Το πρώτο υποθαλάσσιο μουσείο στην Ελλάδα εγκαινίασε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Λίνα Μενδώνη στο ναυάγιο της Περιστέρας, στην Αλόννησο, το Σάββατο 1η Αυγούστου, παρουσία του Περιφερειάρχη Θεσσαλίας κ. Κώστα Αγοραστού, ο οποίος καταδύθηκε σε βάθος 25 μέτρων, μαζί με τον δήμαρχο Αλοννήσου κ. Πέτρο Βαφίνη, τον τραγουδιστή Σάκη Ρουβά και στελέχη της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟΑ.
Όπως δήλωσε η κ. Μενδώνη, «είναι μια στιγμή, ιστορική στο πλαίσιο της τοπικής ιστορίας της Αλοννήσου. Είναι πολύ σημαντικό να βλέπεις τους πρώτους καταδυόμενους σε έναν χώρο, ο οποίος μετά από πολύ συστηματική προσπάθεια του Υπουργείου Πολιτισμού, των αρμοδίων υπηρεσιών του και της Περιφέρειας Θεσσαλίας, αποδίδεται πιλοτικά -αρχικά- μέχρι τον Οκτώβριο και στη συνέχεια σε συστηματική λειτουργία, στους κατοίκους της Αλοννήσου, στην Ελλάδα και στη διεθνή κοινότητα.
Πρόκειται για τον πρώτο ενάλιο αρχαιολογικό χώρο της Ελλάδας, που καθίσταται προσβάσιμος στο κοινό. Η Αλόννησος έχει το μοναδικό συγκριτικό πλεονέκτημα να έχει αποφύγει τη λαίλαπα του τουρισμού των προηγούμενων δεκαετιών. Έτσι έχει διατηρήσει ένα εξαιρετικά σημαντικό φυσικό περιβάλλον και κυρίως, έχει ένα μοναδικό εθνικό θαλάσσιο περιβαλλοντικό πάρκο. Ο συνδυασμός αυτός του περιβαλλοντικού πάρκου με έναν ενάλιο υποθαλάσσιο αρχαιολογικό χώρο, δίνει στο νησί πολύ μεγάλο προβάδισμα σε σχέση με πολλές άλλες περιοχές της χώρας μας και της Μεσογείου. Η βιώσιμη ανάπτυξη είναι ο στόχος μας, είναι ο στόχος όλης της κοινωνίας, όχι μόνο της ελληνικής, αλλά και διεθνώς.
Η αειφορία του περιβάλλοντος, ανθρωπογενούς και φυσικού, ιδιαιτέρως δε εκείνου που βρίσκεται σε στενή σχέση και συνάφεια με τη θάλασσα, αποτελεί στην εποχή μας ένα καίριο ζήτημα όχι μόνο τοπικής, αλλά υπερ-τοπικής και παγκόσμιας εμβέλειας, που εγείρει με επιτακτική ανάγκη αντίστοιχης εμβέλειας προκλήσεις. Προκλήσεις επιστημονικές, κοινωνικές, οικονομικές, και εντέλει πολιτικές. Στο πλαίσιο αυτό, ο συνδυασμός του φυσικού περιβάλλοντος και του πολιτιστικού δημιουργεί προϋποθέσεις τεράστιας υπεραξίας στη συγκεκριμένη περιοχή, τόσο συμβολική όσο και πραγματική. Υπ’ αυτή την έννοια, θεωρώ τον εαυτό μου πάρα πολύ τυχερό που σήμερα, εκπροσωπώντας τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, είχα τη χαρά, την τύχη και την τιμή μαζί με τον Περιφερειάρχη Θεσσαλίας Κώστα Αγοραστό, αγαπητό φίλο, να αποδώσουμε σε όλο τον κόσμο τον υποθαλάσσιο αρχαιολογικό χώρο του ναυαγίου της Περιστέρας. Ενός ναυαγίου εξαιρετικά σημαντικού από ιστορικής και αρχαιολογικής άποψης, ενός ναυαγίου των κλασικών χρόνων με χιλιάδες οινοαμφορείς. Ένα από τα αρχαιότερα ναυάγια στον κόσμο, στα οποία μπορεί ο άνθρωπος να καταδυθεί, γίνεται το πρώτο που αποδίδεται σταδιακά στην ελληνική και διεθνή καταδυτική κοινότητα. Μόλις τον Μάιο 2020 θεσπίστηκε το θεσμικό πλαίσιο για την ανάπτυξη, ανάδειξη και προώθηση του καταδυτικού τουρισμού στην Ελλάδα. Η δημιουργία καταδυτικών πάρκων και επισκέψιμων ενάλιων χώρων μπορεί να συμβάλει ταυτόχρονα στη βιώσιμη διαχείριση σύνθετων τοπίων πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς και στην αειφόρο ανάπτυξη των παράκτιων και νησιωτικών περιοχών. Οι σχετικές μελέτες δείχνουν ότι η ερασιτεχνική καταδυτική δραστηριότητα αποτελεί προτιμώμενη επιλογή αναψυχής για έναν ολοένα αυξανόμενο αριθμό ανθρώπων παγκοσμίως, οδηγώντας έτσι στην ανάδειξη, όχι μόνο συγκεκριμένων περιοχών, αλλά και χωρών στο σύνολό τους σε διεθνείς προορισμούς για την άσκησή της.
Σύμφωνα δε με τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία, ο καταδυτικός τουρισμός καταγράφει διαρκώς ανοδικές τάσεις, καθώς ο αριθμός των πιστοποιημένων αυτοδυτών διεθνώς αυξάνεται εκθετικά, ο δε κύκλος εργασιών της καταδυτικής βιομηχανίας στην Ευρώπη ανέρχεται πλέον σε δισεκατομμύρια ευρώ. Η βιωματική απόκτηση της πολιτιστικής εμπειρίας συνιστά ένα από τα κύρια desiderata των επισκεπτών, που πέραν της υψηλής ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών αποζητούν εντρύφηση στην ιδιαίτερη φυσιογνωμία και ξεχωριστή ταυτότητα του τόπου των διακοπών ή της ταξιδιωτικής τους περιήγησης.
Η δημιουργία επισκέψιμων για το κοινό υποθαλάσσιων αρχαιολογικών χώρων, μεμονωμένων ή υπό τη μορφή ευρύτερων καταδυτικών πάρκων, υπήρξε –και παραμένει– για την Ελληνική Πολιτεία και το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, ένα τολμηρό εγχείρημα μεγάλης ευθύνης και μια πρόκληση με ειδικές απαιτήσεις και προϋποθέσεις, που υπαγορεύονται από τρεις βασικές αναγκαιότητες: Την τήρηση της ασφάλειας του κοινού, την διαφύλαξη του φυσικού περιβάλλοντος, και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η διαχείριση, η ανάδειξη και η απόδοση στο κοινό ενός ενάλιου αρχαιολογικού χώρου οφείλει να υπηρετεί ταυτόχρονα το δικαίωμα πρόσβασης στην πολιτιστική κληρονομιά και τις ανάγκες προστασίας της.
Κάθε ενάλιος χώρος αποτελεί μοναδική περίπτωση με ειδικές συνθήκες, που χρήζει ειδικής αντιμετώπισης στο πλαίσιο του ίδιου ευρύτερου θεσμικού πλαισίου. Εξυπακούεται, βεβαίως, ότι κάθε χώρος θα πρέπει πρώτα να έχει επαρκώς διερευνηθεί, τεκμηριωθεί και οριοθετηθεί, ώστε να αποκλειστεί κατά το μέγιστο δυνατό η πιθανότητα ατυχήματος, το ενδεχόμενο πρόκλησης φθοράς στις αρχαιότητες ή η δυνατότητα ανάπτυξης παράνομων αρχαιοκαπηλικών δραστηριοτήτων. Η επίσκεψη στο χώρο δεν μπορεί παρά να είναι ελεγχόμενη και υπό αυστηρές προϋποθέσεις διαρκούς επιτήρησης και ασφάλειας. Η πιλοτική λειτουργία του ενάλιου χώρου της Περιστέρας έως τον προσεχή Οκτώβριο, έχει ακριβώς ως στόχο να διασφαλίσει ότι θα εντοπισθούν εγκαίρως τυχόν προβλήματα και ανάγκες βελτίωσης στο σχεδιασμό της επίσκεψης».
Από τη Δευτέρα 3 Αυγούστου, το ναυάγιο ανοίγει για το κοινό. Οι δύτες θα έχουν τη δυνατότητα να καταδύονται με ταμπλέτα που παρέχει πληροφοριακό υλικό για τα αρχαιολογικά ευρήματα. Πέντε υποβρύχιες κάμερες μεταδίδουν ζωντανά εικόνα 24 ώρες το 24ωρο στο site nous.com.gr. Το ναυάγιο, ανακαλύφθηκε το 1985 από τον επαγγελματία αλιέα Δημήτριο Μαυρίκη στη δυτική πλευρά της νήσου Περιστέρας που εκτείνεται ανατολικά της Αλοννήσου (αρχ. Ικος). Σύμφωνα με την έρευνα της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, πρόκειται για μεγάλο εμπορικό πλοίο, πιθανόν αθηναϊκό, το οποίο βυθίστηκε περίπου το 425 π.Χ., με φορτίο περίπου 3.500 αμφορείς κρασιού.
Με την λειτουργία του υποθαλασσίου αρχαιολογικού χώρου η περιοχή εντάσσεται στον διεθνή χάρτη του καταδυτικού τουρισμού. Στην Αλόννησο και τον Δυτικό Παγασητικό υπάρχουν τέσσερα ακόμη ναυάγια, τα οποία βρίσκονται σε διαδικασία αξιοποίησής τους, ώστε να διαμορφωθεί στην περιοχή ένα ολοκληρωμένο υποθαλάσσιο πάρκο ναυαγίων.
Το απόγευμα του Σαββάτου, η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, επισκέφθηκε το Κέντρο Ενημέρωσης και Ευαισθητοποίησης Κοινού για τους Επισκέψιμους Ενάλιους Αρχαιολογικούς Χώρους, στη Χώρα της Αλοννήσου, και ξεναγήθηκε στην εμπειρία εικονικής κατάδυσης με γυαλιά τρισδιάστατης επαυξημένης πραγματικότητας. Χάρη στην εικονική περιήγηση ο υποβρύχιος κόσμος της Περιστέρας καθίσταται προσιτός στο συντριπτικό ποσοστό του κοινού, το οποίο δεν έχει την ικανότητα ή τη δυνατότητα της αυτοπρόσωπης φυσικής κατάδυσης. Στο Κέντρο πραγματοποιείται εκπαιδευτικό πρόγραμμα για παιδιά και ενήλικες με θέμα την υποβρύχια αρχαιολογία.
Σημειώνεται, ότι με δεδομένη την μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων του κορωνοϊού, η προγραμματισμένη, εκδήλωση στο λιμάνι της Αλοννήσου, στο Πατητήρι, ακυρώθηκε, προκειμένου να αποφευχθεί ο συνωστισμός θεατών.
