Ερασιτέχνες φωτογράφοι, Έλληνες και πρόσφυγες μαζί, περπάτησαν τις πόλεις στις οποίες ζουν, τις ανακάλυψαν εκ νέου και αποτύπωσαν με το φακό τους εμβληματικές γωνιές της Αθήνας, του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης, του Ηρακλείου, των Ιωαννίνων, της Κατερίνης και της Λιβαδειάς.
Τα έργα 38 ερασιτεχνών φωτογράφων παρουσιάζονται σε διαδικτυακή έκθεση φωτογραφίας του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης με τίτλο «Εξερευνώντας τις πόλεις μας», που οργανώνεται στο πλαίσιο του ενταξιακού προγράμματος Helios και σε συνεργασία με τους επτά δήμους και το Δίκτυο Πόλεων για την Ένταξη.
H έκθεση έχει ως σκοπό να συμβάλει στο διάλογο γύρω από τις αντιλήψεις για την ταυτότητα των πόλεων και να αναδείξει πτυχές της αρμονικής συνύπαρξης προσφύγων, μεταναστών και κοινοτήτων υποδοχής.
Η προετοιμασία της έκθεσης ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2020, όταν μικτές ομάδες ερασιτεχνών φωτογράφων, αποτελούμενες από Έλληνες, πρόσφυγες και μετανάστες, συναντήθηκαν για πρώτη φορά για να συζητήσουν και να ανταλλάξουν απόψεις σχετικά με την ίδια την ταυτότητα των πόλεων, στις οποίες ζουν μαζί, και συμμετείχαν σε εργαστήρια υπό την επίβλεψη επαγγελματιών φωτογράφων. Στη συνέχεια, οι συμμετέχοντες ξεκίνησαν το καλλιτεχνικό ταξίδι τους στις γειτονιές τους, για να αναδείξουν ό, τι τους συναρπάζει, τους συγκινεί και τους ενώνει. Περπάτησαν στις πόλεις τους, επιχείρησαν να τις ανακαλύψουν και συζήτησαν μεταξύ τους, με το διάλογο αυτό να αποτυπώνεται τελικά στις φωτογραφίες τους.
«Η ουσία της έκθεσης ήταν ότι οι άνθρωποι αυτοί αλληλοεπίδρασαν μαζί και έζησαν την πόλη τους μαζί», παρατηρεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η υπεύθυνη επικοινωνίας του ΔΟΜ, Χριστίνα Νικολαΐδου, και προσθέτει: «Θεωρώ ότι ο κάθε άνθρωπος δίνει μια τελείως προσωπική ματιά στις φωτογραφίες του. Άλλοι προσελκύονται από πρόσωπα, άλλοι από τοπία, άλλοι από μνημεία ή σημεία αναφοράς μιας πόλης και νομίζω ότι αυτό έχει και την αξία του. Η μοναδικότητα των φωτογράφων και των φωτογραφιών σε συνδυασμό με την ποικιλία της θεματολογίας επιβεβαιώνουν την ανθρώπινη φύση, δηλαδή ότι κάθε άνθρωπος προσελκύεται από κάτι μοναδικό για εκείνον, βλέπει τελείως μοναδικά τον κόσμο γύρω του και προσπαθεί να τον αποτυπώσει».
Η Νένα Ζώη γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα, στην πλατεία Βικτωρίας, ένα από τα σημεία της πόλης που έχουν συνδεθεί άρρηκτα με την πολυπολιτισμική φυσιογνωμία της ελληνικής πρωτεύουσας. Η 45χρονη γυναίκα, που διδάσκει εθελοντικά την ελληνική γλώσσα σε γυναίκες πρόσφυγες, αποτύπωσε φωτογραφικά πολλά σημεία της Αθήνας: την Ακρόπολη και το μουσείο της, το σταθμό μετρό της Ομόνοιας, μια λαϊκή αγορά, ωστόσο τελικά αποφάσισε να παρουσιάσει στην έκθεση φωτογραφίας μια χαρακτηριστική εικόνα της πλατείας Βικτωρίας, με επίκεντρο το περίφημο γλυπτό σύμπλεγμα «Θησεύς σώζων την Ιπποδάμειαν». «Η πλατεία Βικτωρίας είναι ο τόπος προσέλευσης όλων των μεταναστών από τα νησιά και τις δομές. Επίσης είναι η γειτονιά μου, περνάω από εκεί κάθε μέρα. Είναι σταυροδρόμι, μια πολυπολιτισμική γειτονιά, μία περιοχή με θέατρα, που μου αρέσει πολύ και τη μοιράζομαι με κόσμο από άλλες πατρίδες και άλλες κουλτούρες, με τους οποίους τελικά δεν είμαστε και τόσο διαφορετικοί. Αν γνωριστούμε καλύτερα, μοιάζουμε», επισημαίνει η κ. Ζώη μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Αυτά τα κοινά στοιχεία ανάμεσα στους ντόπιους και τους πρόσφυγες διαπίστωσε η κ. Ζώη και κατά τη διάρκεια προετοιμασίας της έκθεσης, όπως περιγράφει. «Συνομιλώντας μεταξύ μας είδαμε πώς μοιραζόμαστε τις ίδιες ματιές της πόλης, είχαμε κοινά βλέμματα για την πόλη. Όλοι αναφερθήκαμε σε συγκεκριμένα σημεία: τα αρχαία της, και κυρίως την Ακρόπολη, τους πεζόδρομους, τις λαϊκές αγορές της. Και όλοι, όταν αναρωτηθήκαμε ποια εικόνα της Αθήνας θα παίρναμε μαζί μας εάν έπρεπε να φύγουμε, απαντήσαμε την Ακρόπολη ή τα σπίτια μας».
Η κ. Ζώη θυμάται τις αντιδράσεις κατοίκων της πλατείας Βικτωρίας στην παρουσία μεταναστών και προσφύγων, ωστόσο λέει χαρακτηριστικά ότι «η γειτονιά μας είναι φιλόξενη». «Δυστυχώς υπήρξε αρκετά μεγάλη μερίδα του κόσμου που ήταν αφιλόξενοι και ρατσιστές, υπήρχαν διαμάχες και αρνητικό κλίμα για τους πρόσφυγες, ωστόσο θέλω να επισημάνω ότι υπάρχει και κόσμος φιλόξενος που έχει δυνατή φωνή. Σήμερα, πάντως, διανύουμε μια καλή περίοδο για τη γειτονιά, συνυπάρχουμε και μοιραζόμαστε τον ίδιο γεωγραφικό χώρο».
Ο 32χρονος Μοχαϊμάν Αλ Τεντάν ζει με την οικογένειά του εδώ και ένα χρόνο στη Λιβαδειά, μια πόλη που αγκάλιασε τους πρόσφυγες οι οποίοι διαμένουν εκεί. Ο Μοχαϊμάν αποφάσισε να εγκαταλείψει την πατρίδα του, το Ιράκ, εξαιτίας απειλών που δεχόταν για τη ζωή του και αναζήτησε ένα μέρος που θα του παρέχει ασφάλεια. Αυτή την ασφάλεια, όπως και τη ζεστασιά των κατοίκων, βρήκε στη Λιβαδειά, όπως λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ γι’ αυτό και θέλει να παραμείνει στην πόλη. Περιγράφει ότι το τοπίο και τα αρχαία κατάλοιπα της Λιβαδειάς τού θυμίζουν την πατρίδα του, και τελικά αποφάσισε να αποτυπώσει στις φωτογραφίες του το εμβληματικό κάστρο της πόλης, ένα δείγμα του αρχαίου πολιτισμού της. Όπως γράφει, εξάλλου, στη συνοδευτική της φωτογραφίας λεζάντα, «όσο ατενίζεις το οικοδόμημα, δημιουργείται μια νοσταλγία για το παρελθόν». «Νιώθω νοσταλγία για τη χώρα μου, ωστόσο πριν έρθω εδώ με την οικογένειά μου αντιμετώπιζα μεγάλα προβλήματα και έψαχνα να νιώσω ασφάλεια. Όταν ήρθαμε στη Λιβαδειά και είδα το νερό, το πράσινο και τα αρχαία της, ένιωσα ότι δεν έφυγα ποτέ από το Ιράκ», αναφέρει.
Η διαδικτυακή έκθεση φωτογραφίας είναι διαθέσιμη στον ιστότοπο https://www.exploringourcities.com / και σε επόμενη φάση θα εμπλουτιστεί με φωτογραφίες και από άλλες πόλεις, όπου δραστηριοποιείται το ενταξιακό πρόγραμμα Helios.
Η έκθεση υποστηρίζεται από το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου και χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (DG HOME). Υποστηρίζεται επίσης, από τους δήμους Αθηναίων, Ηρακλείου, Θεσσαλονίκης, Ιωαννιτών, Κατερίνης, Λεβαδέων και Πειραιά, καθώς και από το MOMus – Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης.
