Με πλήθος κόσμου, ενθουσιασμό και χαρά ξεκίνησε το φετινό 9ο Beyond Borders Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου. Στην κατάμεστη πλατεία Ηρώου του πανέμορφου Καστελλόριζου, επισκέπτες από την Ελλάδα και το εξωτερικό, μικροί και μεγάλοι που ζουν στο νησί και καλεσμένοι από το χώρο του κινηματογράφου απ’ όλον τον κόσμο, απόλαυσαν την επίσημη έναρξη του φεστιβάλ, τη συγκινητική ταινία έναρξης και διασκέδασαν μέχρι αργά με αγαπημένα τραγούδια. Όλοι οι ομιλητές τόνισαν τη σημασία της διατήρησης των ανθρώπινων αξιών και σχέσεων και την ανάγκη για συνεργασία και τροφοδότηση της ελπίδας μέσα και από την 7η τέχνη του κινηματογράφου.
Στρατηγικός Εταίρος του Beyond Borders είναι η ΔΕΗ, η κορυφαία εταιρεία ενέργειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη που στηρίζει ενεργά τις τέχνες και τον πολιτισμό. Ως αναπόσπαστο κομμάτι του κοινωνικού και οικονομικού ιστού της χώρας, η ΔΕΗ ενισχύει το διάλογο με τον πολιτισμό και την τέχνη, υποστηρίζοντας όλους και όσα μας οδηγούν στο μέλλον, ένα μέλλον καλύτερο για όλους, όπου τον πρώτο λόγο έχει ο πολιτισμός.
Καλωσορίζοντας τον κόσμο στην 9η έκδοση του φεστιβάλ η καλλιτεχνική διευθύντρια του φεστιβάλ, Ειρήνη Σαρίογλου, εξήγησε ότι ο λόγος που έχει επιλεγεί το Καστελλόριζο ως τόπος διεξαγωγής του ντοκιμαντέρ είναι ότι συγκεντρώνει τα χαρακτηριστικά του ελληνικού πολιτισμού, ψυχής και τρόπου ζωής. Νοιάζεται για την κοινότητα και το καλό του συνόλου και μοιράζεται, χωρίς εγωκεντρισμό και ναρκισσισμό. Αυτό το νοιάξιμο θέλει ν’ αντανακλά στη μνήμη και τη συμπεριφορά μας και το Beyond Borders, με εμμονή στην αξία και στην καλλιέργεια των ανθρώπων, είπε η κα Σαρίογλου ενώ έκλεισε με αναφορά στην ομιλία του Γιώργου Σεφέρη κατά την απονομή του βραβείου Νόμπελ στην Στοκχόλμη για την αναζήτηση του ανθρώπου σ’ έναν κόσμο που ολοένα στενεύει, για τον άνθρωπο ως μόνη λύση απέναντι σε κάθε πρόβλημα.
Ο Michel Noll, ιδρυτής της Ecrans des Mondes και καλλιτεχνικός σύμβουλος & Διευθυντής Διεθνούς Ανάπτυξης του Beyond Borders, είπε χαρακτηριστικά ότι ο πλανήτης μας φλέγεται, έχουμε πολύ σοβαρά κοινωνικοπολιτικά και περιβαλλοντικά προβλήματα, βία και πολέμους, αλλά το ντοκιμαντέρ αποτελεί το εργαλείο, το όπλο για να δημιουργήσουμε ελπίδα για έναν καλύτερο κόσμο. Καμία χώρα δεν μπορεί να ξεπεράσει μόνη της τόσο μεγάλα, παγκόσμια ζητήματα, χρειάζεται να ενωθούμε, να συνεργαστούμε και να παλέψουμε για τις λύσεις. Η δουλειά μας ως κινηματογραφιστές είναι να δούμε βαθύτερα από τα κυρίαρχα μέσα τις ιστορικές ρίζες, τις αιτίες και τις λύσεις, είπε ο κος Noll. Οι δημιουργοί των ταινιών που θα προβληθούν στο φεστιβάλ έχουν δουλέψει σκληρά, μήνες και χρόνια, για να φτάσουν μέχρι εδώ οι ταινίες τους και να εμπνεύσουν το κοινό τους. «Κάποιοι τρέφουν πολέμους, εμείς έχουμε το προνόμιο να τρέφουμε την ελπίδα, γιατί υπάρχουν τα μέσα να λύσουμε τα προβλήματα», κατέληξε ο Noll. Σημειώνεται ότι ο Michel Noll ίδρυσε πριν από 6 χρόνια το GrecDoc που φέρνει κάθε χρόνο το ελληνικό ντοκιμαντέρ στο Παρίσι και που πρόσφατα εξαπλώθηκε και σε άλλες πόλεις, όπως η Νίκαια, η Μασσαλία, η Λυών και η Ρεν.
Στον χαιρετισμό της, η Μάιρα Μυρογιάννη, Γενική Γραμματέας Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας του Υπουργείου Εξωτερικών, εκπροσωπώντας τον πρωθυπουργό μίλησε για την αξία του ντοκιμαντέρ και για τον εδραιωμένο θεσμό του Beyond Borders και αναφέρθηκε επίσης στην ελληνική Ομογένεια και τη φετινή Τιμώμενη Χώρα, την Αυστραλία, με την οποία μας συνδέουν ισχυροί ιστορικοί και ομογενειακοί δεσμοί, καθώς εκεί ζει και ακμάζει μία από τις μεγαλύτερες Κοινότητες Ελλήνων στο κόσμο, με τους Καστελλοριζιούς να κατέχουν μία ξεχωριστή θέση στην κοινότητα αυτή. Η Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού & Δημόσιας Διπλωματίας το 2020 θεσμοθέτησε το Ειδικό Βραβείο «Οδυσσέας», το οποίο απονέμεται σε δημιουργούς από τον χώρο της Ελληνικής Διασποράς, σε μια προσπάθεια ανάδειξης του έργου των Ομογενών δημιουργών που εργάζονται και διαπρέπουν στο εξωτερικό στον τομέα της οπτικοακουστικής παραγωγής.
Στους ισχυρούς διαχρονικούς δεσμούς με την Αυστραλία αναφέρθηκε και η Alison Duncan, πρέσβειρα της Αυστραλίας σε Ελλάδα, Ρουμανία και Βουλγαρία, καθώς 80 χιλιάδες Καστελλοριζιοί μετανάστευσαν στην Αυστραλία και ακόμα διατηρούν τη σχέση τους με τον «μικρό αυτόν παράδεισο, το Καστελλόριζο», γι’ αυτό και η πρεσβεία στηρίζει το φεστιβάλ από τα πρώτα του χρόνια. Χαρακτήρισε το φεστιβάλ «καλή πρακτική» για τολμηρά ντοκιμαντέρ που δίνουν τη μεγάλη εικόνα και φωτίζουν τις λιγότερο γνωστές πτυχές της Ιστορίας, ένα «βήμα» σε παθιασμένους δημιουργούς που διευκολύνει επίσης τη δικτύωση μεταξύ των ανθρώπων. Η κα Duncan εξέφρασε τη χαρά της για το ότι η Αυστραλία είναι φέτος τιμώμενη χώρα και αναφέρθηκε στα οκτώ αυστραλιανά ντοκιμαντέρ που παρουσιάζονται σε διάφορα τμήματα, στην Mitzi Goldman και την Penelope Mc Donald που συμμετέχουν στις κριτικές επιτροπές, στους Αυστραλούς παρόντες σκηνοθέτες, καθώς και στην πολύ σημαντική Αυστραλιανή σχολή κινηματογράφου που φέτος για πρώτη φορά συμμετέχει στο Δίκτυο των Κινηματογραφικών Σχολών.
Παρών στην τελετή έναρξης ήταν ο δήμαρχος Μεγίστης, Νικόλαος Ασβέστης, ενώ ο αντιδήμαρχος Πολιτισμού, Στράτος Αμύγδαλος στην ομιλία του αναφέρθηκε στο Καστελλόριζο, στην παλιά του ναυτική δύναμη και στην προσπάθεια «αναγέννησής του από τις στάχτες», αλλά και στην παγκόσμια αίγλη του, καθώς αποτελεί μέγιστο σημείο αναφοράς για την Ελλάδα και την Ευρώπη με όλη την ευθύνη που αυτό φέρει για τους ανθρώπους του νησιού. Ο τόπος προσφέρει γόνιμο έδαφος για την πραγματοποίηση του μέγιστου πολιτιστικού γεγονότος, του Beyond Borders, που εμπλουτίζεται κάθε χρόνο με νέες πρωτοβουλίες και δράσεις και προσβλέπουμε σε μια πολύ πετυχημένη συνέχεια, τόνισε ο κος Αμύγδαλος.
Η Έλενα Χριστοπούλου, τομεάρχης Δημοσίων Σχέσεων και Επικοινωνίας του Ομίλου ΔΕΗ, στρατηγικού εταίρου του φεστιβάλ, με τον χαιρετισμό της προς το κοινό, εξέφρασε τον ενθουσιασμό της για την ενεργό συμμετοχή της ΔΕΗ μέσα από την υποστήριξη των «εκπληκτικών ταινιών και πολύπλευρων δράσεων του φεστιβάλ». «Ο κινηματογράφος είναι ένα ανοικτό παράθυρο σε διαφορετικούς κόσμους και το Καστελλόριζο, ως το νοτιοανατολικότερο άκρο της Ελλάδας, είναι ιδανικό σημείο συνάντησης των ντοκιμαντέρ και της Ιστορίας, κάνοντας όλους εμάς συνταξιδιώτες σε ένα σπουδαίο κινηματογραφικό ταξίδι», είπε χαρακτηριστικά η κα Χριστοπούλου.
Στην έναρξη έγινε μνεία και στα αναβαθμισμένα φέτος βραβεία του φεστιβάλ, τα οποία ενισχύθηκαν ακόμα περισσότερο με την ευγενική στήριξη του Ιδρύματος Michael Marks Charitable Trust φτάνοντας το συνολικό ποσόν των 27.500 ευρώ. Στα δύο διαγωνιστικά τμήματα απονέμονται συνολικά 11 βραβεία: Το Χρυσό (Grand Prix) και τo Αργυρό Στεφάνι της Μεγίστης (10.000 ευρώ και 5.000 ευρώ αντίστοιχα) με τη χορηγία τoυ Ιδρύματος Michael Marks Charitable Trust, καθώς και το Χάλκινο Στεφάνι της Μεγίστης (3.000 ευρώ) με τη χορηγία της ΕΡΤ, για την καλύτερη ταινία που πραγματεύεται ιστορικά γεγονότα και προσωπικότητες, τρέχοντα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα και την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με οποιαδήποτε μορφή και τρόπο. Το Βραβείο καλύτερου ελληνικού ντοκιμαντέρ (2.000 ευρώ), με τη συγχρηματοδότηση της ΕΡΤ και του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου για το καλύτερο ντοκιμαντέρ Έλληνα σκηνοθέτη. Το Ειδικό Βραβείο Μεσογειακής Φιλίας (500 ευρώ), χορηγία του ΕΚΟΜΕ για το καλύτερο ντοκιμαντέρ που προωθεί τις κοινές αξίες και τον ειρηνικό διάλογο μεταξύ των λαών της Μεσογείου. Το Βραβείο “Οδυσσέας” (2.000 ευρώ), με την πρωτοβουλία και υποστήριξη της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας και τη χορηγία της Lady Marina Marks και του Alex Sakalis για το καλύτερο ντοκιμαντέρ Έλληνα σκηνοθέτη της διασποράς. Το Βραβείο #ThisisEU (1.000 ευρώ, χορηγία της ΕΡΤ) της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα για το ντοκιμαντέρ που προωθεί καλύτερα τις σύγχρονες ευρωπαϊκές αξίες και το Βραβείο FIPRESCI (1.000 ευρώ, χορηγία της ΕΡΤ) για την καλύτερη ταινία που επιλέγεται από τη Διεθνή Ομοσπονδία Κριτικών Κινηματογράφου. Ο Χρυσός, Αργυρός και Χάλκινος Φοίνικας (1.250, 1.000 και 750 ευρώ αντίστοιχα) με την υποστήριξη του Phoenix TV για την καλύτερη μικρού μήκους ταινία τεκμηρίωσης από πρωτοεμφανιζόμενο σκηνοθέτη.
Τη φετινή Κριτική Επιτροπή του Κυρίως Διαγωνιστικού τμήματος απαρτίζουν οι: Mitzi Goldman (Πρόεδρος, Παραγωγός, CEO Documentary Australia), Valerie Kontakos (Σκηνοθέτις, Παραγωγός), Alan Gilsenan (Σκηνοθέτης, Παραγωγός), Bruce Clark (συγγραφέας, δημοσιογράφος), Shuibo Wang (Σκηνοθέτης). Η Κριτική επιτροπή του μicro αποτελείται από τους: André Singer (Πρόεδρος, Σκηνοθέτης, Παραγωγός), Αγάπη Κεφαλογιάννη (Διευθύντρια Προγράμματος Nova Greece), Elif Akçalı (Ακαδημαϊκός), Penelope McDonald (σκηνοθέτης, παραγωγός) και Marco Gastine (Σκηνοθέτης, Παραγωγός), ενώ στην Κριτική Επιτροπή FIPRESCI συμμετέχουν οι κριτικοί κινηματογράφου Marina Kostova, Peter Kremski και Γιώργος Παπαδημητρίου.
Στο βιντεοσκοπημένο μήνυμά του, ο Klaus Eder, Γενικός Γραμματέας της FIPRESCI είπε: «Οι ταινίες τεκμηρίωσης (ντοκιμαντέρ) προσφέρουν στους θεατές τους μια εξαιρετική ευκαιρία να μάθουν περισσότερα για τον κόσμο. Το μικρό νησί του Καστελλορίζου μας προσφέρει την ευκαιρία να συναντηθούμε, να μιλήσουμε και να συζητήσουμε: για τον κινηματογράφο, για τη ζωή και την πολιτική. Όλοι μπορούμε να επωφεληθούμε από αυτά τα πλεονεκτήματα. Εύχομαι ολόψυχα καλή επιτυχία στην υπέροχη Ειρήνη Σαρίογλου και στην εξαιρετική της ομάδα».
Η ταινία που άνοιξε επίσημα το φεστιβάλ ήταν η Beethoven’s Nine: Ode to Humanity του πολυβραβευμένου Larry Weinstein, ενός από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες ντοκιμαντέρ για τη μουσική. Όπως είπε ο σκηνοθέτης σε βιντεοσκοπημένο χαιρετισμό του, ήταν μεγάλη τιμή η επιλογή της ταινίας του για την έναρξη του Beyond Borders. Σε δύσκολους καιρούς για τον κινηματογράφο αλλά και για όλον τον κόσμο, το φεστιβάλ είναι μια ωδή στην ανθρωπότητα και στη χαρά, είπε ο Weinstein, ενώ τόνισε ότι το φεστιβάλ παρουσιάζει ταινίες πέρα από τα σύνορα και τα δόγματα, αναδεικνύοντας την ανθρωπότητα. Η ταινία ξεκίνησε ως ένα ντοκιμαντέρ για την Ενάτη Συμφωνία του Μπετόβεν και την αγάπη του για την ελευθερία. Ωστόσο, τα παγκόσμια γεγονότα και ο πόλεμος στην Ουκρανία αλλά και οι πρόσφατες μεγάλες συρράξεις στη Μέση Ανατολή οδήγησαν τον σκηνοθέτη να κάνει κάτι παραπάνω, βαθιά προσωπικό, καθώς ο πόλεμος έπληξε άμεσα την οικογένειά του. Το Beethoven’s Nine είναι εν τέλει ένα ντοκιμαντέρ για τη μουσική, αλλά και για τον πόλεμο και την ελπίδα. Παρακολουθεί εννέα άτομα, μεταξύ των οποίων Ουκρανούς μουσικούς, έναν κωφό συνθέτη, έναν Πολωνό ροκ σταρ, έναν συγγραφέα μπεστ σέλερ, έναν θρυλικό σκιτσογράφο και τον ίδιο τον Weinstein, καθώς προσπαθούν να κατανοήσουν καλύτερα την κληρονομιά της Ενάτης του Μπετόβεν, τους αγώνες του ίδιου του συνθέτη, την έμπνευση που μπορεί να προσφέρει η μουσική και το πώς η ανθρωπότητα συνεχίζει να αναζητά την ελπίδα ακόμη και στις πιο σκοτεινές εποχές.
Με μια εντυπωσιακή είσοδο τραγουδώντας acapella ένα μικρασιατικό τραγούδι ξεκίνησε η συναυλία του Ζαχαρία Καρούνη που με τη μαγική του φωνή συγκίνησε και ξεσήκωσε το κοινό με αγαπημένα, γνωστά τραγούδια, παραδοσιακά που διδάχθηκε από τη δασκάλα του Δόμνα Σαμίου, από μεγάλες θεατρικές παραστάσεις, από τις συνεργασίες του με μεγάλους συνθέτες όπως ο Σταύρος Ξαρχάκος και ο Μίκης Θεοδωράκης, καθώς και δικές του συνθέσεις. Μαζί του ο διακεκριμένος συνθέτης – σολίστ του πιάνου και αρχιμουσικός της ορχήστρας του Σταύρου Ξαρχάκου, Νεοκλής Νεοφυτίδης. «Το Beyond Borders είναι ένα χειροποίητο φεστιβάλ κι αυτό με συγκινεί πάρα πολύ, γιατί έτσι αναδεικνύονται οι ανθρώπινες σχέσεις», είπε ο Ζαχαρίας Καρούνης.
Το φεστιβάλ ξεκινά από σήμερα κανονικά με τα διαγωνιστικά του τμήματα και τις ειδικές προβολές στο Πανόραμα, με πρεμιέρες απ’ όλον τον κόσμο, με masterclasses καταξιωμένων κινηματογραφιστών, με το πολλά υποσχόμενο Φόρουμ Συμπαραγωγών, το Audiovisual Pitching Lab, το κινηματογραφικό εργαστήρι Beyond Storytelling και το Critics’ Corner, το Δίκτυο Κινηματογραφικών Σχολών με σπουδαστές να εμπλέκονται σε πολλές δράσεις του φεστιβάλ, με βιβλιοπαρουσιάσεις, εκθέσεις, θέατρο σκιών, εργαστήρια για κινηματογράφο, χορό και μουσική για παιδιά και όχι μόνο.
