ECONOMIST DAY 3

Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, Υπουργός Υγείας

Στους λόγους για τους οποίους ο τομέας της υγείας βρίσκεται στο επίκεντρο της συζήτησης παγκοσμίως, αναφέρθηκε κατά την τοποθέτησή του στο συνέδριο του Economist ο υπουργός Υγείας Μιχάλης Χρυσοχοΐδης. «Ο πρώτος και βασικός λόγος είναι η πανδημία covid-19, μια περιπέτεια την οποία η ανθρωπότητα κατόρθωσε και τη διήλθε με επιτυχία και πολύ γρήγορα. Οι κοινωνίες στάθηκαν όρθιες και με την πανδημία παρούσα. Γιατί είναι παρούσα και ορισμένες φορές σε έξαρση, όπως είναι αυτήν την εποχή», ανέφερε. Ως τον δεύτερο λόγο, ο κ. Χρυσοχοΐδης ανέφερε την τεχνολογική ανάπτυξη. «Πάρα πολλές εφαρμογές της τεχνολογίας βρίσκουν κάθε μέρα εφαρμογή στην ιατρική, δημιουργώντας μια νέα πραγματικότητα, μια νέα εποχή». Επίσης, και η τεχνητή νοημοσύνη –όπως είπε– αρχίζει και μπαίνει μαζικά στον χώρο της υγείας, κάνοντας λόγο για μια επανάσταση.

Ο υπουργός Υγείας αναφέρθηκε και στις μεγάλες προκλήσεις για το Εθνικό Σύστημα Υγείας στην Ελλάδα, σημειώνοντας –μεταξύ άλλων– την έλλειψη προσωπικού. «Οι προσλήψεις που γίνονται κάθε χρόνο είναι πρωτοφανείς σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Το 2023 ξεπέρασαν τις 5.500-6.000 και το 2024 ήδη έχουν προγραμματιστεί 6.500. Παρόλα αυτά, είναι διαρκής η προσπάθεια –και πολλές φορές άγονη προσπάθεια– να καλύψουμε τις ανάγκες που έχουν τα νοσοκομεία της χώρας και γενικότερα τα νοσηλευτικά ιδρύματα». «Τον γίγαντα που λέγεται σύστημα υγείας και νοσηλεύει κάθε χρόνο εκατομμύρια πολίτες με δύσκολες ασθένειες, πρέπει να δούμε με ποιον τρόπο θα το κάνουμε πιο ευέλικτο και ελκυστικό, για να μπορέσουμε να προσαρμοστεί στις ανάγκες μιας χώρας με γερασμένο πληθυσμό και χρόνια νοσήματα», υποράμμισε ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης.

 

Θεόδωρος Τρύφων, Πρόεδρος, ΠΕΦ (Πανελλήνια Ένωση Φαρμακοβιομηχανίας)

«Είναι ξεκάθαρο ότι ανοίγει μια νέα σελίδα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία θα πρέπει να αντιμετωπίσει σχετικά γρήγορα και αποτελεσματικά θέματα επάρκειας και αυτάρκειας ειδών πρώτης ανάγκης, όπως είναι το φάρμακο», σημείωσε από το βήμα του ετήσιου συνεδρίου του Economist ο πρόεδρος της ΠΕΦ (Πανελλήνια Ένωση Φαρμακοβιομηχανίας) Θεόδωρος Τρύφων, τονίζοντας ότι «έχουμε μπροστά μας μια πρόκληση για τις προϋποθέσεις έτσι ώστε να επανέλθει μέρος της παραγωγής στην Ευρώπη».

 

Στο πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΠΕΦ, υπάρχουν τρία σοβαρά θέματα τα οποία πρέπει να αντιμετωπίσει κανείς στην ΕΕ: «Το ένα έχει σχέση με τους κανονισμούς και το θέμα της γραφειοκρατίας, που είναι πολύ πιο έντονο από ό,τι αλλού. Το δεύτερο είναι θέμα με τα επιπλέον κόστη που έχει η ευρωπαϊκή βιομηχανία σε θέματα κανονιστικών διαδικασιών και σε θέματα περιβάλλοντος, στο πλαίσιο της προσαρμογής. Ενα τεράστιο θέμα, διότι βλέπουμε ότι έχουμε ολοένα αυξανόμενα κόστη και ολοένα και χαμηλότερες τιμές και το τρίτο θέμα είναι ακριβώς με ποιο τρόπο θα υπάρξει μια πρόσβαση των ασθενών σε ποιοτικά και οικονομικά φάρμακα»., σημείωσε. «Άρα, είμαστε μπροστά σε μια νέα πρόκληση και πιστεύω μια νέα ευρωπαϊκή πολιτική μπορεί τουλάχιστον να βελτιώσει κάποια θέματα, έτσι ώστε οι Ευρωπαίοι ασθενείς –και οι Έλληνες κατ’ αντιστοιχία– να έχουν πολύ καλύτερη πρόσβαση σε φάρμακα και γιατί όχι τοπικά παραγόμενα», κατέληξε ο κ. Τρύφων.

 

Θεανώ Καρποδίνη, Διοικητής, Εθνικός Οργανισμός Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ)

«Βασική μας επιδίωξη είναι σε συνεργασία με τη βιομηχανία αλλά και με όλους τους συναρμόδιους φορείς, να βελτιώσουμε το περιβάλλον και να έχουμε μια καλή βάση πάνω στην οποία να χτίσουμε μια καλή πολιτική για το φάρμακο στη χώρα μας», επεσήμανε από το βήμα του Economist η διοικητής του ΕΟΠΥΥ Θεανώ Καρποδίνη, σημειώνοντας πως ο ψηφιακός μετασχηματισμός είναι ένα εργαλείο στα χέρια μας. Αναφερόμενη στην τεχνητή νοημοσύνη, η κ. Καρποδίνη ανέφερε ότι «η κυβέρνηση τρέχει παράλληλες δράσεις και στο κομμάτι αυτό και πιο συγκεκριμένα ο ΕΟΠΥΥ επειδή έχει στη διάθεση του πολλά δεδομένα, αλλά δεν τα αξιοποιεί επαρκώς, έχει ως βασικό στόχο να εκσυγχρονιστεί μέσα από τον ψηφιακό μετασχηματισμό έτσι ώστε να δίνει πραγματικά στοιχεία για την υγεία».

 

Τέλος, η κ. Καρποδίνη σημείωσε πως «πρέπει να χτίσουμε μια πολιτική ελέγχου της συνταγογράφησης, να αντιμετωπίσουμε την πολυφαρμακία στη χώρα μας, να εξορθολογήσουμε τη δαπάνη και να καταφέρουμε, χρησιμοποιώντας νέες τεχνολογίες, να έχουμε μια πιο αποτελεσματική πολιτική. Να δίνουμε τη δυνατότητα στους ασθενείς να έχουν πρόσβαση σε νέες και καινοτόμες θεραπείες», είπε η διοικητής του ΕΟΠΥΥ.

 

Ορέστης Καβαλάκης, Διοικητής της Ειδικής Υπηρεσίας Συντονισμού του Ταμείου Ανάκαμψης, Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών

Τις δράσεις του Ταμείου Ανάκαμψης που θα αλλάξουν τη δημόσια υγεία στην Ελλάδα παρουσίασε ο διοικητής της Ειδικής Υπηρεσίας Συντονισμού του Ταμείου Ανάκαμψης του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Ορέστης Καβαλάκης, υπογραμμίζοντας ότι έχουμε 42 έργα με συνολικό προϋπολογισμό 2,17 δισ. ευρώ, το μεγαλύτερο ποσό που έχει δοθεί οριζοντίως στη δημόσια υγεία, πέραν της covid τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με τον κ. Καβαλάκη, τα έργα και οι δράσεις του Ταμείου Ανάκαμψης στη δημόσια υγεία επικεντρώνονται στις εξής κατευθύνσεις: «Υποδομές και εξοπλισμός δημόσιων νοσοκομείων και κέντρων υγείας, ψηφιακός μετασχηματισμός της υγείας, το εθνικό πρόγραμμα πρόληψης Σπύρος Δοξιάδης, κατ’οίκον νοσηλεία και περίθαλψη, clawback και μεταρρύθμιση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας».

 

Όπως τόνισε ο κ. Καβαλάκης, τα έργα αυτά αποτελούν βασική προτεραιότητα του Ταμείου Ανάκαμψης. «Είναι προτεραιότητα και από πλευράς πόρων, αφού διατίθενται άνω των 2 δισ. ευρώ, αλλά είναι και προτεραιότητα κυρίως από πλευράς συμβολής του Ταμείου στην καθημερινή ζωή των πολιτών, καθώς θα βελτιωθεί σημαντικά η πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας», υπογράμμισε.

 

Χάρης Θεοχάρης, Υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών

Η επανεξέταση του τρέχοντος φορολογικού καθεστώτος με βασικό στόχο την εξασφάλιση του υγιούς ανταγωνισμού στην αγορά του gaming είναι στο επίκεντρο της πολιτικής της κυβέρνησης, σύμφωνα με τον υφυπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Χάρη Θεοχάρη, που αναφέρθηκε στην προσπάθεια να μειωθεί η «γκρίζα αγορά», η δραστηριότητα δηλ. σε μη ρυθμισμένο περιβάλλον επιχειρήσεων χωρίς αδειοδότηση, με σημαντικό μερίδιο στην αγορά (πάνω από το 30%). Αναφέρθηκε ειδικότερα στην προσέγγιση του τρέχοντος φορολογικού πλαισίου, σημειώνοντας ότι διαμορφώθηκε σε μια περίοδο που το περιβάλλον ήταν διαφορετικό, κατά τη διάρκεια της μεγάλης χρηματοοικονομικής κρίσης. Έτσι, όπως πρόσθεσε, αυξήθηκαν κάποιοι φόροι όπως επί των ακαθάριστων εσόδων (Gross Gaming Revenue-GGR) των εταιρειών gaming και επί των κερδών των παικτών.

 

Ο κ. Θεοχάρης σημείωσε ότι από το φόρο GGR, της τάξης του 35% τα έσοδα υπολογίζονται σε περίπου 300 εκατ. ευρώ και τα φορολογικά έσοδα από τα κέρδη των παικτών εκτιμώνται γύρω στα 150 εκατ. ευρώ. Πέρα από το φορολογικό πλαίσιο, ο υφυπουργός τόνισε ότι άλλο χαρακτηριστικό στο νέο τοπίο για το gaming την τελευταία δεκαετία είναι οι εξελίξεις στην τεχνολογία αλλά και η εποπτεία, υπενθυμίζοντας ότι το 2012 δεν υπήρχε επιτροπή ελέγχου του gaming. Τέλος, τόνισε ότι τα κοινωνικά ζητήματα που αναδύονται πρέπει να αντιμετωπιστούν ώστε να μην εξελιχθούν σε προβλήματα όσο η βιομηχανία gaming θα αναπτύσσεται. Στο ίδιο πλαίσιο ενέταξε και το θέμα του ανταγωνισμού ερωτηθείς σχετικά με τον ΟΠΑΠ, τονίζοντας ότι προτεραιότητα είναι η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και της απάτης.

 

Δημήτριος Ντζανάτος, Πρόεδρος της Επιτροπής Εποπτείας & Ελέγχου Παιγνίων (ΕΕΕΠ)

Η αγορά των διαδικτυακών τυχερών παιχνιδιών έχει αναπτυχθεί ραγδαία από το 2019 σύμφωνα με τον πρόεδρο της Επιτροπής Εποπτείας & Ελέγχου Παιγνίων (ΕΕΕΠ) Δημήτριο Ντζανάτο. Όπως είπε, από 437 εκατ. ευρώ τζίρο το 2019, το 2023 αναμένεται να εμφανίσει 890 εκατ. ευρώ, με βάση εκτιμήσεις, σημειώνοντας ότι η ανάπτυξη στην 5ετία είναι πάνω από 100%, με μέση ετήσια ανάπτυξη 20%. Αυτή είναι η δυναμική της αγοράς παγκοσμίως, όπως είπε ο κ. Ντζανάτος, αναφερόμενος στο σημαντικό αποτύπωμα στο ΑΕΠ. Η αγορά όπως σημείωσε, αναπτύσσεται σε δύο τομείς: το στοίχημα, που αναπτύσσεται με ρυθμό 22% και άλλα παιχνίδια (καζίνο, φρουτάκια κ.ά.), όπου η ανάπτυξη είναι της τάξης του 328% στην 5ετία. Επιπλέον, με βάση τα στοιχεία που παρουσίασε, τα έσοδα από τους δύο φόρους, επί των ακαθάριστων εσόδων των εταιρειών και επί των κερδών των παικτών φτάνουν τα 541 εκατ. ευρώ, με αύξηση 224% στο ίδιο διάστημα, δηλ. διπλάσια ανάπτυξη από αυτήν της αγοράς. Η διαφορά, σύμφωνα με τον κ.Ντζανάτο, είναι σημαντική για τον μεν τομέα του στοιχήματος 73% και 552% για τα άλλα παιχνίδια. Ο πρόεδρος της ΕΕΠ πρόσθεσε ακόμα ότι τα χρήματα που παίζονται έχουν αυξηθεί από 8,5 δισ. το 2019 σε 28 δισ. ευρώ φέτος, αλλά περιλαμβάνουν τα κέρδη των παικτών που ξαναπαίζονται και τα bonus των παικτών, όπως διευκρίνισε.

 

Τέλος, ο κ. Ντζανάτος ανέδειξε τα κοινωνικά ζητήματα που ανακύπτουν και την πρωτοβουλία της ΕΕΕΠ να θέσει στην black list πάνω από 4.000 ιστοτόπους, ενώ σημείωσε ότι υπάρχει συνεργασία με την ΤτΕ και την Ελληνική Ένωση Τραπεζών για αντιμετώπιση του παράνομου τζόγου.

 

Χρήστος Παναγόπουλος, Πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Παιγνίων (HGA)

 

Ο πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Παιγνίων (HGA) Χρήστος Παναγόπουλος μίλησε για ελληνικό success story στον κλάδο του διαδικτυακού στοιχηματισμού αναφερόμενος στα στοιχεία της ετήσιας έκθεσης της Επιτροπής Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων (ΕΕΕΠ) για συνολικά ακαθάριστα έσοδα (GGR) 730 εκατ. ευρώ το 2021, χρονιά που παραχωρήθηκαν οι οριστικές άδειες, έναντι 437 εκατ. ευρώ το 2019. Το 2022 έφτασαν τα 738 εκατ. ευρώ, ενώ η πρόβλεψη για το 2023 προσεγγίζει τα 889 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με τον κ. Παναγόπουλο, ο οποίος πρόσθεσε ότι το 2022 οι Έλληνες παίχτες πραγματοποίησαν 30 εκατ. συμμετοχές εκ των οποίων οι 23,5 εκατ. ήταν νικηφόρες. Σημείωσε επίσης τα οφέλη της πανδημίας για τις 17 εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο –απασχολώντας περίπου 5.000 εργαζομένους– και εκτίμησε ότι το online gaming θα κερδίζει συνεχώς μερίδια έναντι του επίγειου gaming. Τροχοπέδη στην ανάπτυξη, όπως ανέφερε ο κ. Παναγόπουλος, είναι ενδεικτικά η υπερφορολόγηση των εταιρειών, που ξεπερνά το 42% του τζίρου, το διαφορετικό νομοθετικό καθεστώς που διέπει τον ΟΠΑΠ, επίγεια καζίνο και διαδικτυακές εταιρείες, η απαγόρευση του online gaming σε παίκτες 18 έως 21 ετών που ωθεί τους νεότερους ανθρώπους στην παράνομη αγορά αλλά και η γιγάντωση του παράνομου τζόγου που φτάνει τα 2,5 δις ευρώ.

 

Θωμάς Τζόκας, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Παιγνίων (HGA), Διευθύνων Σύμβουλος, winmasters

Ο αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Παιγνίων (HGA) και διευθύνων σύμβουλος της winmasters Θωμάς Τζόκας παρέθεσε στη συζήτηση στοιχεία για τη συμβολή του κλάδου του gaming στην οικονομία, με τα φορολογικά έσοδα το 2022 να ανέρχονται σε 257 εκατ. ευρώ, στον ελληνικό αθλητισμό όπου το budget του κλάδου ξεπερνά τα 30 εκατ. ευρώ αλλά και στη διαφημιστική αγορά, όπου η επένδυση φτάνει τα 70 εκατ. ευρώ ανά έτος. Θεώρησε ότι ο κλάδος έχει μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης, αν και πρέπει να βελτιωθούν προβληματικά πεδία ώστε να δημιουργηθούν συνθήκες υγιούς και ελεύθερου ανταγωνισμού. Ειδικότερα, ο κ. Τζόκας αναφέρθηκε στη δράση των παράνομων διαδικτυακών στοιχηματικών εταιρειών, με ενδεικτική την εκτίμηση της ΕΕΕΠ ότι διακινούνται 6 δισ. ευρώ ανά έτος σε παράνομες εταιρείες, αλλά και το γεγονός ότι την περασμένη χρονιά 800.000 Έλληνες έπαιξαν σε παράνομες εταιρείες (έρευνα Kappa Research), με δέλεαρ την ανωνυμία και τα αφορολόγητα κέρδη. Επίσης, αναφέρθηκε και στην στρέβλωση –όπως είπε– το πρώην ελληνικό μονοπώλιο του ΟΠΑΠ μαζί με τη θυγατρική του Stoiximan να κατέχουν πλέον του 50% της online και το 100% της επίγειας αγοράς. Ο κ. Τζόκας συνόψισε σημειώνοντας ότι απαιτείται: 1) ισονομία μεταξύ ΟΠΑΠ και online εταιρειών, 2) προστασία του κοινού από παράνομους παρόχους, 3) μείωση της φορολογίας στα κέρδη των παικτών και 4) εξομάλυνση του συνολικού φορολογικού καθεστώτος για το gaming.

 

Μάριος Θεμιστοκλέους, Υφυπουργός Υγείας

Έχουν κλείσει 40 χρόνια από την ίδρυση του ΕΣΥ και είναι καιρός να αλλάξει, να εκσυγχρονιστεί, ώστε να μεταβεί στη νέα εποχή, επεσήμανε ο υφυπουργός Υγείας Μάριος Θεμιστοκλέους, προσθέτοντας ότι «η τεχνολογία θα είναι ο καταλύτης». Το Υπουργείο Υγείας αλλά και τα υπόλοιπα ενδιαφερόμενα μέρη ορίζουν ως στρατηγικό στόχο τη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τον ασθενή-πολίτη, τόνισε. Στο πλαίσιο αυτό, ο υφυπουργός έδωσε έμφαση σε δύο παράγοντες: α) Τα δεδομένα, για τα οποία είπε ότι ως χώρα δεν έχουμε καλή παράδοση στη συλλογή και επεξεργασία τους και είμαστε πίσω όσον αφορά τη δημοσιοποίησή τους, που είναι απαραίτητη, όπως σημείωσε, ώστε να λαμβάνονται καλύτερες αποφάσεις. Και β) η τεχνολογική καινοτομία που πρέπει να εισαχθεί και η οποία θα υπηρετήσει την οικονομική βιωσιμότητα και ανθεκτικότητα του συστήματος, όπως σημείωσε. Ανέφερε, επίσης, ότι ο «χάρτης» της κυβέρνησης περιλαμβάνει την αλλαγή του μοντέλου των νοσοκομείων μέσω της ψηφιοποίησης, την ολοκλήρωση του ηλεκτρονικού φακέλου του ασθενούς, την αξιοποίηση της τεχνολογίας στο πεδίο της παραγγελιοληψίας των φαρμάκων κ.λπ. Ο κ. Θεμοστοκλέους επίσης αναφέρθηκε στην εισαγωγή της AI σε συνεργασία με μεγάλα ξένα πανεπιστήμια για τη διάγνωση του καρκίνου του μαστού και του πνεύμονα.

 

Ezat Azem, Γενικός Διευθυντής, Roche Hellas

Η καινοτομία βρίσκεται στο επίκεντρο όσων κάνουμε και συνδέεται στενά με την οικονομία και την κοινωνία, τόνισε από το βήμα του ετήσιου συνεδρίου του Economist ο γενικός διευθυντής της Roche Hellas Ezat Azem. Υπογράμμισε ότι η καινοτομία μετατρέπει τις θανατηφόρους ασθένειες σε χρόνιες, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να ζουν περισσότερο, ενώ μειώνει το κόστος των ασθενειών για την κοινωνία και επίσης δημιουργεί ποιοτικές θέσεις εργασίας. Ο κ. Azem εξήρε το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι από τις ελάχιστες χώρες στην ΕΕ που δίνουν πλέον τη δυνατότητα σε ογκολογικούς ασθενείς να λάβουν κατ’ οίκον θεραπεία μέσω του προγράμματος «ΟΙΚΟΘΕΝ». Έδωσε επίσης έμφαση στα εμπόδια που υπάρχουν στην Ελλάδα ώστε να γίνει πιο προσβάσιμη η καινοτομία, όπως είναι: 1) η έλλειψη προβλεψιμότητας, 2) η έλλειψη βιωσιμότητας, κάτι το οποίο ο ομιλητής συνέδεσε με την υψηλή φορολογία και με τις υποχρεωτικές επιστροφές και εκπτώσεις, που κινούνται σε ύψος 70% για τα νοσοκομειακά φάρμακα και 3) η υπέρβαση της δαπάνης, για την οποία είπε ότι η κυβέρνηση πρέπει να πάρει κάποια μέτρα, ενδεχομένως και με τη βοήθεια του RRF. Επίσης, ο κ. Azem αναφέρθηκε στα φαρμακευτικά προϊόντα που χρησιμοποιούνται στα νοσοκομεία και κοστίζουν κάτω από 30 ευρώ, λέγοντας ότι ενώ πρόκειται για ένα σωστό μέτρο, την προστασία σε αυτά τα προϊόντα δεν μπορούν να την καλύψουν οι εταιρείες, καθώς μόνο το 2022 η δαπάνη για αυτά εκτιμάται σε 150 εκατ. ευρώ. Επιπλέον, ο γενικός διευθυντής της Roche Hellas σημείωσε ότι πρέπει να αντιμετωπιστούν τα παραπάνω εμπόδια προκειμένου να έρθουν κεφάλαια από το εξωτερικό για επενδύσεις στην καινοτομία υγείας στην Ελλάδα.

 

Κώστας Αθανασάκης, επίκουρος καθηγητής, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής

Τα οικονομικά της υγείας χαρακτηρίζονται γενικώς από ασυμμετρία και αβεβαιότητα, τόνισε από το βήμα του συνεδρίου ο επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής ο Κώστας Αθανασάκης. Στο πλαίσιο αυτό, αναφέρθηκε στην έλλειψη πόρων και στην ανάγκη εξυπηρέτησης αυτών που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη. Επεσήμανε ότι οι αποφάσεις στην υγεία πρέπει να είναι διαφανείς και να βασίζονται σε δεδομένα, καθώς επίσης ότι πρέπει να υπάρχει λογοδοσία για τα δημόσια κονδύλια. Η καινοτόμος ιατρική είναι παράγοντας βελτίωσης της ζωής αλλά και μείωσης των δαπανών, τόνισε. Ο κ. Αθανασάκης είπε επίσης ότι η πληρωμή των καινοτομιών που φθάνουν στην αγορά πρέπει να γίνεται με βάση μετρήσιμα αποτελέσματα, κάτι που χρειάζεται μια συγκεκριμένη πολιτική. Υπογράμμισε ότι έχουμε τα μέσα να διαχειριστούμε την αβεβαιότητα σε αυτόν τον τομέα και η απάντηση βρίσκεται στα δεδομένα. Ο κ. Αθανασάκης επεσήμανε ότι χρειάζονται δύο αλλαγές οι οποίες είναι διαρθρωτικές και σε επίπεδο κουλτούρας: α) οι διαδικασίες λήψης αποφάσεων να προσαρμόζονται στις τοπικές απαιτήσεις και β) να υπάρχει στρατηγική χρησιμοποίησης των δεδομένων για την παρακολούθηση των αποτελεσμάτων και να είναι τα δεδομένα διαθέσιμα στην επιστημονική κοινότητα προκειμένου να παράγει νέα γνώση.