Τις ελληνικές θέσεις για τα Γλυπτά του Παρθενώνα συνόψισε η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, απαντώντας, από το βήμα της Βουλής, στην επίκαιρη ερώτηση του Βουλευτή Επικρατείας της Πλεύσης Ελευθερίας, Αλέξανδρου Καζαμία.
«Οι στοχευμένες κινήσεις των τελευταίων ετών σε συνδυασμό με τους πρόσφατους επαναπατρισμούς θραυσμάτων από τον γλυπτό διάκοσμο του Παρθενώνα, αλλά και οι αποκαλύψεις για τα κενά της ασφάλειας στο Βρετανικό Μουσείο, έδωσαν αναμφισβήτητα μια νέα δυναμική στο θέμα της επανένωσης όλων των τμημάτων του μοναδικού αυτού μνημείου στην Αθήνα», εξήγησε η Υπουργός.
Στο ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα και της επανένωσης όλων των τμημάτων του ακρωτηριασθέντος μνημείου στην Αθήνα, είπε ότι “την επανένωση την απαιτεί το ίδιο το μνημείο. Ο Παρθενώνας είναι σήμερα χάσκον και ακρωτηριασμένο μνημείο, που το ίδιο απαιτεί την επανένωση των αρχιτεκτονικών Γλυπτών του. Θυμίζω, ότι δεν έχουμε απλώς ιστάμενα Γλυπτά που ήταν κάπου πέριξ του Παρθενώνα. Είναι αναπόσπαστα τμήματα του ίδιου του μνημείου, ενός σύνθετου αρχιτεκτονήματος και ενός μοναδικού καλλιτεχνικού δημιουργήματος και συναποτελούν ενιαία και αδιαίρετη αισθητική, νοηματική και συμβολική ενότητα».
Η Yδρία του Μειδία, που μαζί με άλλα επτά αρχαία αντικείμενα δάνεισε το Βρετανικό Μουσείο για να εκτεθούν στο Μουσείο της Ακρόπολης, έχει αποκτηθεί το 1772 από το Βρετανικό Μουσείο και η όποια ιδιοκτησία του για το συγκεκριμένο αγγείο δεν αμφισβητείται. «Αυτό σε καμία περίπτωση δεν ισχύει για τα Γλυπτά του Παρθενώνα», επεσήμανε η Υπουργός, που κατηγορηματικά υπογράμμισε ότι «δεν τίθεται θέμα, ούτε μίσθωσης, ούτε δανείου».
«Τα Γλυπτά του Παρθενώνα εκλάπησαν από τον Έλγιν, κακοποιήθηκαν, βανδαλίστηκαν, πριονίστηκαν για να βρεθούν στην Αγγλία», είπε η Υπουργός. «Αλλά και όταν πήγαν στο Βρετανικό Μουσείο κακοποιήθηκαν και εξακολούθησε μια συμπεριφορά, όχι ιδιαίτερα προστατευτική γι’ αυτά». Γι’ αυτό «δεν μπορούμε να δεχθούμε ούτε κυριότητα, ούτε κατοχή, ούτε νομή από το Βρετανικό Μουσείο», σημείωσε η Λίνα Μενδώνη.
Επισυνάπτεται ολόκληρη η απάντηση της Υπουργού Πολιτισμού στη Βουλή
Πρωτολογία
Ευχαριστώ πολύ, κύριε Βουλευτά για την ερώτησή σας, γιατί μου δίνετε την ευκαιρία να ξανασυζητήσουμε το θέμα, το εθνικό θέμα των Γλυπτών του Παρθενώνα, στο βήμα της Βουλής.
Οι στοχευμένες κινήσεις των τελευταίων ετών σε συνδυασμό με τους πρόσφατους επαναπατρισμούς θραυσμάτων από τον γλυπτό διάκοσμο του Παρθενώνα, αλλά και οι αποκαλύψεις για τα κενά της ασφάλειας στο Βρετανικό Μουσείο, έδωσαν αναμφισβήτητα μια νέα δυναμική στο θέμα της επανένωσης όλων των τμημάτων του μοναδικού αυτού μνημείου, στην Αθήνα.
Την επανένωση την απαιτεί το ίδιο το μνημείο. Ο Παρθενώνας είναι σήμερα χάσκον και ακρωτηριασμένο μνημείο, που το ίδιο απαιτεί την επανένωση των αρχιτεκτονικών Γλυπτών του. Θυμίζω, δεν έχουμε απλώς ιστάμενα Γλυπτά που ήταν κάπου πέριξ του Παρθενώνα, είναι αναπόσπαστα τμήματα του ίδιου του μνημείου, ενός σύνθετου αρχιτεκτονήματος και ενός μοναδικού καλλιτεχνικού δημιουργήματος και συναποτελούν ενιαία και αδιαίρετη αισθητική, νοηματική και συμβολική ενότητα.
Η διαρκής δημοσιότητα του θέματος βοηθάει το ελληνικό αίτημα. Η εσφαλμένη κίνηση του Βρετανού Πρωθυπουργού είχε σαν αποτέλεσμα να βρίσκεται το ζήτημα της επανένωσης των Γλυπτών στη διεθνή επικαιρότητα, μέρες τώρα. Όμως οι διαπραγματεύσεις για τόσο ευαίσθητα θέματα απαιτούν χρόνο, υπομονή και επιμονή και η ελληνική πλευρά διαθέτει και υπομονή και επιμονή. Τονίζει συνεχώς, και δεν φοβόμαστε να το πούμε, τη βαρβαρότητα με την οποία έχει συμπεριφερθεί η βρετανική πλευρά στα Γλυπτά του Φειδία.
Κύριε Βουλευτά, η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη από το 2019 εργάζεται, με αθόρυβο και συστηματικό τρόπο, για την επίτευξη του εθνικού στόχου, δηλαδή την οριστική επιστροφή και την επανένωση των Γλυπτών στην Αθήνα, στο Μουσείο της Ακρόπολης, και αυτή η πολιτική κεφαλαιοποιείται. Το αίτημά μας έχει αποκτήσει διεθνείς διαστάσεις. Αναδείχθηκε ως καθολικό, επιτακτικό και επίκαιρο αίτημα της απανταχού κοινωνίας των πολιτών. Σε συμβολικό επίπεδο είναι συνώνυμο της διεθνούς απαίτησης για καθολικό σεβασμό και προάσπιση της κοινής πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας.
Η κυβέρνηση συνομιλεί ακολουθώντας την εθνική στρατηγική. Πάντοτε, στις διαπραγματεύσεις, υπάρχει ένα «πίσω-μπρος». Σημασία έχει ότι είμαστε απολύτως προσηλωμένοι στην εθνική στρατηγική. Το ελληνικό κράτος δεν αναγνωρίζει στο Βρετανικό Μουσείο οποιοδήποτε δικαίωμα κυριότητας, κατοχής και νομής επί των Γλυπτών. Αντίθετα, οφείλουμε να επιδιώκουμε με κάθε νόμιμο και πρόσφορο τρόπο την οριστική, τη μόνιμη και αμετάκλητη επιστροφή των Γλυπτών και την επανένωσή τους για την αποκατάσταση της ακεραιότητας του ίδιου του μνημείου του Παρθενώνα, ενός μνημείου οικουμενικών διαστάσεων, ενός μνημείου που ανήκει ολόκληρο, στην ανθρωπότητα, και τα γλυπτά του.
Δευτερολογία
Κύριε Βουλευτά,
Αναφερθήκατε στη βρετανική κοινή γνώμη, αναφερθήκατε στους διεθνείς οργανισμούς. Για να δούμε, τα τελευταία χρόνια τι έχει συμβεί. Εάν έχει συμβεί, κάποια πρόοδος στο θέμα του εθνικού ζητήματος, της διεκδίκησης, της επανένωσης των Γλυπτών, στην Αθήνα, έχει συμβεί αυτά τα τέσσερα χρόνια. Οτιδήποτε ουσιαστικό, ακόμα και το συντριπτικά μεγάλο ποσοστό της βρετανικής κοινής γνώμης διαμορφώθηκε υπέρ τα τελευταία χρόνια. Η UNESCO, για πρώτη φορά το 2021 πήρε τόσο σαφή και ξεκάθαρη θέση.
Όμως, να μην μπερδεύουμε τους επαναπατρισμούς. Την τετραετία αυτή, έχουν γυρίσει, με πολύ συντονισμένες προσπάθειες του Υπουργείου Πολιτισμού και γενικότερα της ελληνικής κυβέρνησης πλήθος κλεμμένων αρχαιοτήτων από το εξωτερικό. Και συνεχίζουν. Έχουμε κι άλλα στο άμεσο μέλλον, αλλά μην τα μπερδεύουμε. Τα 10.000 όστρακα που επεστράφησαν από τη Γερμανία, δηλαδή τα θραύσματα αγγείων που επέστρεψαν από τη Γερμανία το 2014, δεν μπορούν να συγκριθούν σε κανένα επίπεδο με τα Γλυπτά του Παρθενώνα!
Η ελληνική κυβέρνηση έχει πολύ συγκεκριμένη πολιτική, πολύ συγκεκριμένη στρατηγική, την οποία προφανώς προσαρμόζει και αναθεωρεί σε πάρα πολλά πράγματα. Και γι’ αυτό έχει πετύχει, αυτά που πέτυχε.
Χρόνια ολόκληρα ακούγαμε για τα θραύσματα από την Ιταλία ότι θα επιστρέψουν. Πότε επέστρεψαν; Επέστρεψαν την τετραετία 2019-23. Γιατί; Γιατί δουλέψαμε συστηματικά και αθόρυβα. Χρησιμοποιήσαμε όλα τα εργαλεία που μας δίνει η πολιτιστική διπλωματία.
Αυτή τη στιγμή, γενικότερα, έχει διαμορφωθεί ένα μοναδικό κλίμα, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά ένα γενικότερο διεθνές κλίμα για όλα τα βιαίως απομακρυνθέντα και κλαπέντα πολιτιστικά αγαθά από τις χώρες που τα δημιούργησαν. Αυτό ακριβώς το κλίμα και καλλιεργούμε και εκμεταλλευόμαστε.
Η θέση της ελληνικής κυβέρνησης σήμερα είναι η ίδια, συνεπής στις «κόκκινες» γραμμές. Η επανένωση των γλυπτών του Παρθενώνα είναι για μας το μείζον – και προφανώς επανένωση μέσω δανεισμού ή μίσθωσης δεν νοείται. Αυτό το ξέρετε πολύ καλά, το ξέρουμε όλοι.
Το θέμα της Yδρίας του Μειδία για την έκθεση στο Μουσείο της Ακρόπολης που αναφέρατε: Καταρχήν, η Yδρία αυτή είναι ένα από τα 8 πολύ σημαντικά αρχαία τα οποία δάνεισε το Βρετανικό Μουσείο. Η συγκεκριμένη Υδρία έχει αποκτηθεί το 1772 από το Βρετανικό Μουσείο και η όποια ιδιοκτησία του Βρετανικού Μουσείου για το συγκεκριμένο δεν αμφισβητείται. Αυτό, λοιπόν, δάνεισε το Βρετανικό Μουσείο στο Μουσείο της Ακρόπολης και δεν ισχύει, σε καμία περίπτωση, τέτοιο θέμα για τα Γλυπτά του Παρθενώνα.
Τα Γλυπτά του Παρθενώνα εκλάπησαν από τον Έλγιν, κακοποιήθηκαν, γιατί δεν είναι απλώς ότι εκλάπησαν. Είναι ότι βανδαλίστηκαν, πριονίστηκαν για να βρεθούν στην Αγγλία, καθώς τα ιστιοφόρα της εποχής δεν μπορούσαν να αντέξουν το μεγάλο τους βάρος. Αλλά και όταν πήγαν στο Βρετανικό Μουσείο κακοποιήθηκαν. Εξακολούθησε μια συμπεριφορά, όχι ιδιαίτερα προστατευτική γι’ αυτά. Όλα αυτά τα γνωρίζουμε και γι’ αυτό σας είπα και προηγουμένως, δεν μπορούμε να δεχθούμε ούτε κυριότητα, ούτε κατοχή, ούτε νομή από το Βρετανικό Μουσείο.
Από την άλλη πλευρά, όμως, έχουμε το απόλυτο δικαίωμα, το απόλυτο καθήκον και την απόλυτη υποχρέωση με κάθε πρόσφορο μέσον, αυτό το οποίο πηγάζει από τις διεθνείς συμβάσεις, από τις συνθήκες που έχει υπογράψει η Ελλάδα και η Μεγάλη Βρετανία, να απαιτούμε διαρκώς την επανένωση και τον οριστικό επαναπατρισμό. Και επαναλαμβάνω, δεν τίθεται θέμα ούτε μίσθωσης ούτε δανείου. Σας ευχαριστώ.
