Στη συνέντευξη που παραχώρησε η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη δόθηκαν απαντήσεις για μια σειρά από πολύ σημαντικά θέματα, ξεκινώντας από την προστασία και αποκατάσταση του οικισμού του Σουλίου, ένα μοναδικό οικιστικό σύνολο του χρήζει ανάδειξης. Το έργο της αποκατάστασης του εμβληματικού κάστρου της Κιάφας χρηματοδοτείται ήδη από το Ταμείο Ανάκαμψης και βρίσκεται σε φάση δημοπράτησης. Απαιτείται, η δημιουργία θεσμικού πλαισίου που θα επιστρέψει την αποκατάσταση και την επανάχρηση οικιών και από ιδιώτες, ώστε το Σούλι να έχει μέλλον.
Ένα δεύτερο θέμα που συζητήθηκε είναι το ζήτημα της διακοπής του έργου, που εκτελείται, στην οδό Βασιλίσσης Όλγας, για το οποίο η Υπουργός μίλησε διεξοδικά, αναφέροντας ότι η πεζοδρόμηση της Βασ. Όλγας συμπεριλαμβάνεται το σχέδιο της Ενοποίησης των Αρχαιολογικών Χώρων της Αθήνας, που έχει εγκριθεί από το ΥΠΠΟ, ήδη από το 2000, τονίζοντας ότι πρόκειται για περιοχή μεγάλου αρχαιολογικού ενδιαφέροντος.
Μετά από ερώτηση ακροατή, μπήκε εμβόλιμα το θέμα της αποκατάστασης του αρχαίου θεάτρου στη Μεγαλόπολη, για το οποίο η Υπουργός είπε ότι πρόκειται για σπουδαίο μνημείο, το έργο βρίσκεται σε εξέλιξη, αλλά οι ρυθμοί της αποκατάστασης του υπαγορεύονται από το ίδιο το μνημείο. Όσον αφορά στο διατηρητέο κτήριο, το οποίο είχε παραχωρηθεί στο Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων, δηλαδή στο σύλλογο των υπαλλήλων του ΥΠΠΟ, από τη Μελίνα Μερκούρη για χρήση γραφείων, η Υπουργός αναφέρθηκε στην όχι καλή κατάσταση του ακινήτου, το οποίο είναι χαρακτηρισμένο μνημείο, αλλά και στη μη συμβατή με την απόφαση παραχώρησης χρήση που γίνεται τα τελευταία κυρίως χρόνια, από τον Σύλλογο. Το τελευταίο θέμα που ετέθη είναι η πρόοδος των εργασιών αποκατάστασης και ανάδειξης του κτήματος στο Τατόι, θέμα στο οποίο η Λίνα Μενδώνη αναφέρθηκε λεπτομερώς σε όλες τις παραμέτρους του και με χρονοδιαγράμματα.
Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης της Λίνας Μενδώνη στον ΣΚΑΪ και στον Άρη Πορτοσάλτε
Άρης Πορτοσάλτε: Η κυρία Λίνα Μενδώνη η Υπουργός Πολιτισμού στον ραδιοθάλαμο.
Καλημέρα σας κυρία Μενδώνη, καλώς ήρθατε. Ευχαριστώ πολύ.
Λίνα Μενδώνη: Καλημέρα σας, καλημέρα στους ακροατές σας.
Α.Π.: Από καιρό είχαμε προγραμματίσει από τη συνάντηση, αλλά συνέβησαν πολλά πράγματα. Λοιπόν, έχετε μια σειρά ζητημάτων, αρχίζω με αυτό που λέει ο κ. Τζαβέλλας, λέει πείτε στην κυρία Μενδώνη την παρακαλούμε πολύ να μην ξεχάσει το Σούλι. Έχουμε δύο τρία μικρά αλλά σημαντικά θέματα που επείγουν, με εκτίμηση στο πρόσωπό της.
Λ.Μ.: Έχει δίκιο ο κ. Τζαβέλλας. Έχουμε συναντηθεί στο Σούλι, έχουμε δει την αποκατάσταση της οικίας Τζαβέλλα που έχει κάνει ο ίδιος και η οικογένειά του και είναι πραγματικά υποδειγματική. Δεν το ξεχνάμε το Σούλι. Προχτές που είχα την ευκαιρία να βρεθώ στα Ιωάννινα με τον Πρωθυπουργό, συζητήσαμε με τον περιφερειάρχη και με άλλους παράγοντες της περιφέρειας για να πιάσουμε το νήμα από εκεί που το είχαμε αφήσει προ των εθνικών εκλογών. Μέσα στον Νοέμβριο εγώ θα κάνω μια μεγάλη σύσκεψη στο Υπουργείο καλώντας όλους τους ενδιαφερόμενους, διότι το μείζον ζήτημα του Σουλίου δεν είναι να προχωρήσει, το Υπουργείο Πολιτισμού ή η Περιφέρεια στην αποκατάσταση μεμονωμένων μνημείων. Αυτό το κάνουμε.
Ήδη στο Ταμείο Ανάκαμψης έχουμε εντάξει την αποκατάσταση του Κάστρου της Κιάφας που ήταν ένα πάγιο αίτημα για το Σούλι και είναι τέλος πάντων και ένα πολύ συμβολικό μνημείο. Το ζήτημα με το Σούλι είναι να ξεκαθαρίσουμε το ιδιοκτησιακό καθεστώς και κυρίως να δώσουμε, εγώ το έχω πει και δημόσια και άλλη φορά αυτό, να δώσουμε τη δυνατότητα παραχώρησης για αρκετά χρόνια σε ανθρώπους που ενδιαφέρονται να αποκαταστήσουν τα κτίσματα τα οποία ανήκουν μεν στο Δημόσιο, αλλά δεν μπορεί το Δημόσιο όλες αυτές τις οικίες που συνθέτουν τον οικισμό του Σουλίου να τις αποκαταστήσει. Θεωρώ λοιπόν ότι πρέπει να προχωρήσουμε σε μια νομοθετική ρύθμιση, θέλει δουλειά, θέλει συνεννόηση με το Υπουργείο Περιβάλλοντος, ήδη έχει γίνει μια πρώτη προσέγγιση, προκειμένου να μπορέσουμε με το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο, οι οικίες αυτές να αποκατασταθούν και για κάποια χρόνια να χρησιμοποιηθούν από ιδιώτες, προφανώς με τα κριτήρια και με τους όρους που θα θέσει το Δημόσιο και που επιβάλλει ο νόμος για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Αλλά αν δεν γίνει αυτό, το Σούλι δεν θα έχει μέλλον. Θέλουμε όμως να έχει μέλλον και πρέπει να έχει μέλλον, πρώτον διότι είναι ο ιστορικός οικισμός, ο πολύ συγκεκριμένος και με το πολύ βαρύ συμβολικό φορτίο, από την άλλη πλευρά είναι σε ένα πάρα πολύ ενδιαφέρον φυσικό περιβάλλον, συνθέτει ένα πολιτιστικό τοπίο. Πρέπει να το προστατεύσουμε, επομένως πρέπει να προχωρήσουμε γρήγορα σε μια σειρά τέτοιων νομοθετικών ρυθμίσεων.
Α.Π.: Σήμερα, στο κέντρο της πρώτης σελίδας στην εφημερίδα «Καθημερινή» υπάρχει μια φωτογραφία που απεικονίζει ένα κομμάτι της οδού Βασιλίσσης Όλγας, του πεζοδρομίου μάλλον από τη Βασιλίσσης Όλγας που λέει εργοτάξιο κλειστό, προφανώς για να γίνουν τα έργα εκεί και διαβάζουμε στη λεζάντα: «Για το οδόστρωμα της Βασιλίσσης Όλγας, ξέσπασε η πρώτη σύγκρουση μεταξύ του νεοεκλεγέντος δημάρχου Χάρη Δούκα και του απερχόμενου Κώστα Μπακογιάννη. Σε χθεσινή συνάντησή, παρουσία και του αρχιτέκτονα που έχει κάνει τη μελέτη του έργου, ο κ. Δούκας ζήτησε να σταματήσουν τα έργα μέχρι να αναλάβει καθήκοντα στην αρχή του έτους. Ωστόσο, ο κ. Μπακογιάννης φέρεται να υπεραμύνθηκε των επιλογών του, υποστηρίζοντας ότι η εργολαβία δεν μπορεί να σταματήσει στη μέση». Κυρία Υπουργέ, έχει λόγο το Υπουργείο Πολιτισμού γι’ αυτό το έργο, για τη διαχείριση της οδού Βασιλίσσης Όλγας;
Λ.Μ.: Το Υπουργείο Πολιτισμού, όπως και το Υπουργείο Περιβάλλοντος, έχουν άμεσο λόγο έχουν τον πρώτο λόγο, θα έλεγα και ιδιαίτερα το Υπουργείο Πολιτισμού, διότι βρισκόμαστε μέσα σε έναν μείζονα αρχαιολογικό χώρο. Καταρχάς να πω ότι η πεζοδρόμηση της Βασιλίσσης Όλγας δεν είναι κάτι που ξεκίνησε επί δημαρχίας Μπακογιάννη. Αυτό ήταν ένα παλιό σχέδιο το οποίο είχε εγκριθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, ήδη από το 2000, διότι συμπεριλαμβανόταν στα βασικά έργα της ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων. Για διάφορους λόγους, αν έχουμε λίγο χρόνο, μπορώ να τους πω, δεν έγινε το κομμάτι αυτό της Βασιλίσσης Όλγας, δεν πεζοδρομήθηκε, όπως συνέβη με τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου, με την Αποστόλου Παύλου, με την Ερμού από ένα σημείο και μετά κ.λπ. Αυτό ήταν ένα έργο που το προετοίμαζαν όλες οι κυβερνήσεις διαδοχικά για τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Α.Π.: Ώστε να ενωθεί το Παναθηναϊκό Στάδιο με την Αποστόλου Παύλου.
Λ.Μ.: Με τον Κεραμεικό.
Α.Π.: Να κάνουμε έναν μεγάλο αρχαιολογικό πεζόδρομο.
Λ.Μ.: Έναν πεζόδρομο, έναν αρχαιολογικό περίπατο ακριβώς. Αυτό το τμήμα της Βασιλίσσης Όλγας δηλαδή δεν έγινε και ο κύριος λόγος που δεν έγινε είναι ότι ο αρχαιολογικός ορίζοντας είναι πάρα πολύ ψηλά, δηλαδή αφαιρώντας τον ασφαλτοτάπητα πέφτεις κατευθείαν σε μνημεία. Αυτό θα σήμαινε εκτεταμένες ανασκαφές προκειμένου να υλοποιηθεί το έργο του πεζοδρόμου και δεν υπήρχε τότε το χρονικό περιθώριο να γίνει μέχρι τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Α.Π: Άρα εκεί να φανταστούμε ότι, και σε συνδυασμό με το ναό του Ολυμπίου Διός, ήταν ένας εκτεταμένος χώρος, εκεί ήταν η αρχαία Αθήνα, δηλαδή πατάμε πάνω στην Αρχαία Αθήνα.
Λ.Μ.: Εκεί είναι ένα πολύ μεγάλο μέρος της ρωμαϊκής φάσης των Αθηνών, εξ ου και η Πύλη. Μέσα στο χώρο του Ζαππείου, υπάρχουν τα κατάλοιπα από ρωμαϊκές βίλες, βίλες urbanae δηλαδή, που υπήρχαν μέσα στο Ζάππειο. Στον Εθνικό Κήπο έχουμε επίσης κατάλοιπα ρωμαϊκών σπιτιών πολυτελείας, όπως και κατάλοιπα μεγάλων λουτρικών εγκαταστάσεων.
Α.Π.: Η ελίτ της εποχής κατοικούσε εκεί, συνεπώς.
Λ.Μ.: Η ίδια εικόνα είναι και κάτω από τη Βασιλίσσης Όλγας. Θα πω δύο πράγματα. Όταν επρόκειτο να γίνει το τραμ, το Υπουργείο Πολιτισμού είχε τότε αντιδράσει, ήμουν Γενική Γραμματέας και το είχα χειριστεί το θέμα, γιατί το τραμ ήταν σχεδιασμένο να περάσει μπροστά από την Πύλη του Αδριανού.
Α.Π.: Και οι κραδασμοί είχε ειπωθεί τότε μπορεί να του δημιουργούσαν φθορά, ίσως.
Λ.Μ.: Θα δημιουργούσαν φθορά στην Πύλη. Τότε οι μελετητές ορθά πρότειναν να γίνει ένας αντικραδασμικός τάπητας μπροστά από την Πύλη, επί της λεωφόρου Αμαλίας, να απορροφήσει τους κραδασμούς. Έγιναν κάποιες τομές τότε, αφαιρώντας όμως την άσφαλτο υπήρχαν τα αρχαία, οπότε δεν υπήρχε και το περιθώριο του ενός μέτρου περίπου για να εγκατασταθεί αυτός ο τάπητας για τους κραδασμούς, ο αντικραδασμικός τάπητας, και το τραμ άλλαξε πορεία. Με αφορμή λοιπόν αυτό, τότε, είχε μελετηθεί πλήρως.
Α.Π.: Άρα η επιχωμάτωση δεν είναι μεγάλη.
Λ.Μ.: Είναι ακριβώς κάτω από τον ασφαλτοτάπητα
Α.Π.: Άμεσα στο φως η ρωμαϊκή Αθήνα…
Λ.Μ.: Στο σημείο που έχει σήμερα τη φωτογραφία η «Καθημερινή», που λέει το εργοτάξιο και λοιπά, έχει αφαιρεθεί ο ασφαλτοτάπητας και έχουμε βρεθεί μπροστά σε μια εντυπωσιακών διαστάσεων ρωμαϊκή βίλα. Αυτά δεν μπορούμε να τα παραβλέψουμε και μιλώ μόνο για την αρχαιολογική πλευρά του ζητήματος, διότι εδώ έχουμε και πρακτικά θέματα. Οι μελέτες έχουν γίνει, έχουν εγκριθεί και από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και από το Υπουργείο Πολιτισμού και από τον Δήμο Αθηναίων, από όλα τα όργανα που έπρεπε να εγκριθούν. Η μελέτη του κυρίου Προβελέγγιου ήταν μια πάρα πολύ καλή μελέτη και γι’ αυτό προχώρησε. Το έργο είχε δημοπρατηθεί, έχει εγκατασταθεί ο ανάδοχος. Δεν μπορεί σε αυτά τα πράγματα, δηλαδή, τι θα κάνουμε μετά; Εγώ αφαιρώ το αρχαιολογικό μέρος, θα πληρώνουμε ρήτρες στον ανάδοχο, γιατί εμείς κάποια στιγμή σκεφτήκαμε ότι κακώς ξεκινήσαμε να κάνουμε ένα έργο;
Α.Π.: Μία ερώτηση τώρα, εμβολίμως για να τη συμπεριλάβετε στην απάντηση που θα δώσετε, και δεν ξέρω και ποιες άλλες παραμέτρους θέλετε να σημειώσετε, κυρία Υπουργέ, είναι η εξής. Επειδή έχω πάρει σειρά επιστολών, από κατοίκους του Παγκρατίου και κατοίκους της Πλάκας, οι οποίοι δεν έχουν πρόσβαση με τα αυτοκίνητά τους στα σπίτια τους και το ότι τους αφαιρείται αυτός ο δρόμος, η Βασιλίσσης Όλγας, τους δημιουργεί πρόβλημα πρόσβασης στις γειτονιές τους. Λένε στις επιστολές που έχω πάρει ακριβώς αυτό που είπατε, ότι δεν έγινε η Βασιλίσσης Όλγας, δεν ενοποιήθηκε το Παναθηναϊκό Στάδιο με τον Κεραμεικό, με τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου, ακριβώς γιατί σκόνταφταν οι διοικήσεις από το 2000 έως σήμερα, αυτή την εικοσαετία, στο πρόβλημα της κυκλοφοριακής διαχείρισης. Υπάρχει μελέτη για την κυκλοφοριακή διαχείριση σε αυτό το έργο;
Λ.Μ.: Δεν ξέρω αν υπάρχει μελέτη, δεν το ξέρω γιατί δεν είναι δική μου αρμοδιότητα εάν υπάρχει κάποια μελέτη που να αφορά για το Παγκράτι. Το βέβαιο είναι ότι δημιουργείται πράγματι ένα πρώτο πρόβλημα με τους κατοίκους της Πλάκας, διότι δεν μπορούν να περάσουν κατευθείαν απέναντι
Α.Π.: Και πρέπει να φτάσουν στον κύκλο της πλατείας Συντάγματος. Και ενώ τους υποσχέθηκε ο κύριος Μπακογιάννης, γιατί το έχω συζητήσει πάρα πολλές φορές μαζί του, να τους κάνει μια αριστερή στροφή στο ύψος της πύλης Αδριανού επί της Αμαλίας, αυτό το έργο δεν έγινε. Οπότε φούντωσαν παραπάνω.
Λ.Μ.: Κατάλαβα. Εγώ δε λέω ότι μπορεί οι κάτοικοι της Πλάκας και οι κάτοικοι του Παγκρατίου να μην έχουν κάποιο πρόβλημα στην καθημερινότητά τους. Δεν μπορούμε να λύσουμε το πρόβλημα αυτό καταργώντας κάτι καλό για την πόλη. Εντέλει, τι Αθήνα θέλουμε; Εγώ δέχομαι ότι έχουν δίκιο, να βρούμε λοιπόν, η πολιτεία σε συνεργασία με τον Δήμο, να κάνει την κατάλληλη μελέτη και το κατάλληλο έργο, ώστε οι άνθρωποι να διευκολύνονται. Είναι αυτό που λέτε, που τους είχε υποσχεθεί ο κύριος Μπακογιάννης; Αν πρέπει να γίνει αυτό να γίνει, ή κάποιοι συγκοινωνιολόγοι να πουν τι πρέπει να γίνει. Δεν θεωρώ όμως ότι μια πόλη σαν την Αθήνα, που στην πραγματικότητα είναι ένας αναπεπταμένος αρχαιολογικός χώρος με εξαιρετικά σημαντικά μνημεία, να μένει στην αφάνεια εξαιτίας αυτών των θεμάτων. Αυτοί οι οποίοι είχαν μελετήσει την ενοποίηση –η ενοποίηση μελετάται από τη δεκαετία του ‘90, από διαπρεπείς αρχιτέκτονες– πολύ σωστά είχαν βγάλει όλη τη γραμμή από το Καλλιμάρμαρο μέχρι τον Κεραμεικό. Έχουμε τη δυσκολία στη Βασιλίσσης Αμαλίας, πράγματι πάλι λόγω αρχαιοτήτων, ότι εκεί δεν μπορούσαμε να κάνουμε την υπόγεια διάβαση γιατί δεν μπορούσε τεχνικά να γίνει αυτό το έργο, εκεί θα ήταν ένα μείζον ζήτημα. Αλλά νομίζω ότι για το θέμα της Βασιλίσσης Όλγας πρέπει να μείνουμε σε αυτό το οποίο έχει σχεδιαστεί, γιατί είναι για το καλό της πόλης, για το καλό των Αθηναίων – και εάν πρέπει να λύσουμε ένα κυκλοφοριακό πρόβλημα, να το λύσουμε.
Α.Π.: Αλλά αυτό που λέει τώρα ο νέος Δήμαρχος Αθηναίων, ότι εγώ θα το σταματήσω;
Λ.Μ.: Δεν μπορεί να το σταματήσει. Αυτό για να το σταματήσει πρέπει να δώσει έγκριση, θα πω το πιο απλό, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. Μα αφού τώρα έχουμε και καινούργια ευρήματα που απλώνονται σε πολύ μεγάλο μήκος, γιατί δεν έχει γίνει ακόμα όλη η ανασκαφή, σε πολύ μεγάλο πλάτος επί της Βασιλίσσης Όλγας, και επίσης είναι το οικοδόμημα, πηγαίνει και σε βάθος. Τι θα κάνουμε;
Α.Π.: Πάντως υπάρχει μια λωρίδα για τα ασθενοφόρα, μια λωρίδα έχει πάρει και η γραμμή του τραμ, μια λωρίδα για την κίνηση οχημάτων, περιπολικά, ασθενοφόρα και όποια είναι αυτά τα αναγκαία .
Λ.Μ.: Επί της ουσίας είναι ήπιας κυκλοφορίας. Ακριβώς για να μπορούν να εξυπηρετούνται αυτά τα οχήματα. Αλλά αντιλαμβάνεστε ότι αυτό έχει μόνο να προσδώσει στην Αθήνα. Θαυμάζουμε τη Ρώμη γιατί είναι όλα τα αρχαία ανοιχτά. Εδώ είναι μια περίπτωση σε μικρογραφία σε σχέση με τη Ρώμη που μπορούμε να αποκομίσουμε μια τέτοια αίσθηση, μια τέτοια εικόνα.
Α.Π.: Υπάρχει σχέδιο να ανοίξει; Δηλαδή να γίνουν χαρακιές μέσα στο υπέδαφος και να δούμε τα ευρήματα;
Λ.Μ.: Ναι τα ανοίγματα θα γίνουν.
Α.Π.: Αυτό το έργο γίνεται; Η εργολαβία τώρα είναι για να αναδείξει; Δεν είναι μόνο η κατασκευή ενός πεζόδρομου;
Λ.Μ.: Η εργολαβία είναι η κατασκευή ενός πεζόδρομου κάθετου, ενός ήπιας κυκλοφορίας δρόμου, αλλά από τη στιγμή που έχουμε ευρήματα πλέον θα αναδειχθούν και αυτά εκ των πραγμάτων.
Α.Π.: Δεν θα σκεπαστεί κάτι;
Λ.Μ.: Δεν μπορεί να σκεπαστεί διότι είναι σε πολύ καλή κατάσταση και είναι σωζόμενα οικοδομήματα ρωμαϊκά.
Α.Π.: Άρα ο κ. δήμαρχος πρέπει να αναθεωρήσει, ζητώ συγγνώμη τώρα δεν θα του πούμε εμείς τι θα κάνει, αλλά αυτό θέλει ξανά μια συζήτηση. Να μείνω εκεί.
Λ.Μ.: Αυτό θα έλεγα και εγώ. Δηλαδή πριν να γίνονται τέτοιες εξαγγελίες, καλό είναι να λαμβάνεται υπόψη και η ιστορία, αλλά και τα πραγματικά δεδομένα.
Α.Π: Η Άρτεμις (ακροάτρια),με παρακαλεί να σας ρωτήσω για ποιον λόγο έχει καθυστερήσει τόσο πολύ η δρομολόγηση των έργων συντήρησης στο αρχαίο θέατρο Μεγαλοπόλεως; Είναι κρίμα για την κωμόπολη αυτή, και με τη δεδομένη απολιγνιτοποίηση, να μην γίνει σημείο αναφοράς με αφορμή το θέατρο.
Λ.Μ.: Το θέατρο της Μεγαλόπολης είναι πράγματι ένα εξαιρετικά σημαντικό μνημείο, το οποίο καθυστερεί μεν, αλλά στην ουσία δεν καθυστερεί γιατί υπάρχουν εξωγενείς λόγοι. Είναι το ίδιο το μνημείο, η διαδικασία της αποκατάστασης του και της αναστήλωσης του, το υλικό του και οι μελέτες που πρέπει να γίνονται που καθυστερούν τη διαδικασία. Είναι το έργο σε εξέλιξη, με τους αργούς ρυθμούς που πολλές φορές μας επιβάλλουν τα μνημεία να κινούμεθα. Όμως το έργο προχωρεί. Ήδη έχουμε μιλήσει με την περιφέρεια Πελοποννήσου και με τον περιφερειάρχη, τον κ. Νίκα και με τον νέο περιφερειάρχη, τον κ. Πτωχό, για την αναγκαιότητα να προχωρήσει και στην επόμενη προγραμματική περίοδο η αποκατάστασή του, αξιοποιώντας τους πόρους από το ταμείο μετάβασης. Προχωρεί το έργο, οι μελέτες υπάρχουν. Απλά, το ίδιο το μνημείο μάς υπαγορεύει τους χρόνους. Καταλαβαίνω απολύτως αυτό που εισπράττει ο επισκέπτης ή ο πολίτης, το “μα δεν γίνεται γρήγορα”. Δυστυχώς, πολλές φορές, τα ίδια τα μνημεία μας επιβάλλουν τους χρόνους.
Α.Π.: Είναι στην προσπάθεια του Σταύρου Μπένου και το θέατρο Μεγαλοπόλεως;
Λ.Μ.: Όχι, δεν είναι μέσα σε αυτό το πακέτο. Με τον Σταύρο Μπένο συνεργαζόμαστε πολύ, με το Διάζωμα, σε πάρα πολλά επίπεδα, και για τα αρχαία θέατρα. Αυτό δεν είναι μέσα στα προγράμματα, διότι έχουμε τις μελέτες. Ο Σταύρος Μπένος, αυτό που εξασφαλίζει με το Διάζωμα, όποτε του ζητηθεί η βοήθεια, είναι οι μελέτες, διότι μετά, για τα έργα βρίσκουμε χρήματα, μέσα από τα διάφορα ευρωπαϊκά προγράμματα. Απλώς, είναι το ίδιο το μνημείο και η φύση του έργου που πηγαίνει με πολύ αργούς ρυθμούς.
Α.Π.: Πώς είναι η σχέση σας με το με τον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων του Υπουργείου Πολιτισμού σε αυτή τη χρονική στιγμή κ. Υπουργέ;
Λ.Μ.: Από τον Αύγουστο στείλαμε μια απόφαση ότι θα πρέπει να αρθεί η παραχώρηση του κτηρίου που στεγάζονται, διότι δεν ακολουθούν τους όρους με τους οποίους παραχωρήθηκε. Κατέφυγαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας, ζήτησαν ασφαλιστικά μέτρα για να ανασταλεί προσωρινά η απόφαση μας, και κανονική δικάσιμο για να γίνει η ακύρωση της υπουργικής απόφασης. Απ’ όσο γνωρίζω, το Συμβούλιο της Επικρατείας εξέτασε τα ασφαλιστικά μέτρα και δεν δικαίωσε το Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων. Απλώς, ακολουθώντας με σεβασμό τις αποφάσεις του Δικαστηρίου, περιμένουμε να μας κοινοποιηθεί η απόφαση γραπτά για να δούμε τι ακριβώς περιλαμβάνει και να προχωρήσουμε τις διαδικασίες.
Α.Π.: Είχαν ειπωθεί τότε πολλά ότι τους παραχωρήθηκε από την αείμνηστη Μερκούρη.
Λ.Μ.: Πράγματι, αυτό το ακίνητο παραχωρήθηκε από την Μελίνα Μερκούρη στη δεκαετία του ’80, το 1982, και όπως λέει η απόφαση της Μελίνας, “προκειμένου να στεγάσει τα γραφεία του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων”. Από εκεί και πέρα, ο Σύλλογος, ειδικά τα τελευταία χρόνια, χρησιμοποιεί το συγκεκριμένο ακίνητο, όχι για τη στέγαση των γραφείων του ή και για κάποιες εκδηλώσεις τις οποίες ο ίδιος διοργανώνει. Το παραχωρεί προς τρίτους, χωρίς να ζητά καν έγκριση. Το συγκεκριμένο κτήριο έχει χαρακτηριστεί μνημείο. Δεν είναι στην καλύτερη δυνατή κατάσταση στην οποία θα μπορούσε να είναι. Αυτά τα οποία συζητάνε, ότι ο σύλλογος είχε ζητήσει διάφορα από το Υπουργείο Πολιτισμού από το 2018, και ότι το υπουργείο δεν έκανε τίποτα, είναι αστεία πράγματα. Ο σύλλογος τι είναι; Είναι υπάλληλοι του ίδιου υπουργείου. Αν ενδιαφέρονταν πραγματικά, είχαν τη δυνατότητα, με κάθε κυβέρνηση, να παρουσιάσουν τα προβλήματα του κτηρίου τους και να επισκευαστεί το κτήριο. Δεν είναι εκεί το θέμα. Αυτό το οποίο εμένα με ενδιαφέρει είναι από τη στιγμή που θα φύγουν από το κτίριο να μπει κατευθείαν η αρμόδια υπηρεσία, να λάβει τα σωστικά μέτρα για να μην έχει περαιτέρω φθορά το κτήριο, να γίνουν οι απαραίτητες μελέτες και να αποκατασταθεί.
Α.Π.: Δίνεται προς τα έξω μια αίσθηση, από την πλευρά του ΣΕΑ, ότι είναι οι “γενικοί κουμανταδόροι” των πολιτιστικών θεμάτων στην Ελλάδα. Κατανοούμε ότι ο σύλλογος θα υπερασπιστεί τα επαγγελματικά ζητήματα των αρχαιολόγων. Γι’ αυτό άλλωστε υπάρχει.
Λ.Μ.: Έχω μια συνάντηση με το νέο προεδρείο του συλλόγου, στις 30 του μηνός, αλλά μέχρι σήμερα, και με το προηγούμενο προεδρείο που είχαν, δεν νομίζω ότι ασχολούνται και τόσο πολύ με τα κλαδικά αιτήματα των αρχαιολόγων. Περισσότερο τους ενδιαφέρει να γίνεται ένας πολιτικός ντόρος γύρω από διάφορα θέματα, παρά να ασχοληθούν με τα πραγματικά θέματα του κλάδου. Αυτό το οποίο λένε, ότι η ηγεσία του υπουργείου – εγώ προσωπικά – δεν έχω καλή σχέση με τους αρχαιολόγους, αφορά μια συγκεκριμένη κάστα. Με τους αρχαιολόγους της υπηρεσίας, τους ανθρώπους που εργάζονται στο Υπουργείο Πολιτισμού, η σχέση μας είναι εξαιρετική. Τους τιμώ για τη δουλειά που κάνουν και δεν μπορώ να μην αναγνωρίσω ότι είναι οι άνθρωποι που οποιαδήποτε ώρα τους ζητήσεις στο τηλέφωνο, για ένα θέμα που τους αφορά, είναι πάντοτε παρόντες.
Α.Π.: Τατόι;
Λ.Μ.: Το Τατόι προχωρεί κανονικά, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα μας. Είναι πλέον σε εξέλιξη η διαδικασία για τη δημοπράτηση ενός μεγάλου έργου, συνολικά 20 εκατομμυρίων, για τα δίκτυα υποδομών. Διότι, όσο και αν φανεί περίεργο, το Τατόι δεν έχει δίκτυα ούτε για ηλεκτρικό, ούτε για απομάκρυνση απορριμμάτων, ούτε βιολογικούς καθαρισμούς. Το Τατόι, μην ξεχνάμε ότι εγκαταλείφθηκε στη δεκαετία του 60 και έκτοτε ερημώθηκε και βανδαλίστηκε. Τώρα λοιπόν, παράλληλα με όλο το κομμάτι που αφορά στην αναστήλωση, την αποκατάσταση, την απόδοση των κτηρίων, τη μουσειακή τους χρήση, πρέπει να γίνουν και αυτά τα δίκτυα, για να μπορέσει να λειτουργήσει. Αυτό ήταν το τελευταίο έργο από αυτά που έχουμε προγραμματίσει να δημοπρατηθούν και να ολοκληρωθούν μέχρι το τέλος του 2025. Η αποκατάσταση του ανακτορικού κτηρίου προχωρεί κανονικά. Οι μουσειολογικές – μουσειογραφικές μελέτες για τη μετατροπή του σε μουσείο, ολοκληρώνονται. Επομένως, ακολουθούμε κανονικά το χρονοδιάγραμμα. Ολοκληρώθηκαν οι μελέτες για τους κήπους του ανακτόρου – και επιμένω σε αυτό – διότι το ανάκτορο χωρίς τον περιβάλλοντα χώρο του, δεν είναι αυτό που θα έπρεπε. Σε όλα τα αντίστοιχα σύνολα της Ευρώπης, αυτό που βλέπει κανείς είναι το κτήριο μεν, αλλά και εξαιρετικούς κήπους. Στο Τατόι υπήρχαν. Έγινε η μελέτη, εγκρίθηκε και είμαστε, και σε αυτό το έργο, στη φάση δημοπράτησης.
Α.Π.: Η πυρκαγιά του 2021 πόσο επηρεάζει την εικόνα του περιβάλλοντος χώρου;
Λ.Μ.: H πυρκαγιά, σε κάθε περίπτωση επηρέασε και εξακολουθεί να επηρεάζει. Όμως, αυτό που πρέπει να πω, το οποίο είναι εντυπωσιακό και συγκινητικό, είναι να δει κανείς τη φυσική αναγέννηση. Η φυσική αναδάσωση είναι εντυπωσιακή. Ήδη τα δεντράκια είναι στα 15-20 cm και τα βλέπει κανείς να αναπτύσσονται. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος έχει λάβει μέτρα και έχουν δοθεί οδηγίες για το πώς θα προχωρήσει η αναδάσωση, ενώ εμείς, ως Υπουργείο Πολιτισμού, έχουμε αναλάβει την μελέτη για την αποκατάσταση και του ευρύτερα φυσικού περιβάλλοντος, του ιστορικού πυρήνα, δηλαδή των 16.000 στρεμμάτων.
Α.Π.: Άρα, σε αυτή τη φάση θα περιμένουμε την φυσική αναγέννηση.
Λ.Μ.: Είναι η φυσική αναδάσωση, αλλά και οι οδηγίες οι οποίες έχουν δοθεί για παρεμβάσεις αναδασώσεων από το Υπουργείο Περιβάλλοντος.
Α.Π.: Με το συνεδριακό κέντρο τι κάνετε;
Λ.Μ.: Το συνεδριακό κέντρο είναι μια παρεξήγηση. Για να φτάσουμε στο συνεδριακό κέντρο έχουμε ακόμα πολύ καιρό. Αυτή τη στιγμή το ειδικό πολεοδομικό σχέδιο προβλέπει τις χρήσεις, προκειμένου δηλαδή να εξασφαλιστούν οι μουσειακές χρήσεις, οι ξενώνες, η δυνατότητα δηλαδή φιλοξενίας εστίασης και λοιπά. Μέσα σε αυτό τον χώρο είπαμε να δημιουργηθεί ένας συνεδριακός- που δεν είναι ακριβώς συνεδριακός – χώρος που θα εξυπηρετεί τις εκπαιδευτικές διαδικασίες, διότι το κτήμα πρέπει να αποκτήσει – και αυτό λέει η μελέτη βιωσιμότητας – και την εκπαιδευτική του διάσταση, σε σχέση με την ιστορία, με την παραγωγή κλπ.
Α.Π.: Θα κτιστεί καινούργιο κτήριο ή σε ένα από τα υπάρχοντα που ήταν, έτσι κι αλλιώς, μέσα σε αυτόν τον χώρο;
Λ.Μ.: Με τα υπάρχοντα. Γίνεται ένας μικρός χώρος της τάξεως των 150 θέσεων. Εδώ, θα πρέπει να γίνει ίσως κάτι μεγαλύτερο. Το πού ακριβώς θα γίνει και το πώς, θα είναι αποτέλεσμα αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, κάποια στιγμή στο μέλλον. Πάντως, αυτό που επιτρέπεται ως δόμηση, επιπλέον των υπαρχόντων, είναι 2.500 τ.μ., όχι ενιαίος όγκος. Δηλαδή, διάσπαρτα κτήρια, και όχι ένα κτίριο 2.500 τ.μ, και αυτό εφόσον κριθεί αναγκαίο.
Α.Π.: Αυτή τη μεγάλη αλέα που απολαμβάνουν όλοι δεν θα την καλύψετε;
Λ.Μ.: Προφανώς όχι. Είναι δυνατόν να γίνει κάτι τέτοιο; όμως, από αυτή τη δόμηση, κάπου θα πρέπει σε ένα σημείο να εξασφαλιστεί ένας χώρος για ανοιχτά εργαστήρια συντήρησης. Οι συντηρητές, και δικαίως, έχουν απαιτήσεις για να μπορέσουν να κάνουν σωστά τη δουλειά τους. Χρειαζόμαστε ένα μεγαλύτερο χώρο. Κάπου πρέπει να χτιστεί και κάτι τέτοιο.
Α.Π.: Σε ό,τι αφορά στη διοίκηση , υπάρχει κάποια εξέλιξη; πώς θα διοικηθεί αυτό το κτήμα;
Λ.Μ.: Έχουμε πει και άλλες φορές, ότι πρέπει να γίνει ένας φορέας διαχείρισης και αυτός ο φορέας “στήνεται” σε θεσμικό πλαίσιο. Όμως, για να είναι πιο εύκολα τα πράγματα για όλους, καλό είναι να τελειώσει το κράτος με τις υποδομές και να έρθει πλέον να παραδώσει, έτσι όπως πρέπει να παραδώσει, στον νέο φορέα διαχείρισης το κτήμα για να μπορέσει να το λειτουργήσει.
Α.Π.: Ποτέ βλέπετε να γίνεται αυτό;
Λ.M.: Κατ’ εμέ, στον ιστορικό πυρήνα που είναι το κρίσιμο, γιατί αυτό θα αφορά στην ουσία ο φορέας διαχείρισης, τα που πρέπει να ολοκληρωθούν το 2027. Το 2025 θα τελειώσουν όλες οι μουσειακές υποδομές, και από κει και πέρα θα πρέπει να γίνουν τα μονοπάτια, η αναψυχή που προβλέπεται μέσα στο κτήμα κλπ.
Α.Π.: Σας ευχαριστώ πολύ κ. Υπουργέ.
Λ.Μ.: Κι εγώ σας ευχαριστώ. Καλή σας μέρα
