Η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, απαντώντας σήμερα στη Βουλή, σε επίκαιρες ερωτήσεις των βουλευτών Π. Σκουρολιάκου και Γ. Δελή, σχετικά με τα πνευματικά δικαιώματα των δημιουργών, είπε τα εξής:
«Ευχαριστώ και τους δύο βουλευτές για την ερώτησή τους γιατί έτσι μου δίνεται η ευκαιρία να τοποθετηθώ για άλλη μια φορά στο ζήτημα της διαχείρισης των πνευματικών δικαιωμάτων των δημιουργών και ειδικότερα στο θέμα της αδειοδότησης του Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης, Ένωση Δικαιούχων ΕΔΕΜ. Προφανώς το θέμα είναι πάρα πολύ σημαντικό γιατί αφορά πολύ κόσμο, γιατί αφορά το ελληνικό τραγούδι, το οποίο είναι ένα μέρος της ταυτότητάς μας. Αλλά να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Βεβαίως κατετέθη σήμερα το μεσημέρι στο υπουργείο η έκθεση βιωσιμότητας. Θα μιλήσουμε γι’ αυτό.
Καταρχάς νομίζω ότι μπορούμε να συμφωνήσουμε σε δύο πράγματα. Το βασικό ζητούμενο είναι ότι η Πολιτεία θα πρέπει να ακολουθήσει μία διαδικασία, που να είναι νόμιμη, αποδοτική και αποτελεσματική για τη λειτουργία κάθε οργανισμού συλλογικής διαχείρισης, επ’ ωφελεία των δημιουργών και με όρους διαφάνειας και λογοδοσίας. Όχι μόνο γιατί ο χώρος έχει τραυματιστεί στο πρόσφατο παρελθόν -και αναφέρομαι και εγώ στην ΑΕΠΙ- αλλά κυρίως γιατί οι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης δεν προωθούν το δικό τους συμφέρον. Διαχειρίζονται τα χρήματα των δημιουργών για λογαριασμό των δημιουργών. Από την άλλη πλευρά, εκτός από τους δημιουργούς υπάρχουν και οι χρήστες. Είναι επιχειρήσεις και οργανισμοί, που χρειάζονται τη μουσική δημιουργία, προκειμένου να επιτελέσουν τον ρόλο τους. Επιχειρήσεις που προσφέρουν εργασία, συνεισφέρουν στα φορολογικά βάρη κλπ. Αξιώνουν λοιπόν και εκείνοι -και δικαιολογημένα- να υπάρχει ένας οργανισμός ή να υπάρχουν οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης, οι οποίοι να είναι αξιόπιστοι και κυρίως διαφανείς στη λειτουργία τους. Νομίζω ότι σ’ αυτά μπορούμε να συμφωνήσουμε.
Και να ξεκινήσουμε από αυτά τα οποία έχετε θέσει στις ερωτήσεις. Καταρχάς στην πρώτη ερώτηση του κ. Σκουρολιάκου. Αιτιάστε στην ερώτησή σας ότι κωλυσιεργώ καθ’ υπέρβασιν του νόμου. Ας δούμε λοιπόν τι λέει ο νόμος, ο νόμος ο δικός σας, του ΣΥΡΙΖΑ, ο 4481/2017 και τι έπραξε το υπουργείο. Διαβάζω λοιπόν verbatim, κατά λέξη: «Ο ενδιαφερόμενος οργανισμός, άρθρο 4, παρ. 2, υποχρεούται πριν την έναρξη της λειτουργίας του, να καταθέσει στον ΟΠΙ αίτηση, συνοδευόμενη υποχρεωτικώς από τα ακόλουθα στοιχεία: το ύψος των εξόδων διαχείρισης, όπως επίσης και κάθε άλλο στοιχείο που ζητείται από το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ή τον ΟΠΙ, σχετικά με την εξασφάλιση της βιωσιμότητας και της αποτελεσματικότητας της λειτουργίας του οργανισμού συλλογικής διαχείρισης». Στο ίδιο άρθρο, παρ. 3, «εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις του παρόντος νόμου και προκύπτει προδήλως ότι ο οργανισμός είναι βιώσιμος».
Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη νομική ανάλυση για να αντιληφθεί κανείς, καλόπιστος και κακόπιστος ότι η βιωσιμότητα του οργανισμού συλλογικής διαχείρισης είναι βασικό στοιχείο που οφείλει να ελέγξει το υπουργείο για τη χορήγηση της άδειας. Και όχι απλώς βιώσιμος, αλλά προδήλως βιώσιμος. Με τέτοια ένταση νομοθέτησε ο ΣΥΡΙΖΑ την απαίτηση της βιωσιμότητας. Και εγώ συμφωνώ με αυτό. Διότι ένας μη βιώσιμος φορέας δεν έχει την ικανότητας αποτελεσματικής διαχείρισης. Άρα είναι καταστροφικός και επιζήμιος για τους δημιουργούς.
Πώς αποκτάται αυτή η βιωσιμότητα, πώς εξασφαλίζεται; Έρχεται η αιτιολογική έκθεση του ίδιου του νόμου και λέει: «Για τη διερεύνηση της βιωσιμότητας του αιτώντος οργανισμού, ο ΟΠΙ ή το υπουργείο μπορεί να ζητήσει την προσκόμιση και άλλων στοιχείων, όπως για παράδειγμα, επιχειρησιακό σχέδιο ή άλλες σχετικές μελέτες». Δηλαδή μελέτη βιωσιμότητας. Είναι αυτό ακριβώς το οποίο ζητήσαμε. Όταν μάλιστα όλοι γνωρίζουμε τα έργα και τις ημέρες της ΑΕΠΙ, οι πρακτικές της οποίας τραυμάτισαν τον χώρο.
Να λοιπόν γιατί ζητούμε το αυτονόητο. Ζητούμε αυτό, το οποίο απαιτεί ο νόμος. Όχι όμως από λόγους ιδιοτροπίας, αλλά για να διασφαλιστούν πραγματικά τα δικαιώματα των δημιουργών. Και αυτό το οποίο δεν αναφέρεται και δεν ακούγεται πουθενά, είναι ότι η ΕΔΕΜ που ζητεί την άδεια για να διαχειριστεί εκατομμύρια ευρώ σε δικαιώματα, έχει κάνει την αίτησή της με 269 μέλη και κεφάλαιο 9.500 ευρώ. Είναι προφανές λοιπόν γιατί το υπουργείο Πολιτισμού, ο ΟΠΙ και ο υπουργός πρέπει να ζητήσουν περισσότερα στοιχεία. Τα οποία άλλωστε, όπως φαίνεται, σήμερα τα κατέθεσαν.
Από εκεί και πέρα, λέτε ότι η προηγούμενη διοίκηση του ΟΠΙ είχε εκδώσει θετική γνωμοδότηση για την αδειοδότηση της ΕΔΕΜ. Και πάλι σας θυμίζω ότι ο νόμος 4481/2017, προσνέμει την αποφασιστική αρμοδιότητα στον υπουργό και όχι στον ΟΠΙ. Αν ο νομοθέτης ήθελε να αποφασίζει ο ΟΠΙ, θα του έδινε αποφασιστική αρμοδιότητα. Κάτι τέτοιο όμως δεν έγινε. Ενώ λοιπόν, η γνωμοδότηση του ΟΠΙ είναι αναλυτική σε όλα τα υπόλοιπα σημεία, ειδικά στο θέμα της βιωσιμότητας, απλώς παρέθεσε διατάξεις, χωρίς ειδική σκέψη ή αιτιολογία για ένα τόσο σημαντικό ζήτημα.
Λέτε ότι ο ΟΠΙ αδειοδότησε εταιρία ιδιωτικών συμφερόντων για «να οδηγηθούν οι Έλληνες δημιουργοί ξανά στο δρόμο των ιδιωτικών συμφερόντων…». Απορώ κι εγώ γιατί το λέτε, όταν γνωρίζετε πολύ καλά ότι δεν αδειοδοτήθηκε Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης (ΟΣΔ). Γνωστοποιήθηκε ανεξάρτητη οντότητα διαχείρισης (ΑΟΔ). Πρόκειται για εντελώς διαφορετικά νομικά μορφώματα. Της αυτόνομης οντότητας δεν υπάρχει η υποχρέωση συλλογικής διαχείρισης. Αφορά μόνο τους δημιουργούς, οι οποίοι έχουν εκχωρήσει το σχετικό δικαίωμα στη συγκεκριμένη οντότητα.
Κλείνω λέγοντας ότι σήμερα, κατετέθη το μεσημέρι από την ΕΔΕΜ, η αιτηθείσα μελέτη βιωσιμότητας. Αυτή η μελέτη, θα ελεγχθεί, όπως πρέπει, από τον ΟΠΙ, ο οποίος θα εισηγηθεί σχετικά. Άλλωστε, το γεγονός ότι την Παρασκευή ο Οργανισμός Πνευματικής Ιδιοκτησίας, έλαβε απόφαση να χρηματοδοτήσει και τη μελέτη βιωσιμότητας, δείχνει σαφώς τις προθέσεις, τόσο του ΟΠΙ, όσο και του υπουργείου. Νομίζω ότι είναι φανερό γιατί ζητήθηκε η μελέτη βιωσιμότητας. Ήταν πάντα στο πλαίσιο του νόμου και όχι στη διακριτική ευχέρεια κανενός και καμίας υπουργού».
Στη δευτερολογία της, η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, δήλωσε:
«Ομολογώ ότι είναι μια καινοφανής νομικού τύπου ερμηνεία αυτή του κ. Σκουρολιάκου, ο οποίος θεωρεί ότι η πρόδηλη νομιμότητα ελέγχεται με βάση το πόσοι δημιουργοί είναι παρόντες σε μία συνέντευξη Τύπου, και όχι πόσα ονόματα δημιουργών έχουν συμπεριληφθεί στην αίτηση. Επαναλαμβάνω, οι δημιουργοί αυτοί είναι 269. Δεν λέω ότι δεν είναι αντιπροσωπευτικοί, όμως μην κάνουμε λόγο για σύμπαν το σύστημα.
Επαναλαμβάνω και δεν θα κουραστώ να επαναλαμβάνω, ότι αυτό το οποίο ζητήσαμε, τη μελέτη βιωσιμότητας, την οποία σήμερα προσκόμισε η ΕΔΕΜ, την υπαγορεύουν οι διατάξεις του ν. 4481/2017. Ο ίδιος νόμος απαιτεί για την Ανεξάρτητη Οντότητα μόνο πιστοποίηση, ούτε μελέτη βιωσιμότητας, ούτε τίποτε άλλο. Δεν είναι ούτε δική μας πρωτοβουλία, ούτε και της συγκεκριμένης κυβέρνησης. Τη μελέτη βιωσιμότητας, ο ίδιος νόμος την απαιτεί από τους οργανισμούς Συλλογικής Διαχείρισης. Ακριβώς επειδή το απαιτεί από τους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης, τον Μάιο του 2018 η τότε υπουργός Λυδία Κονιόρδου, έκανε δεκτή την εισήγηση του ΟΠΙ και απέρριψε την αίτηση της Αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας «ΣΥΓΧΟΡΔΙΑ» για τη λήψη άδειας ΟΣΔ με την αιτιολογία, μεταξύ άλλων, ότι δεν αποδεικνύεται η βιωσιμότητα του φορέα. Εδώ δηλαδή δεν υπήρχε κανένα πρόβλημα γιατί ζητήθηκε η βιωσιμότητα. Τώρα ξαφνικά είναι προβληματική επειδή τη ζητάμε, όχι για κανένα άλλο λόγο, αλλά για να διασφαλίσουμε τους ίδιους τους δημιουργούς.
Σήμερα η ΕΔΕΜ προσκόμισε την μελέτη βιωσιμότητας. Αυτή την μελέτη θα την ελέγξει ο ΟΠΙ, ο οποίος με βάση τις διατάξεις του νόμου θα εισηγηθεί για το πώς θα προχωρήσουμε από δω και πέρα. Η ανάκληση των δύο μηνών προς την «Αυτοδιαχείριση» -η «Αυτοδιαχείριση» προσέφυγε και κέρδισε τα ασφαλιστικά μέτρα στο ΣτΕ, αλλά δεν έχει ολοκληρωθεί η δικαστική διαδικασία- έγινε με βάση πόρισμα το οποίο είχε ζητηθεί από την προηγούμενη Κυβέρνηση και από το προηγούμενο ΔΣ του ΟΠΙ. Το πόρισμα αυτό διεπίστωνε ιδιαίτερες δυσλειτουργίες στον τρόπο που η «Αυτοδιαχείριση», προσέγγιζε τις διανομές της.
Το πρώτο στάδιο είναι να βγει η απόφαση του υπουργού Πολιτισμού για την αδειοδότηση. Από κει και πέρα ο ισχύων νόμος 4481/2017 στο άρθρο 51 Α παρ. 8 προβλέπει ότι:
«Με κοινή απόφαση των Υπουργών Πολιτισμού και Αθλητισμού και Οικονομικών μεταφέρεται η δραστηριότητα της Ειδικής Υπηρεσίας στο διάδοχο οργανισμό συλλογικής διαχείρισης και ρυθμίζονται τα θέματα αποτίμησης αξίας των μεταβιβαζόμενων στοιχείων και ο τρόπος καταβολής του ποσού που τυχόν προκύψει από το διάδοχο οργανισμό προς τον ΟΠΙ». Ο νόμος δηλαδή ορίζει ότι τα περιουσιακά στοιχεία της ΕΥΕΔ πρώτα αποτιμώνται, έπειτα μεταβιβάζονται στο νέο φορέα και τέλος καταβάλλεται το αναλογούν ποσό στον ΟΠΙ.
Αυτό που μπορώ να σας βεβαιώσω, για άλλη μία φορά, είναι ότι βούλησή μας είναι ο νέος φορέας να στηριχθεί στη λειτουργία του, όχι χάριν του ιδίου, αλλά χάριν των δημιουργών, τους οποίους εκπροσωπεί. Από τη στιγμή λοιπόν που ο ΟΠΙ θα μελετήσει και θα εισηγηθεί για την έκθεση βιωσιμότητας που κατετέθη σήμερα το μεσημέρι, θα ακολουθηθεί η διαδικασία για την αδειοδότηση, εφόσον όλα είναι καλά.
Από κει και πέρα, θα βγει η κοινή υπουργική απόφαση, και σας τονίζω ότι ήδη αυτή τη στιγμή έχει ξεκινήσει με πρωτοβουλία του ΟΠΙ έλεγχος στην ΕΥΕΔ ώστε να ελεγχθεί η μέχρι τώρα διαχείριση, η ορθή πληρωμή των οφειλομένων στους δικαιούχους, αλλά και τα περιουσιακά στοιχεία που υπάρχουν και που μπορούν να μεταβιβαστούν.
Αυτός ο έλεγχος έχει ήδη αρχίσει με πρωτοβουλία του υπουργείου Πολιτισμού και του ΟΠΙ, ακριβώς για να μην καθυστερήσει περισσότερο το δεύτερο σκέλος. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα τηρηθούν όλες οι διαδικασίες τις οποίες προβλέπει ο νόμος 4481/2017 του ΣΥΡΙΖΑ».
