιστικού ξεκίνησαν με την πολυαναμενόμενη ταινία We will not fade away της ουκρανής σκηνοθέτριας Alisa Kovalenko. Η Αλίσα, η οποία εκτός από διακεκριμένη σκηνοθέτιδα, παίρνει μέρος και σε πολεμικές επιχειρήσεις, διηγήθηκε στην ταινία την ιστορία μιας παρέας παιδιών εν μέσω πολέμου, σε ένα χωριό-φάντασμα χωρίς μέλλον. Άραγε μπορούν να ονειρεύονται; Κι αν ναι, θα καταφέρουν τελικά να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους; Για τον πόλεμο και τις επιπτώσεις του μιλούσε και η ταινία, Scenes with my father της Biserka Šuran, σε ελληνική πρεμιέρα. Η κροατο-ολλανδή σκηνοθέτρια κάνει μια αναδρομή, με τον πατέρα της, στον ξεριζωμό τους από την εμπόλεμη τότε Κροατία και το κόστος που είχε αυτό σε όλη την οικογένεια. Η πρώτη βραδιά έκλεισε με το Radji, επίσης σε ελληνική πρεμιέρα, των Georg Götmark & John Erling Utsi που σχολιάζει τις συγκρούσεις για τη γη και τα σύνορα στο βορειότερο τμήμα της Σουηδίας και της Νορβηγίας. Αφορμή για ειλικρινή συζήτηση προκάλεσε η ταινία του Σωτήρη Δανέζη Roofless Dreams για την αστεγία στην Αθήνα και τη δουλειά της ΜΚΟ Emfasis, η οποία έθεσε επί τάπητος τα πραγματικά ζητήματα και τις δυσκολίες αντιμετώπισής τους. Καπνεργάτριες, μεταξύ άλλων στον ιστορικό Παπαστράτο, ξεδίπλωσαν τις μνήμες τους από την καπνοπαραγωγή στα Φύλλα καπνού των Στάθη Γαλαζούλα & Ελίζας Καβαλαράκη. Για την εσωτερική σύγκρουση ενός καθολικού ιερέα μιας μικρής ουγγρικής κοινότητας μεταξύ κλήρου και προσωπική ζωής και την αναπάντεχη έκβασή της, μιλά η ταινία Holy Dilemma των Ούγγρων Julianna Ugrin και Márton Vízkelety. Παρουσία της σκηνοθέτριας Penelope McDonald από την Αυστραλία προβλήθηκε στο Καστελλόριζο η διεθνής πρεμιέρα της ταινίας Audrey Napanagka που εξιστορεί τη ζωή μιας οικογένειας αυτόχθονων walpiri και των παιδιών που μεγαλώνει. Στην ελληνική πρεμιέρα του Uncanny me της Katharina Pethke είδαμε την ηρωίδα να αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στην πραγματικότητα και τον ψηφιακό κλώνο της και στο When spring came to Bucha των Mila Teshaieva & Marcus Lenz οι κινηματογραφιστές ακολουθούν τους επιζώντες βομβαρδισμένων πόλεων στον αγώνα τους να επιβιώσουν.
Οι μέρες στο νησί ξεκινούν νωρίς το πρωί με δράσεις για τα παιδιά του νησιού, στις οποίες συμμετέχουν με ενθουσιασμό, όπως τα εργαστήρια ζυμαρικών και μακραμέ ή οι συμπεριληπτικές εκπαιδευτικές κινηματογραφικές δράσεις με το ΕΚΟΜΕ, φτάνουν μέχρι τον καθαρισμό βυθού με την οργάνωση I-Sea, ενώ συνεχίζουν το απόγευμα με θεατρικό παιχνίδι. Παράλληλα οι φοιτητές σχολών κινηματογράφου του εξωτερικού μαζί με τους υπευθύνους του Beyond Storytelling, Danae Elon και Uri Cohen, εξερευνούν και εμπνέονται από κρυφές γωνιές του νησιού και από το πρόγραμμα του φεστιβάλ, προκειμένου να αφηγηθούν τη δική τους ιστορία σε μια ταινία μικρού μήκους.
Καθημερινά ανοικτή είναι η έκθεση με τα υπέροχα έργα της Γεωργιάννας Νταλάρα αλλά και η έκθεση γλυπτικής στο ξεχωριστό εργαστήρι του Αλέξανδρου Ζυγούρη, ενώ ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Παύλος Μεθενίτης ξεκίνησε τις απογευματινές βιβλιοπαρουσιάσεις του με την καταγραφή, από τον Κλήμη Ιατρίδη, της ζωής στα ιστορικά Βουρλά της Μικράς Ασίας, γενέτειρας του νομπελίστα ποιητή μας, Γιώργου Σεφέρη. Καθηλωτικές αναγνώσεις πεζών και ποιημάτων του Σεφέρη στα ελληνικά και στα αγγλικά έκαναν οι ηθοποιοί Γεωργία Ανέστη και Carol Drinkwater. Τα μουσικά ιντερλούδια των Δήμου Βουγιούκα και Δημήτρη Κουφογιώργου, σε αργεντίνικες, γαλλικές, βαλκανικές ή και ελληνικές νότες, έχουν αγαπηθεί από όλους στο νησί, με την πλατεία των προβολών να μετατρέπεται, ανάμεσα στις προβολές, σε χώρο τραγουδιού και χορού για μεγάλους και μικρούς.
Στο Critics’ Corner τα μέλη της FIPRESCI κριτικοί Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος, Davide Magnisi και Senem Erdine μίλησαν για τα στοιχεία ενός καλού ντοκιμαντέρ, τις μικρές ιστορίες και τη μεγάλη Ιστορία πίσω τους, τους ανθρώπους που αποκτούν φωνή, τα κρίσιμα ερωτήματα και η αμεσότητα με την οποία τίθενται, την οπτική του σκηνοθέτη. Όπως είπε η Σενέμ: «Η επιλογή των 18 ταινιών του επίσημου διαγωνιστικού με έκανε να σκεφτώ για τα σύνορα, όπως ποτέ πριν – ουσιαστικά με 18 διαφορετικούς τρόπους!»
Στα masterclasses, o Wolfgang Bergmann, CEO του γαλλογερμανικού καναλιού arte και πρόεδρος της κριτικής επιτροπής του επίσημου διαγωνιστικού, μίλησε για το arte, τους τρόπους συμπαραγωγής, τα νέα εργαλεία μετάφρασης και υποτιτλισμού που ετοιμάζονται, τα κριτήρια επιλογής των ντοκιμαντέρ που έχουν να κάνουν με την ποικιλομορφία των απόψεων, ενώ τόνισε ότι δεν υπάρχει μόνο μια αλήθεια και είναι χρήσιμο να την αναζητούμε με κάθε τρόπο, ειδικά σε καιρούς που ακόμα και αυτό που βλέπουμε μπορεί να είναι μια τεχνητή επινόηση. Για τον πολιτισμό που ενώνει μίλησε και ο Σταύρος Παπαγεωργίου, Καλλιτεχνικός Διευθυντής του AEI Cyprus Film Festival, στο masterclass του για τις συμπαραγωγές με την Κύπρο, φέρνοντας ως χαρακτηριστικό παράδειγμα τη σύμπνοια ψήφων που έχουν η Ελλάδα, η Κύπρος και η Τουρκία σε δίκτυα. Η καθηγήτρια Αφροδίτη Καϊράκη μέσα από τις ταινίες-ντοκουμέντο του μετεμφυλιακού ελληνικού κινηματογράφου ‘Μαγική Πόλη’ και ‘Συνοικία το όνειρο’ μας βοήθησε να διακρίνουμε την αναπαράσταση των προβλημάτων των προσφύγων από τη Μικρά Ασία και να κάνουμε την αναπόφευκτη αναγωγή στο σήμερα. Ο δε Jean Christoph Caron, επικεφαλής του Phoenix, μέσω βίντεο και φωτογραφιών μας ταξίδεψε στα αληθινά γεγονότα που ενέπνευσαν τον Τόλκιν να γράψει τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών και τα οποία δεν ήταν τα λαϊκά παραμύθια και οι μύθοι, αλλά οι σκληρές και τραυματικές εμπειρίες του από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα προσωπικά του οικογενειακά βιώματα και απώλειες και η μολυσμένη, από την εκβιομηχάνιση, πόλη του. Ο κ. Caron μας μίλησε για τις έρευνες των ειδικών επάνω σε όλες τις πτυχές της προσωπικότητας και της ζωής των ηρώων που παρουσιάζουν, ενώ μας αποκάλυψε ότι την άνοιξη του 2024 θα είναι έτοιμο για το arte σχετικό ντοκιμαντέρ.
Στη σκηνή του Πανοράματος, στην οποία φιλοξενούνται καθημερινά διαφορετικά κινηματογραφικά αφιερώματα εκτός διαγωνιστικού, είδαμε μεταξύ άλλων τη σπουδαία γερμανική ταινία Why we fight των Alain Platel & Mirjam Devriendt για τη βία που ξεσπά σωματικά όταν δεν βρίσκουμε άλλους τρόπους έκφρασης. Όπως λέει χαρακτηριστικά ένας από τους χορευτές -ήρωες του ντοκιμαντέρ: «Δεν τρέφομαι από έναν κόσμο που πάει καλά», λέει χαρακτηριστικά ένας από τους χορευτές του ντοκιμαντέρ. «Γιατί όταν όλα πάνε καλά, τίποτε δεν συμβαίνει στην πραγματικότητα». Ο δε Jean Christoph Caron, στο The True History Behind Pop-Culture Heroes μας παρουσίασε ένα animated video για τις αληθινές ιστορίες των κατασκόπων του Ψυχρού Πολέμου που ενέπνευσαν τον Ίαν Φλέμινγκ και δημιούργησαν τον James Bond και συζητήθηκε το πώς αυτές οι ιστορίες, της άγνωστης πλευράς του ήρωα, μπορεί να εμπνεύσουν ενδιαφέρον στους νέους για την Ιστορία
Στο διαδικτυακό Pitching Lab 24 & 25/8, παρουσιάζονται 12 projects απ’ όλον τον κόσμο σε διάλογο με κορυφαίους επαγγελματίες από το χώρο της κινηματογραφικής βιομηχανίας. Head Moderator είναι η Claudia Schreiner (Documentary Campus Masterschool, Γερμανία), ενώ η κριτική επιτροπή αποτελείται από προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές/ριες σχολών κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης, του Μονάχου, της Πράγας και του Τελ Αβίβ.
Το Φεστιβάλ τα τελευταία 3 χρόνια τελεί υπό την αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου.
Διοργάνωση: Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών (ΙΔΙΣΜΕ) σε συνεργασία με την γαλλική Ecrans des Mondes και σε συνδιοργάνωση με την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου. Πλατινένιος χορηγός του Φεστιβάλ είναι η ΔΕΗ. Με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού, του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, του Εθνικού Κέντρου Οπτικοακουστικών Μέσων και Επικοινωνίας (ΕΚΟΜΕ), της Βουλής των Ελλήνων, της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας του Υπουργείου Εξωτερικών, του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, του Εθνικού Οργανισμού Τουρισμού (ΕΟΤ), της Ελληνικής Ραδιοφωνίας-Τηλεόρασης (ΕΡΤ), του Δήμου Μεγίστης, της Πρεσβείας της Γερμανίας στην Αθήνα, της Πρεσβείας της Αυστραλίας στην Αθήνα, της Πρεσβείας των ΗΠΑ στην Αθήνα, της Πρεσβείας της Ισπανίας στην Αθήνα και του Τσέχικου Κέντρου Αθήνας.
