Το 2019 είναι η χρονιά της ιταλικής πόλης Ματέρα.
Θα είναι η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης
Η επίσημη έναρξη για την ιταλική πόλη είναι η 19η Ιανουαρίου 2019. Τα θέματα των ντόπιων, εθνικών αλλά και ευρωπαϊκών συμμετεχόντων έχουν ως αντικείμενο τη ρήξη, τις ρίζες και τις διαδρομές, τη μαζική φυγή και εγκατάλειψη της επαρχίας. Το πρόγραμμα είναι αρκετά αφηρημένο και συνδέεται στενά με την ταυτότητα της πόλης.
Ματέρα της περιοχής Μπαζιλικάτα στην νότια Ιταλία. Είναι η πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας Ματέρα. Η περιοχή της Ματέρας έχει κατοικηθεί από την Παλαιολιθική περίοδο και θεωρείται από τις παλαιότερες πόλεις του κόσμου.
Η Ματέρα απέκτησε διεθνή φήμη με την αρχαία πόλη «Σάσσι ντι Ματέρα» (που σημαίνει «οι πέτρες-σπηλιές της Ματέρα»). Τα Σάσσι της Ματέρας είναι σπίτια-σπηλιές μέσα στα βράχια τα οποία έχουν ιστορία από την προϊστορική περίοδο. Υπάρχει η υποψία ότι ίσως εκεί εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι άνθρωποι στην Ιταλία. Από το 1993 τα σάσσι της Ματέρας έχουν χαρακτηριστεί από την UNESCO ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς.
Πριν από λίγο καιρό κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί ότι αυτή η κάποτε βρώμικη αλλά σμιλεμένη στους βράχους πόλη θα γινόταν πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης.
Οι σπηλιές στους λευκούς βράχους ήταν κατάμαυρες και μύριζαν μούχλα και σκουπίδια. Μέχρι χθες η Ματέρα ήταν μια πόλη για την οποία ντρέπονταν οι Ιταλοί. Η ντροπή του χθες όμως έγινε το στολίδι του σήμερα και ευρωπαϊκή πολιτιστική πρωτεύουσα 2019.
«Στην αρχή φαινόταν σαν όλο αυτό να ήταν πολύ μεγάλο για την Ματέρα» λέει ο Μάριο Νταντιέγκο. «Αλλά τώρα ο κόσμος θα καταλάβει ότι η Ματέρα υπάρχει. Η πόλη είναι ένα ακατέργαστο διαμάντι». Το κατάστημα και εργαστήριο του Νταντιέγκο είναι λαξευμένο μέσα στο βράχο, όπως πολλά καταστήματα, εστιατόρια και ξενοδοχεία στην πόλη. Η Ματέρα είναι γνωστή για τις σπηλιές της, τις επονομαζόμενες sassi.
Σπηλιές χιλιάδων χρόνων
Οι βράχοι είναι γεμάτοι από αυτές τις σπηλιές, οι οποίες κατοικούνταν ήδη πριν από χιλιάδες χρόνια. Μέχρι τη δεκαετία του ’50 στις γειτονιές Sasso Caveoso και Sasso Barisano ζούσαν ακόμη άνθρωποι υπό άθλιες συνθήκες υγιεινής. Κάποιοι μάλιστα μαζί με τα ζώα τους. Το 1952 η κυβέρνηση διέταξε την εκκένωση των σπηλιών. Η Ματέρα αποκαλούνταν «vergogna nazionale», εθνική ντροπή. Περίπου 17.000 άνθρωποι έπρεπε να αφήσουν τις σπηλιές τους οι οποίες άρχισαν να ρημάζουν. Μέχρι που το 1986 αποφασίστηκε η διατήρησή τους και το 1993 η πόλη συγκαταλέχθηκε στην παγκόσμια κληρονομιά της UNESCO.
Σήμερα αρκετοί τουρίστες βρίσκουν το δρόμο προς τη Ματέρα. «Υπάρχουν εκείνοι που λένε ότι μετά το 2019 δεν θα έρχεται κανείς και κάποιοι που λένε ότι ήδη τώρα αυτοί που έρχονται είναι πάρα πολλοί» λέει ο Πάολο Βέρι, διευθυντής του ιδρύματος Μatera 2019. «Πιστεύω ότι η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση. Δεν είμαστε Βενετία και ελπίζω να μη γίνουμε ποτέ. Αλλά πρέπει να είμαστε ειλικρινείς. Εάν ο τουρισμός δεν είχε δημιουργήσει θέσεις εργασίας η κατάσταση σήμερα θα ήταν διαφορετική. Ο τουρισμός δημιουργεί νέες δυνατότητες και φέρνει φρέσκο χρήμα».
Οι ντόπιοι εκτός προγράμματος
Ωστόσο αρκετοί διατηρούν τις αμφιβολίες τους για το αν οι διοργανώσεις του 2019 πετύχουν τον στόχο τους, δηλαδή να κάνουν την πόλη, τους κατοίκους και την ταυτότητά τους γνωστές στον κόσμο. «Οι κάτοικοι της Ματέρα δεν περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα» λέει η Νάντια Ντέλα Κιάρα, ιδιοκτήτρια καταστήματος λαϊκής τέχνης. Για πολύ μεγάλο διάστημα η πόλη ήταν κλειστή προς τον έξω κόσμο. Η Ματέρα και ο υπόλοιπος κόσμος «θα παραμείνουν δυο διαφορετικοί κόσμοι» αναφέρει χαρακτηριστικά.
