Η παγκόσμια περιπέτεια του νέου κορωνοϊού SARS-CoV-2 και της Covid-19 έφερε τεράστιες ανατροπές στη βιομηχανία του Τουρισμού παντού στην υφήλιο και φυσικά και στον τομέα του Τουρισμού Υγείας.
Ειδικά στην Ελλάδα, η πανδημία συνέπεσε χρονικά με την προσπάθεια των τελευταίων μηνών από τη νέα κυβερνητική ηγεσία για αλλαγή βηματισμού στους τομείς του Ιατρικού Τουρισμού, του Τουρισμού Ευεξίας, του Αργυρού Τουρισμού και του Ιαματικού Τουρισμού.
Το πλήγμα από την Covid-19, σε αυτούς τους πολλά υποσχόμενους τομείς της Οικονομίας, ήταν άμεσο και βαρύ, όπως άλλωστε και στις υπόλοιπες πτυχές της Τουριστικής Οικονομίας της Χώρας. Το πρόβλημα, βέβαια, δεν αφορά μόνο την Ελλάδα αλλά είναι παγκόσμιο. Οι αναγκαίοι περιορισμοί στις μετακινήσεις, ο φόβος του συγχρωτισμού, η αλλαγή προτεραιοτήτων των ασθενών και ταξιδιωτών έχουν σχεδόν εκμηδενίσει το ενδιαφέρον των πολιτών για μετακίνηση προς λήψη υπηρεσιών υγείας κι ευεξίας μακρυά από τον τόπο κατοικίας τους.
Όμως, αυτή η αναπάντεχη ανατροπή στην καθημερινότητα όλων και στη ροή της Οικονομίας και των κυβερνητικών αποφάσεων και ενεργειών είναι μια κατάρα, που πρέπει να αποδεχτούμε μοιρολατρικά ή είναι μια ευκαιρία για την Ελλάδα;
Χαμένες ευκαιρίες για τον Τουρισμό Υγείας της Ελλάδας
Η Ελλάδα έχει χάσει πολλές ευκαιρίες και τουλάχιστον μια «χρυσή δεκαετία» στον Τομέα του Τουρισμού Υγείας. Πολλοί παράγοντες έχουν συμβάλλει σε αυτό:
- η έλλειψη σχεδίου εθνικής μακρόπνοης στρατηγικής για τον Τουρισμό Υγείας,
- οι γραφειοκρατικές αγκυλώσεις και η δυσκινησία του Δημόσιου Τομέα,
- ο εφησυχασμός ιδιωτών αλλά και κρατικών παραγόντων ασχολούμενων με τον τουρισμό, που έβλεπαν το γενικό τουριστικό προϊόν της Χώρας να βαίνει ανοδικά,
- η αναβλητικότητα εφαρμογής ιδεών,
- ο προσανατολισμός προς άλλα είδη τουριστικού προϊόντος,
- η αλλαγή πολιτικής βάσης και κατεύθυνσης ως απόρροια κυβερνητικών αλλαγών,
- η ανυπομονησία των επιχειρηματιών και άλλων ιδιωτικών πρωτοβουλιών για επίτευξη άμεσου οικονομικού αποτελέσματος κι εξ αυτού του λόγου η γρήγορη εγκατάλειψη επενδυτικών και προωθητικών ενεργειών στον τομέα αυτό,
- η έλλειψη συντονισμού ενεργειών,
- η χρησιμοποίηση φερέλπιδων, συλλογικών πρωτοβουλιών για επίτευξη ατομικών στόχων και ωφελημάτων κι όχι για την ευρεία, κοινή προώθηση της Ελλάδας ως παγκόσμιου προορισμού Τουρισμού Υγείας κι Ευεξίας,
- κ.α.
Μετατρέποντας το πρόβλημα σε πλεονέκτημα
Όμως, αν και η Ελλάδα έχασε τη «χρυσή δεκαετία» του 2010 στον Τουρισμό Υγείας, η περιπέτεια του κορωνοϊού είναι μια ευκαιρία για να κερδίσει έδαφος σε σύντομο διάστημα σε αυτόν τον τομέα και να υπερκεράσει ανταγωνιστικούς προορισμούς.
Βάση σε μια τέτοια στρατηγική μπορεί να αποτελέσει η επιτυχημένη εξέλιξη της Covid-19 στην Ελλάδα σε σχέση με άλλες χώρες. Τα ως τώρα στοιχεία είναι ευνοϊκά για τη Χώρα μας. Αν και όντας αποτέλεσμα πολλών συνιστωσών, είναι αδιαμφισβήτητο ότι οι κεντρικές κυβερνητικές επιλογές αποτέλεσαν την κύρια δύναμη που έθεσε την Ελλάδα στο βάθρο των επιτυχημένων σε αυτόν τον αγώνα έναντι σε έναν αόρατο, ασύμμετρο αντίπαλο.
Η εξέλιξη της Covid-19 στη χώρα μας, σε σύγκριση με ανάλογες περιπτώσεις αντίστοιχων χωρών, δείχνει ότι τα περιοριστικά μέτρα λήφθηκαν εγκαίρως, με επιστημονική βάση, προσήλωση στο στόχο, αποφασιστικότητα και χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το πολιτικό κόστος. Μπορεί στην έναρξη αυτής της περιπέτειας τα μέτρα να ξένισαν ή παραξένεψαν πολλούς αλλά τα αποτελέσματα δείχνουν ότι λήφθηκαν ορθώς κι εγκαίρως, προστατεύοντας τον πολίτη.
Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει για το γεγονός ότι η Ελλάδα την ίδια περίοδο αντιμετώπισε και δεύτερη σημαντική, ασύμμετρη επίθεση με τη συντονισμένη προσπάθεια εργαλειοποίησης μεταναστών και προσφύγων από τη γείτονα Τουρκία. Η επιτυχημένη, και σε αυτήν την περίπτωση, ανάσχεση των μεταναστευτικών κυμάτων ήταν, εκτός των άλλων, και ανάσχεση εισόδου πιθανών φορέων του SARS-Cov-2, μια που εκ των στοιχείων αποδεικνύεται ότι η πλειονότητα αυτών προέρχεται ή έχει διασχίσει χώρες που ο νέος κορωνοϊός βρίσκεται υπό ανεξέλεγκτη εξάπλωση στο γενικό πληθυσμό, όπως το Ιράν και η Τουρκία.
Το σχέδιο στρατηγικής για την προώθηση της Ελλάδας ως ασφαλούς προορισμού υγείας πρέπει να είναι διττό και να περιλαμβάνει τόσο την παρουσίαση της χώρας ως τόπο στον οποίον εφαρμόζονται αυστηρά ιατρικά και υγειονομικά πρωτόκολλα που δημιουργούν ένα ασφαλές περιβάλλον υγείας, όσο και την ανάδειξη του υψηλού επιπέδου ιατρικής και νοσηλευτικής αντιμετώπισης και περίθαλψης των ασθενών της Covid-19.
Στοιχεία σχεδίου προώθησης
Τα στοιχεία που μπορούν να είναι υποστηρίξουν το προαναφερόμενο σχέδιο προώθησης είναι πολλά, όπως για παράδειγμα:
- ο αριθμός θανόντων ανά εκατομμύριο πληθυσμού,
- ο αριθμός νοσούντων ανά εκατομμύριο πληθυσμού,
- η θέση της χώρας σε κρούσματα την ημέρα ανακήρυξης της Covid-19 ως πανδημία, από τον WHO, σε σύγκριση με τη θέση που κατέχει σήμερα η Χώρα,
- το ποσοστό αύξησης των κρεβατιών ΜΕΘ και ΜΑΦ αυτήν την περίοδο,
- το γεγονός ότι συγκεκριμένες περιοχές της Χώρας είναι ελεύθερες κρουσμάτων ή/και θανάτων, πολλές από τις οποίες αποτελούν τουριστικές επιλογές,
- τα ιδιαίτερα μέτρα που λήφθηκαν για την προστασία των νησιών μας, τα οποία είναι και γνωστοί τουριστικοί προορισμοί,
- κ.α.
Είναι βέβαιο ότι η περιπέτεια του νέου αυτού κορωνοϊού κάποια στιγμή θα λήξει. Όμως αυτή η στιγμή δεν θα έρθει απότομα και δεν θα είναι στο συντομότατο μέλλον. Και είναι επίσης βέβαιο ότι μετά το πέρας της πανδημίας τα πράγματα δεν θα είναι όπως πριν, τόσο από πλευράς συνηθειών, όσο και κριτηρίων επιλογής του παγκόσμιου ταξιδιώτη. Η «τράπουλα» θα έχει ξαναμοιραστεί κι αυτός που θα έχει αντιμετωπίσει επιτυχώς το πρόβλημα, αλλά και θα έχει επικοινωνήσει την επιτυχία του, θα βρεθεί σε καλύτερη θέση απ’ ότι πριν, σε σχέση με τους ανταγωνιστές του.
Ανάπτυξη του Σχεδίου Εθνικής Στρατηγικής για τον Τομέα του Τουρισμού Υγείας
Η ανάπτυξη του Σχεδίου Εθνικής Στρατηγικής για τον Τομέα του Τουρισμού Υγείας είναι ευκαιρία και πρέπει να γίνει κατά τη διάρκεια της υγειονομικής περιπέτειας που ζούμε. Το πέρας αυτής της πανδημίας πρέπει να βρει την Ελλάδα έτοιμη, με νέο σχέδιο δράσης, προσαρμοσμένο στα καινούργια δεδομένα, έτσι ώστε να υπάρξει άμεση δράση κι εφαρμογή για να αποκομίσουμε όσο το δυνατόν πιο άμεσα αποτελέσματα. Η περίοδος της πανδημίας πρέπει να είναι περίοδος σχεδιασμού και προετοιμασίας, έτσι ώστε με το πέρας αυτής να μην χαθεί άλλος πολύτιμος χρόνος και να μην υπάρξει άλλη μία χαμένη «χρυσή ευκαιρία».
Την ευκαιρία του σχεδίου έκτακτης στρατηγικής για τον Τουρισμό Υγείας λόγω της Covid-19 θα μπορούσε να εφαρμόσει ο Κόμβος Τουρισμού Υγείας, ένας φορέας που τη δημιουργία του οποίου είχε ο γράφων προτείνει με ειδική εισήγησή του από το Μάιο 2019 (Τουρισμός Υγείας στην Ελλάδα – Hellenic Health Hub, ένας μοχλός ανάπτυξης του πολύπτυχου σχεδίου του Τουρισμού Υγείας (2019) – Επαμεινώνδας Χριστόπουλος).
Γενικά οικονομικά οφέλη
Τα οφέλη της Χώρας δεν θα είναι μόνο στο οικονομικό πλαίσιο του Ιατρικού Τουρισμού. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η εμπέδωση κλίματος ασφάλειας στον παγκόσμιο τουρίστα, είτε έχει είτε δεν έχει κάποιο πρόβλημα υγείας, ήταν πάντα ένα κριτήριο – έστω και ενδόμυχο – για να προγραμματίσει ένα ταξίδι σε μια ξένη χώρα. Ο κάθε ταξιδιώτης αισθάνεται πιο άνετα να επισκεφτεί μια χώρα που έχει την καλή φήμη του ιατρικού προορισμού, παρά μια άλλη για την οποία αισθάνεται ανασφάλεια διότι δεν έχει ακούσει κάτι για το Σύστημα Υγείας της, πολλώ μάλλον αν έχει ακούσει αρνητικά σχόλια γι’ αυτό.
Επιπρόσθετα θα πρέπει να επισημανθεί ότι όποια χώρα υπήρξε κέντρο τουρισμού υγείας παρατηρήθηκε σε αυτήν ροή επενδυτικών κονδυλίων, τις περισσότερες φορές ως άμεσες ξένες επενδύσεις από παγκόσμιους οικονομικούς ομίλους στον τομέα της Υγείας, στον ξενοδοχειακό τομέα και στον τομέα της τεχνολογίας (World Tourism Organization and European Travel Communication (2018), Exploring Health Tourism).
Ουδέν κακόν αμιγές καλού
Η αρχαιοελληνική σοφία λέει: «Ουδέν κακόν αμιγές καλού». Και σε αυτήν την περίπτωση της παγκόσμιας περιπέτειας της πανδημίας Covid-19 αυτή η ρήση βρίσκει εφαρμογή. Εξάλλου, στις περιπτώσεις μεγάλων δυσκολιών και προβλημάτων, νικητής αναδεικνύεται αυτός που καταφέρνει να κάνει πλεονέκτημα το μειονέκτημα που βιώνει κι όχι αυτός που δέχεται μοιρολατρικά και με απραξία το εμπόδιο που συναντά. Τελικά, από εμάς εξαρτάται αν ο κορωνοϊός θα είναι μια κατάρα ή μια ευκαιρία για την Ελλάδα.
Επαμεινώνδας Χριστόπουλος, MD, MTEC
Ιατρός
