Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και ο Περιφερειάρχης Δωδεκανήσου Γιώργος Χατζημάρκος απέδωσαν στη Ρόδο, αναδεδειγμένο τον αρχαιολογικό χώρο Φιλερήμου,, μετά την ολοκλήρωση του έργου διαμόρφωσης και αποκατάστασής του, το οποίο υλοποιήθηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου, με χρηματοδότηση 1.350.000 ευρώ στο πλαίσιο του ΠΕΠ Νοτίου Αιγαίου- ΕΣΠΑ 2014-2020.
Ο λόφος της Φιλερήμου καταλαμβάνει έκταση περίπου 2.500 στρεμμάτων, πυκνού δάσους. Δεσπόζει στην ευρύτερη περιοχή προσφέροντας μοναδική θέα προς τις βορειοδυτικές ακτές και την ενδοχώρα της Ρόδου. Στην ουσία, πρόκειται για ένα περιαστικό περιβαλλοντικό πάρκο με αρχαιολογική και ιστορική σημασία, καθώς περιλαμβάνει αρχαία και παλαιοχριστιανικά κτιριακά λείψανα, ερείπια Βυζαντινού κάστρου με προσκτίσματα της Ιπποτοκρατίας και της Ιταλοκρατίας, μεσαιωνικό ναό, ιταλικό μοναστήρι και το ναό του Αγίου Γεώργιου του «Χωστού», του 15ου αι. Ο οργανωμένος αρχαιολογικός χώρος της Φιλερήμου αποτελεί έναν δημοφιλή τουριστικό προορισμό με σταθερά αυξανόμενη επισκεψιμότητα.
Στην ομιλία της, η Λίνα Μενδώνη επεσήμανε τη σημασία της ολοκληρωμένης προστασίας των πολιτιστικών αγαθών, που ολοκληρώνεται με την συντήρηση, την ανάδειξή τους και την απόδοσή τους στο κοινό, για την αυτογνωσία και τη συνοχή των τοπικών κοινωνιών αλλά και για την τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη. Ευχαρίστησε ιδιαίτερα τον Περιφερειάρχη Γιώργο Χατζημάρκο για τη συμβολή του στην ολοκλήρωση του παραδοθέντος έργου, αλλά και των δεκάδων ακόμα έργων που βρίσκονται σε εξέλιξη, στα νησιά της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου.
«Στη Δωδεκάνησο, σήμερα, υλοποιούνται περίπου 40 έργα Πολιτισμού, προϋπολογισμού σχεδόν 70.000.000 ευρώ, κονδύλια προερχόμενα από το ΕΣΠΑ και κυρίως από το Ταμείο Ανάκαμψης», είπε η Υπουργός, προσθέτοντας ότι «Πρόκειται για το μεγαλύτερο αναπτυξιακό πρόγραμμα έργων Πολιτισμού το οποίο εξελίσσεται τα τελευταία τρία χρόνια στα Δωδεκάνησα, με ορίζοντα σταδιακής ολοκλήρωσης το 2027».
Η Λίνα Μενδώνη δεν παρέλειψε να ευχαριστήσει στο πρόσωπο της προϊσταμένης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου Μάνιας Μιχαηλίδου, τους υπηρεσιακούς παράγοντες του Υπουργείου, για τη συμβολή όλων στην εκτέλεση και ολοκλήρωση των έργων. Η Υπουργός τόνισε ότι αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα συγκρούονται δύο κόσμοι: «Οι υγιείς δυνάμεις που εργάζονται, προσφέρουν και επενδύουν σε μια Ελλάδα που κερδίζει πίσω τα παιδιά του brain drain, μια Ελλάδα που προχωρεί δυναμικά μπροστά με ένα νέο πρότυπο ανάπτυξης» και αυτοί «που πρωτίστως είναι οχυρωμένοι στα προσωπικά τους συμφέροντα, επιμένουν σε ένα status, που ευνοεί πρωτίστως τους ίδιους και προσπαθούν, κρατώντας κεκτημένα, να κρατήσουν την Ελλάδα πίσω, σε παρωχημένα σχήματα».
Με την ολοκλήρωση του έργου ο αρχαιολογικός χώρος παραδόθηκε, με αναβαθμισμένες τις προσφερόμενες υπηρεσίες προς τους χιλιάδες επισκέπτες του, καθώς συντηρήθηκαν και εκσυγχρονίστηκαν υφιστάμενα κτήρια στο βυζαντινό κάστρο και δημιουργήθηκαν νέες εκθεσιακές υποδομές και χώροι πολιτιστικών εκδηλώσεων.
Ο μονόχωρος καμαροσκέπαστος ναός του Αγίου Γεωργίου του Χωστού είναι πλέον επισκέψιμος, μετά τα εκτεταμένα έργα συντήρησης και ανάδειξης. Θεωρείται ταφικό παρεκκλήσι, επιφανούς φράγκικης οικογένειας, ενώ ιδιαίτερο είναι το ενδιαφέρον του εικονογραφικού του προγράμματος, το οποίο εστιάζεται στην απεικόνιση πομπής ιπποτών και φραγκοντυμένων οικογενειών συνοδευόμενων από τους προστάτες αγίους τους. Κατασκεύαστηκαν σύγχρονες υποδομές χώρων υγιεινής και αποθηκευτικών χώρων. Διαμορφώθηκε ειδική ράμπα και διαδρομές προσβασιμότητας για εμποδιζόμενα άτομα, ενώ παρέχεται η δυνατότητα, με την κατασκευή ειδικού διαδρόμου, να εισέρχονται στο χώρο οχήματα πρώτης ανάγκης (ασθενοφόρα, πυροσβεστικά κ.ά.). Το ενημερωτικό υλικό διατίθεται και σε φυλλάδια Braille, ενώ κατασκευάστηκε ειδικό απτικό πρόπλασμα του χώρου για τους έχοντες προβλήματα όρασης. Προσφέρεται και ψηφιακή εφαρμογή για την ενημέρωση του κοινού. Για την καλλίτερη προστασία του χώρου εγκαταστάθηκαν δίκτυα ύδρευσης, άρδευσης του πρασίνου, δίκτυα αποχέτευσης, ομβρίων και πυρόσβεσης.
Στο πλαίσιο του εορτασμού των Ευρωπαϊκών Ημερών Πολιτιστικής Κληρονομιάς η Λίνα Μενδώνη παρακολούθησε την εκδήλωση που οργάνωσαν η Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου και η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Εργων Νοτίου Αιγαίου, στο υπό αναστήλωση Φρούριο του Αγίου Νικολάου, στη Ρόδο. Το πρόγραμμα περιελάμβανε συναυλία βυζαντινής και παραδοσιακής μουσικής του Συλλόγου Ιεροψαλτών Ρόδου, με τίτλο «Άγιος Θαλασσινός». Προηγήθηκε αυτοψία της Υπουργού στο έργο συστήρησης και αναστήλωσης, το οποίο με την ολοκλήρωσή του, το 2025, θα καταστήσει αυτό το μνημείο, με την βαρύνουσα σημασία για την ιστορία της Μεσογείου, απολύτως λειτουργικό και επισκέψιμο.
Το έργο περιλαμβάνει την ολοκλήρωση και αποκατάσταση του μεσαιωνικού φρουρίου του Αγίου Νικολάου και την απόδοσή του στο κοινό ως επισκέψιμου μνημείου. Στόχος του ΥΠΠΟ είναι το μνημείο να ανακτήσει την παλιά του αίγλη, να αποκτήσει νέους προορισμούς και να προσφέρεται για ποικίλες εκδηλώσεις, άρρηκτα συνδεδεμένες με τη ζωή της σύγχρονης πόλης. Οι παρεμβάσεις που δρομολογούνται αφορούν στην στερέωση του προμαχώνα Aubusson, με ένα ευρύ πρόγραμμα συντήρησης και αναβάθμισης των υποδομών, αλλά παράλληλα και στην κατασκευή αναψυκτηρίου και χώρων υγιεινής.
Πρόκειται για ένα μεγάλο τμήμα του ευρύτερου σχεδίου ανάπλασης και ανάδειξης της Μεσαιωνικής Πόλης της Ρόδου, το οποίο περιλαμβάνεται στα έργα της Προγραμματικής Σύμβασης Πολιτισμικής Ανάπτυξης, που υπεγράφη τον Μάιο 2023, μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού, της Περιφέρειας Δωδεκανήσου και του Δήμου Ροδίων, 40 χρόνια μετά την προηγούμενη Προγραμματική.
Παράλληλα, η Λίνα Μενδώνη προήδρευσε σε σύσκεψη των υπηρεσιακών στελεχών με θέμα την εξέλιξη και την επιτάχυνση των έργων, που η Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου και η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Εργων Νοτίου Αιγαίου εκτελούν στα νησιά, με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας:
Νήσος Ρόδος
- Ανάδειξη και διαμόρφωση του αρχαιολογικού χώρου των αρχαίων Νεωρίων και των Μεσαιωνικών Κήπων του Παλατιού του Μεγάλου Μαγίστρου. Δημιουργία υπαίθριας γλυπτοθήκης, στη Μεσαιωνική πόλη Ρόδου και στην αρχαία ακρόπολη Ρόδου, προϋπολογισμού 4.500.000 €.
- Αποκατάσταση του Οθωμανικού Αρχοντικού Χασάν Μπέη, αστικού αρχοντικού των όψιμων χρόνων της Οθωμανικής Περιόδου, στη Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου, προϋπολογισμού 1.500.000 €.
- Συντήρηση, αποκατάσταση και Ανάδειξη τεμένους Ρετζέπ πασά στην Μεσαιωνική Πόλη Ρόδου, προϋπολογισμού 800.000 €.
- Αποκατάσταση και Ανάδειξη του Ιστορικού Νεκροταφείου του Μουράτ Ρεΐς, προϋπολογισμού 400.000 €.
- Διαμόρφωση υπαίθριου μουσείου και λειτουργικός εξοπλισμός του στο μόλο των Μύλων της πόλης της Ρόδου, προϋπολογισμού 500.000 €.
- Αποκατάσταση – ανάδειξη των επιθαλάσσιων οχυρώσεων της πόλης της Ρόδου, από τον πύργο του Naillac έως τον μόλο των Μύλων, και λειτουργικός εξοπλισμός τους, προϋπολογισμού 500.000 €.
- Διαμόρφωση και λειτουργία, επισκεψιμότητα και προβολή του Φρουρίου του Αγίου Νικολάου της πόλης της Ρόδου, προϋπολογισμού 250.000 €.
Νήσος Κως
- Ανακατασκευή της Ιταλικής Στοάς, που καθαιρέθηκε μετά το σεισμό του 2017 και της Υπαίθριας Γλυπτοθήκης του Κάστρου Νεραντζιάς Κω, προϋπολογισμού 534.000 €.
2.Αποκατάσταση σεισμόπληκτων μεσαιωνικών οχυρώσεων Κω: Νοτιανατολικός Προμαχώνας και τμήματα επί της οδού Ιπποκράτους, προϋπολογισμού 1.335.600 €.
Νήσος Χάλκη
- Αποκατάσταση και ανάδειξη Παναγίας Χωριανής, στο Κάστρο της Χάλκης, προϋπολογισμού 660.000 €.
- Συντήρηση, στερέωση, εγκατάσταση υποδομών ασφάλειας και διευκόλυνσης ΑΜΕΑ, εξοπλισμός εσωτερικών εκθεσιακών χώρων και αποθηκών, προμήθεια ηλεκτρονικού εξοπλισμού τεκμηρίωσης καθώς και τοποθέτηση, καταγραφή και ανάδειξη των εκθεμάτων του Αρχαιολογικού Μουσείου Χάλκης, προϋπολογισμού 330.383,7 €.
Αγαθονήσι
Έκθεση του διαχρονικού θεματικού και Αρχαιολογικού Μουσείου Αγαθονησίου, με αυτεπιστασία. Εργασίες κατασκευής και διαμόρφωσης αύλειου και περιβάλλοντος χώρου και εξοπλισμός εσωτερικών εκθεσιακών χώρων, προϋπολογισμού 735.058 €.
Στη σύσκεψη συμμετείχαν ο Γενικός Γραμματέας Πολιτισμού Γιώργος Διδασκάλου, η Έφορος Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου Μάνια Μιχαηλίδου, η Προϊσταμένη της Υπηρεσία Νεοτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Νοτίου Αιγαίου Αικατερίνη Μανούσου, οι Διευθύντριες Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων Έλενα Κουντούρη και Τζούλια Παπαγεωργίου, ο Διευθυντής Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων και Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων Θεμιστοκλής Βλαχούλης, ο Προϊστάμενος της Επιτελικής Δομής του Υπουργείου Πολιτισμού Γιάννης Μυλωνάς, και άλλοι υπηρεσιακοί παράγοντες του ΥΠΠΟ.
