Ο διασυνοριακός τουρισμός αναφέρεται στον εισερχόμενο και εξερχόμενο τουρισμό μεταξύ δύο – συχνά γειτονικών – κρατών, έχοντας ως προαπαιτούμενο την διέλευση εθνικών συνόρων. Συνδέεται δραστικά με τον τουρισμό ειδικών ενδιαφερόντων αφού ο τουρίστας ως έναυσμα της μετακίνησής του έχει συγκεκριμένα κίνητρα, τα οποία τις περισσότερες φορές είναι διαφορετικά μεταξύ τους.
Ένα εξαιρετικό παράδειγμα ελληνικού προορισμού που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το διασυνοριακό τουρισμό είναι ο Έβρος, με τον τουρισμό στην περιοχή να βασίζεται σε μεγάλο βαθμό από τις ροές Βουλγάρων και Τούρκων επισκεπτών.
Οι δύο αυτές αγορές αποτελούν μεγάλη «ανάσα» για τον τουρισμό του Έβρου, παρουσιάζοντας αύξηση ροών τα τελευταία χρόνια και έχοντας το πλεονέκτημα της διακίνησης τουριστών καθ’όλη τη διάρκεια του χρόνου.
Οι επισκέπτες αυτοί έχουν διακριτά χαρακτηριστικά τα οποία ρυθμίζουν τα θεματικά πεδία ανάπτυξης του τουρισμού. Ειδικότερα, οι Τούρκοι επισκέπτες επιδίδονται σε κατανάλωση και αγορά αλκοόλ και επισκέπτονται πολύ συχνά το καζίνο της Αλεξανδρούπολης, καθώς οι δραστηριότητες αυτές είναι μερικώς ή καθολικώς απαγορευμένες στη χώρα τους. Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι ότι ταξιδεύουν συνήθως οικογενειακώς, δαπανούν μεγάλα ποσά σε αγορές, διαμένουν σε καλά ξενοδοχεία και απολαμβάνουν το φαγητό και την διασκέδαση.
Οι Βούλγαροι τουρίστες διαφοροποιούνται στο ότι κάνουν μαζικό κυρίως τουρισμό, η μέση ημερήσια δαπάνη τους είναι μικρότερη και αποφεύγουν την ακριβή διασκέδαση, όμως συμβάλλουν σημαντικά στην αναζωογόνηση της τοπικής οικονομίας τροφοδοτώντας την με πολλούς επισκέπτες. Σύμφωνα με την κρατική στατιστική υπηρεσία της Βουλγαρίας (NSI), η Ελλάδα είναι η δεύτερη πιο περιζήτητη επιλογή προορισμού διακοπών μετά την Τουρκία. Ενδεικτικά, το Νοέμβριο του 2019 μόνο, στη βόρεια Ελλάδα πέρασαν 72.200 Βούλγαροι, την Τουρκία προτίμησαν 127.400 Βούλγαροι ενώ άλλοι 39.000 ταξίδεψαν στη Ρουμανία.
Ωστόσο, οι επαγγελματίες του τουρισμού αγωνιούν για το μέλλον του τουρισμού του Έβρου, καθώς οι πολύωρες καθυστερήσεις που σημειώνονται κατά την είσοδο των Τούρκων τουριστών από τα Τελωνεία, και ιδιαίτερα το Τελωνείο των Κήπων, κρίνονται απογοητευτικές και αποτρεπτικές για την επανάληψη του ταξιδιού. Οι καθυστερήσεις αυτές μπορεί να φθάνουν μέχρι και τις 4 ώρες αναμονής σε ουρά αυτοκινήτων (!), ταλαιπωρώντας τους ταξιδιώτες που θέλουν να εισέλθουν στην Ελλάδα από τα διόδια στο Τελωνείο, με τις ουρές αυτοκινήτων και λεωφορείων που σχηματίζονται να είναι ατελείωτες.
Ως αποτέλεσμα, τα σημεία εισόδου-εξόδου του Έβρου παραμένουν ανεκμετάλλευτοι μοχλοί ανάπτυξης που αν δεν εκσυγχρονιστούν σε επίπεδο υποδομών θα οδηγήσουν σε ανεπιθύμητες συνθήκες στον τουρισμό της περιοχής.
Ενδεικτικά, από την είσοδο – έξοδο του Τελωνείου των Κήπων το 2019 πέρασαν 2,5 εκατ. άνθρωποι – τουρίστες και μη – έναντι μόλις 700.000 μια δεκαετία πριν. Το Τελωνείο αυτό αποτελεί δε και την πύλη εισόδου των Ασίας στην Ευρώπη, επομένως απαιτείται ο εκσυγχρονισμός των υποδομών – οι οποίες είναι της δεκαετίας του 60’ – καθώς και η ενίσχυση του Τελωνείου τόσο σε τελωνειακό προσωπικό όσο και σε αστυνομικούς που διενεργούν ελέγχους διαβατηρίων – αυτή τη στιγμή τους ελέγχους διενεργούν 2 αστυνομικοί ανά βάρδια.
Άλλο ένα σοβαρό εμπόδιο στην αύξηση των τουριστικών ροών από την Τουρκία είναι η χρονοβόρα διαδικασία έκδοσης Visa. Οι διαδικασίες έκδοσης visa πρέπει να επιταχυνθούν ώστε να επιτρέψουν σε περισσότερους επισκέπτες από τη γειτονική χώρα να πραγματοποιούν διασυνοριακό ταξίδι στον Έβρο δεδομένης της κοντινής απόστασης από την Κωνσταντινούπολη (η Αλεξανδρούπολη απέχει 3,5 ώρες από την Κωνσταντινούπολη) και όλων των πλεονεκτημάτων της περιοχής που την καθιστούν ελκυστική στους Τούρκους επισκέπτες (φαγητό, διασκέδαση, κοινά σημεία στην κουλτούρα).
Εμπόδια που υπάρχουν στην ανάπτυξη του διασυνοριακού τουρισμού όπως το συνάλλαγμα, το τελωνείο και η χρήση βίζας, έχουν εκλείψει όσον αφορά τη Βουλγαρία λόγω της εισόδου της στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Οι πολιτικές αλλαγές και σχέσεις μεταξύ δύο κρατών έχουν τεράστια σημασία στην απελευθέρωση των διασυνοριακών ταξιδιών. Αντίστοιχα, όταν υπάρχει ένταση στις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας, οι επιπτώσεις στο αριθμό των τουριστών που επισκέπτονται τον Εβρο είναι σημαντικές.
Ας σημειώσουμε ότι οι τουρίστες και από τις δύο χώρες δεν ενδιαφέρονται να γνωρίσουν το πολιτιστικό απόθεμα του Έβρου, όπως τα μουσεία, τα μνημεία και τους αρχαιολογικούς χώρους, ενώ, αντίθετα, παρουσιάζουν ζήτηση για ιαματικό τουρισμό και γιώτινγκ, που σήμερα δεν προσφέρονται από τον Έβρο.
Γράφει η Ευαγγελία Καραμπατζάκη, ταμίας του Γ.Σ. της Ομοσπονδίας FedHATTA, εκπροσωπώντας τα τουριστικά γραφεία της Αν.Μακεδονίας – Θράκης
