Ποιός είναι ο ρόλος της αρχαίας πολιτιστικής κληρονομιάς σε αυτήν την κατεύθυνση;
Μια συζήτηση με πρωτοβουλία της υπουργού Πολιτισμού, Μυρσίνης Ζορμπά.
“Τι ρωτάμε την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά;”. Αυτό είναι το κεντρικό ερώτημα στο οποίο θα κληθούν να απαντήσουν Έλληνες αρχαιολόγοι και ιστορικοί, οι οποίοι θα βρεθούν στις 13 Δεκεμβρίου στο Μουσείο της Ακρόπολης, με πρωτοβουλία της υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, Μυρσίνης Ζορμπά.
Αναπτύσσοντας το σκεπτικό της για την πραγματοποίηση της εκδήλωσης, η υπουργός Πολιτισμού τονίζει την ανάγκη να εξεταστεί εκ νέου ο ρόλος της αρχαίας πολιτιστικής κληρονομιάς στο γενικότερο πλαίσιο διαμόρφωσης της σύγχρονης πολιτικής για τον πολιτισμό.
Όπως σημειώνει χαρακτηριστικά: “Οι σχέσεις μας με τις αρχαιότητες πρέπει να συζητηθούν σε βάθος και σε έκταση με τα καινούργια δεδομένα, ελληνικά και παγκόσμια, πολιτισμικά, παιδείας, οικονομικά αλλά και εκείνα που υπαγορεύονται από τις ριζικές τεχνολογικές αλλαγές”.
Η επαναδιατύπωση των ερωτημάτων για τη σημασία των αρχαιοτήτων στην καθημερινότητα των πολιτών οφείλει να γίνει, σύμφωνα με την ίδια, μέσα από ένα διπλό πρίσμα: αφενός μέσω της συμβολής των αρχαιοτήτων στη διαμόρφωση της νεοελληνικής ταυτότητας και αφετέρου του κομβικού τους ρόλου στην ανάπτυξη του τουρισμού —δεν είναι τυχαίο ότι περίπου 4,5 εκατομμύρια άνθρωποι επισκέφθηκαν την Ακρόπολη και το Μουσείο της τον περασμένο χρόνο, αριθμός ρεκόρ στα χρονικά της ύπαρξης του μνημείου.
Τη δημόσια αυτή συζήτηση θα συντονίσουν ο υφυπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Κώστας Στρατής και η γενική γραμματέας του Υπουργείου, Μαρία Ανδρεαδάκη – Βλαζάκη.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
1ο στρογγυλό τραπέζι 17:00-18:30
Συντονισμός: Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη Γενική Γραμματέας ΥΠ.ΠΟ.Α.
Ομιλητές:
- Δημήτρης Παντερμαλής Ομότιμος Καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας, Πρόεδρος του Μουσείου Ακρόπολης
- Τούλα Μαρκέτου Πρόεδρος Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων
- Γιάννης Παπαδάτος Αναπληρωτής καθηγητής Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ
- Δημήτρης Πλάντζος κλασικός αρχαιολόγος, Αναπληρωτής καθηγητής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, και συνδιευθυντής της Πανεπιστημιακής Ανασκαφής Άργους Ορεστικού (Καστοριά)
2ο στρογγυλό τραπέζι 19:00-20:30
Συντονισμός: Κώστας Στρατής Υφυπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού
Ομιλητές:
- Άγγελος Βλάχος Ιστορικός
- Μιμίκα Γιαννοπούλου κάτοχος διδακτορικού διπλώματος στην κλασική αρχαιολογία
- Αγγελική Κοτταρίδη Προϊσταμένη Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας, Δρ Αρχαιολόγος
- Στέλιος Λεκάκης Δρ. Αρχαιολόγος, McCord Centre, Newcastle University Εταιρεία Συμβούλων Διαχείρισης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
Τοποθέτηση υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, Μυρσίνης Ζορμπά:
Τι ρωτάμε την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά;
Ξύπνησα με το μαρμάρινο τούτο κεφάλι στα χέρια
που μου εξαντλεί τους αγκώνες και δεν ξέρω πού να τ’ ακουμπήσω.
Έπεφτε το όνειρο καθώς έβγαινα από το όνειρο
έτσι ενώθηκε η ζωή μας και θα είναι πολύ δύσκολο να ξαναχωρίσει.
Η στροφή αυτή του Γιώργου Σεφέρη δείχνει την αμηχανία με την οποία αντιμετωπίζονται οι αρχαιότητες στην Ελλάδα. Απασχολούσαν τους Έλληνες και τις κυβερνήσεις τους από την πρώτη στιγμή της ελληνικής ανεξαρτησίας. Ήταν το υλικό και απτό στοιχείο του αρχαίου πολιτισμού, που κάτω από τις φτερούγες του ενηλικιώθηκε το έθνος. Πώς να σχετιστούμε μαζί τους; Είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της νεοελληνικής ταυτότητας, διαβατήριο για την Ευρώπη, βιομηχανία πολιτισμού ή μήπως συνδέονται με την αρχαιολατρία και την αβάσταχτη προγονοπληξία που φαλκιδεύουν την πρόοδο; Όλα αυτά έχουν ειπωθεί κατά καιρούς, γιατί κάθε εποχή έθετε τα δικά της ερωτήματα. Ποια ερωτήματα μπορεί να θέσει η δική μας εποχή; Ποια μπορεί να είναι η πολιτική για τις αρχαιότητες; Τι θέλουμε από αυτές; Πώς μπορούμε να συνομιλήσουμε μαζί τους;
Ενώ οι κλασικές σπουδές και η αρχαιογνωσία έχουν υποχωρήσει αισθητά στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο που δεν βρίσκεται πλέον υπό τη δυτική ηγεμονία, εντούτοις η επισκεψιμότητα των ελληνικών αρχαιολογικών τόπων αυξάνεται αλματικά. Περίπου 4,5 εκατομμύρια άνθρωποι επισκέφθηκαν την Ακρόπολη και το νέο μουσείο της τον περασμένο χρόνο. Στη συνολική ζωή δυόμιση χιλιάδων χρόνων ποτέ δεν διάβηκαν τόσοι πολλοί άνθρωποι τα Προπύλαια. Τι μπορεί να σημαίνει αυτό; Τι μπορεί να σημαίνει το γεγονός ότι ένα πολύ μεγάλο μέρος των ανθρώπων αυτών, ίσως αποδειχτεί το μεγαλύτερο, δεν προέρχονται από χώρες του δυτικού πολιτισμού εξοικειωμένες με εικόνες και σύμβολα της ελληνικής αρχαιότητας; Λ.χ. τι «ρωτάνε» τον Παρθενώνα επισκέπτες στων οποίων τους πολιτισμούς είναι ξένη και η έννοια της Αρχαιότητας, ως μιας διακριτής εποχής πολιτισμού, καθώς και η έννοια των ερειπίων άλλων εποχών ως μνημείων; Εξάλλου, γιατί χρειάζεται να σκαρφαλώσουν στην Ακρόπολη, να συνωστισθούν στις ουρές στα μουσεία για να δουν αντικείμενα που τα έχουν μπροστά τους κάθε στιγμή μέσα από τον υπολογιστή τους; Είναι οι ελληνικές αρχαιότητες ένας τόπος ρεμβασμού για να σκεφθεί κανείς την πορεία του πολιτισμού, την ακμή και την πτώση του, όπως έκανε ο Γίββωνας στα ερείπια του Καπιτωλίου στη Ρώμη, ή πρόκειται για το εξωτικό, για μιαν άλλη Disneyland;
Η Ελλάδα μπήκε στον εικοστό πρώτο αιώνα με μια πορεία από τη δόξα των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, όπου παρουσίασε σε όλον τον κόσμο την αρχαία της δόξα και τα σύγχρονα επιτεύγματά της, στην καταισχύνη και την περιφρόνηση εξαιτίας της τρομερής κρίσης, όπου πάλι οι αρχαιότητες και τα Μάρμαρα αποτέλεσαν το στοιχείο της σύγκρισης στις εικονογραφήσεις της Ελλάδας στα διεθνή ΜΜΕ. Σήμερα ο τουρισμός, που οφείλεται σε μεγάλο μέρος στις αρχαιότητες, είναι από τους βασικούς οικονομικούς μοχλούς της εξόδου από την οικονομική κρίση. Ωστόσο, σε μια πορεία επανεκκίνησης, οι σχέσεις μας με τις αρχαιότητες πρέπει να συζητηθούν σε βάθος και σε έκταση με τα καινούργια δεδομένα, ελληνικά και παγκόσμια, πολιτισμικά, παιδείας, οικονομικά αλλά και εκείνα που υπαγορεύονται από τις ριζικές τεχνολογικές αλλαγές. Χρειάζεται να επαναδιατυπώσουμε τα ερωτήματά μας. Η πολιτική του πολιτισμού για να έχει συνέπεια και βάθος, χρειάζεται να βασιστεί σε μια συζήτηση που θα θέσει στο τραπέζι τουλάχιστον τα ερωτήματα. Γι’ αυτό και ο τίτλος «Τι ρωτάμε την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά;». Η δημόσια συζήτηση της 13ης Δεκεμβρίου, στην οποία το υπουργείο κάλεσε πανεπιστημιακούς και ειδικούς επιστήμονες απευθυνόμενο σε ένα ευρύτερο κοινό, θα θέλαμε να είναι μόνο η αρχή.
