Στο πλαίσιο των δράσεων της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης Ελευσίνα 2021, περισσότερες από 30 ομάδες πολιτών από την Αθήνα, την Ελευσίνα και την περιφέρεια (Κρήτη, Ιόνιο, Ήπειρο, Πελοπόννησο, Μακεδονία, Σποράδες κ.α) μαζί με προσκεκλημένους ομιλητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό συναντήθηκαν για πρώτη φορά, συστήθηκαν και αντάλλαξαν πληροφορίες και καλές πρακτικές κατά τη διάρκεια του του συνεδρίου “Οι Κοινότητες στο Προσκήνιο: Η Εμπειρία της Ενεργοποίησης Πολιτών μέσω της Πολιτιστικής Κληρονομιάς” (HerMa HUB: Fostering Communities), που πραγματοποιήθηκε στην Ελευσίνα 6 & 7 Δεκεμβρίου.
Την πρώτη ημέρα, Παρασκευή 6 Δεκεμβρίου, τοπικοί πολιτιστικοί σύλλογοι της Ελευσίνας (Η Ένωση Δωδεκανησίων Ελευσίνας Ταξιάρχης Μιχαήλ ο Παερμιώτης, η Ένωση Κρητών Ελευσίνας Η Μεγαλόνησος, ο Λαογραφικός Σύλλογος Το Αδράχτι, ο Σύλλογος Ηπειρωτών Θριασίου Πεδίου, ο Σύλλογος Μικρασιατών Ελευσίνας, ο Σύλλογος Πελοποννησίων Ελευσίνας, ο Σύλλογος Ποντίων Ελευσίνας Νέα Τραπεζούντα και ο Σύλλογος Συμιακών Ελευσίνας Ο Μιχαήλ Αρχάγγελος) «ήρθαν στο προσκήνιο», συστήθηκαν και παρουσίασαν το έργο τους αλλά και κάποιο έθιμο του τόπου τους.
Στη συνέχεια, τη σκυτάλη πήρε η Λένα Στεφάνου (Δρ. Αρχαιολόγος-Μουσειολόγος. Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο. HERITΛGE Public Officer) και ο Άρης Αναγνωστόπουλος (Honorary Lecturer University of Kent. HERITΛGE Public Director) οι οποίοι έθιξαν μεθόδους, ζητήματα και προοπτικές σε σχέση με την Ενεργοποίηση των Κοινοτήτων. O Juanjo Pulido, συνυπεύθυνος της ομάδας UNDERGROUND Archaeology Heritage & People και συνιδρυτής του διεθνούς συνεδρίου Congreso SOPA, επεσήμανε τη διάκριση ανάμεσα στην επιστημονική και στην παραγόμενη γνώση για την πολιτιστική κληρονομιά, μίλησε για έννοια της συμμετοχικότητας και ανέλυσε τις παραμέτρους που καθορίζουν τα συμμετοχικά εγχειρήματα. H Ελένη Τζιρτζιλάκη (Διδάκτωρ Αρχιτέκτων-Community Artist, Δίκτυο Νομαδικής Αρχιτεκτονικής) έθεσε το ζήτημα της κοινότητας ως παρέμβασης και αναφέρθηκε στο ρόλο του καλλιτέχνη σε αυτή αναδεικνύοντας ενδιαφέρουσες πτυχές των εφήμερων, φαντασιακών, συγκρουσιακών και μη ομογενών κοινοτήτων. Η Έλενα Στεφανοπούλου (King’s College London) μίλησε για τη σειρά από ζητήματα που προκύπτουν από τη διττή λειτουργία των πάρκων ως ψυχαγωγικών και αρχαιολογικών χώρων και η Dr Bryony Onciul (University of Exeter) απάντησε σε ερωτήματα που αφορούν την εμπλοκή των επαγγελματιών της κληρονομιάς με τις κοινότητες.
Στο τέλος της βραδιάς Έλληνες και ξένοι εμπειρογνώμονες (Γιάννης Δρίνης, Τμήμα Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Διαπολιτισμικών Θεμάτων, ΥΠΠΟΑ), Κατερίνα Κωνσταντίνου, Ιστορικός τέχνης, υποψήφια διδάκτωρ Παντείου Πανεπιστημίου, Φεστιβάλ Πάρου), Άρης Αναγνωστόπουλος και Λένα Στεφάνου) μαζί με τους προσκεκλημένους ομιλητές, έκαναν έναν δημιουργικό διάλογο για θέματα ενεργοποίησης των κοινωνικών ομάδων και προσέγγισαν την ανάπτυξη δομών συνεργασίας με πολιτιστικές ομάδες και πρωτοβουλίες που επικεντρώνονται στην προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής τους κληρονομιάς παρουσιάζοντας και αναλύοντας καλές πρακτικές, επικρίσεις και πιθανές κατευθύνσεις.
Τη δεύτερη μέρα του συνεδρίου, Σάββατο, 7/12, στον χώρο υποδοχής του Δημαρχείου Ελευσίνας, πρωτοβουλίες και ομάδες πολιτισμού από κάθε γωνιά της Ελλάδας συναντήθηκαν, από το πρωί, για να παρουσιάσουν το έργο τους και το δίκτυό τους σε μια ανοιχτή συνάντηση. Στη συνέχεια, μέλη του HERITΛGE και των Πολιτιστικών Συλλόγων της Ελευσίνας εκκίνησαν τη διαδικασία για το συμμετοχικό σχεδιασμό πολιτιστικών περιπάτων ως πρότυπη μέθοδο ενεργοποίησης κοινού, με ένα βιωματικό εργαστήριο στο οποίο παρουσίασαν αντικείμενα λαογραφικά, μουσειακά, αναμνηστικά, που συνθέτουν την πολιτιστική τους κληρονομιά, τονίζοντας ότι «πολιτιστική κληρονομιά» είναι ακριβώς μια ανάμνηση από το παρελθόν που «κουβαλάει» μια συναισθηματική ιστορία. Ακολούθησε το Kerasma, ένα πραγματικό κέρασμα από γευστικά εδέσματα, τα οποία ήταν δημιουργίες από τις κουζίνες των τόπων καταγωγής των συλλόγων.
Το συνέδριο “Οι Κοινότητες στο Προσκήνιο: Η Εμπειρία της Ενεργοποίησης Πολιτών μέσω της Πολιτιστικής Κληρονομιάς” (HerMa HUB: Fostering Communities) διοργανώθηκε από τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό The Heritage Management Organization (HERITΛGE) και την Ελευσίνα 2021 Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης.
Το ΗerMa Hub εντάσσεται στο πρόγραμμα της Ελευσίνας 2021, βασικός στόχος του οποίου είναι να αναδείξει με συστηματικό τρόπο το πρωτογενές υλικό που προκύπτει από τις παραδόσεις και τις ιστορίες των κοινοτήτων για τη διαμόρφωση νέων πολιτιστικών συνηθειών και νέων πολιτιστικών προϊόντων που συνδέουν την τέχνη με την καθημερινότητα. Με αυτόν τον τρόπο, ένα νέο αφήγημα για τη σύγχρονη Ελευσίνα αρχίζει να καλλιεργείται. Ήταν ένα διαδραστικό συνέδριο κατά το οποίο παράχθηκαν καινούριες ιδέες, τέθηκαν νέοι στόχοι και υπήρξε μια πραγματικά ουσιώδης επικοινωνία μεταξύ των παρευρισκόμενων για τις βέλτιστες πρακτικές ενεργοποίησης των τοπικών κοινοτήτων μέσω της πολιτιστικής κληρονομιάς. Καθορίστηκε στοχευμένη ατζέντα μελλοντικών δράσεων και συνεργασιών και παρουσιάστηκαν μεθοδολογίες και τρόποι εργασίας που θα λειτουργήσουν ως εκπαιδευτικά εγχειρίδια για περαιτέρω εγχειρήματα ενεργοποίησης των τοπικών κοινωνιών μέσω πολιτιστικών δράσεων.
Το συνέδριο τέλεσε υπό την αιγίδα της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Υποστηρικτές της διοργάνωσης είναι ο Δήμος Ελευσίνας, το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, η Περιφέρεια Αττικής.
