Δέκα ντοκιμαντέρ παραδοσιακών οργανοπαιχτών του νησιού της Κέας, η πρώτη μελέτη γεωτεχνικής ευστάθειας στα Αρχαία Λατομεία Μαρμάρου Πάρου με απώτερο στόχο την εξασφάλιση της ασφαλούς επισκεψιμότητας στις στοές καθώς και η παραγωγή 20 podcasts ιστοριών σχετικά με την προφορική παράδοση και τη μυθολογία της Κέας, είναι τα αποτελέσματα τριών προγραμμάτων που υλοποιήθηκαν με τη χρηματοδότηση της πρωτοβουλίας Cycladic Identity του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
Ειδικότερα, το πρόγραμμα «Καταγραφή παραδοσιακών οργανοπαιχτών της Κέας για τη διάσωση, διατήρηση και ανάδειξης της παραδοσιακής μουσικής ως άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς» υλοποιήθηκε από την πρώην Κοινωφελή Επιχείρηση Δήμου Κέας και περιλαμβάνει δέκα αυτοτελή ντοκιμαντέρ των εναπομεινάντων ηλικιωμένων οργανοπαιχτών του νησιού καθώς και των παιδιών ή/και εγγονιών των σημαντικότερων παραδοσιακών μουσικών της Κέας. Τα ντοκυμαντέρ είναι πλέον στη διάθεση του κοινού στο https://destinationkea.com/politismos/moysiki-paradosi/ και στο https://www.youtube.com/@KeaGreece .
Οι καταγραφές των 10 ντοκιμαντέρ πραγματοποιήθηκαν σε χαρακτηριστικά τοπόσημα της Κέας όπως την Iερά Mονή Καστριανής, τον Άγιο Συμεών αλλά και σε φυσικά περιβάλλοντα όπως η Bρύση του Βενιαμίν ώστε να αναδεικνύουν ταυτόχρονα την ηχοποικιλότητα και την βιοποικιλότητα του περιβάλλοντος. Στα ντοκιμαντέρ πραγματοποιήθηκε επίδειξη του δεξιοτεχνικού παιξίματος των παραδοσιακών μουσικών, προσωπική συνέντευξη, καταγράφηκαν οι τρόποι ερμηνείας συγκεκριμένων τραγουδιών και έγινε εξιστόρηση παλαιών ιστοριών από γιορτές και πανηγύρια.
Τα δέκα ντοκιμαντέρ αρθρώθηκαν σε ενιαίο ντοκιμαντέρ που προβλήθηκε από τον Δήμο Κέας σε εκδήλωση στο νησί.
Σύμφωνα με τον κ. Φάνη Μαραγκό, υπεύθυνο υλοποίησης του προράμματος: «το αποτύπωμα του προγράμματος για την τοπική κοινωνία αξιολογείται ως ιδιαίτερα σημαντικό διότι καταγράφηκαν οι τελευταίοι παραδοσιακοί τσαμπουνιέριδες, το δεξιοτεχνικό παίξιμο τους σε ιδιαίτερα τοπόσημα στην ύπαιθρο, καθώς και οι προσωπικές τους αφηγήσεις για τον τρόπο που ξεκίνησαν, για τις επιρροές τους και τις δυσκολίες που συνάντησαν. Οι παραδοσιακοί μουσικοί που καταγράφηκαν είναι από διαφορετικές περιοχές της Κέας με αποτέλεσμα να αποτυπώνονται τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της κάθε περιοχής στο παίξιμό τους. Έτσι, οι νέες γενιές μουσικών θα έχουν πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας και πιστότητας ηχητικό και οπτικό υλικό για να μπορούν να το μελετούν και μέσα από τις μουσικές τους να το αναδεικνύουν».
Παράλληλα, ολοκληρώθηκε το πρόγραμμα «Ευστάθεια και επισκεψιμότητα υπογείων στοών» από την ΑΜΚΕ Πάρκο Αρχαίων Λατομείων Μαρμάρου Πάρου και αφορά την πρώτη μελέτη γεωτεχνικής ευστάθειας στα Αρχαία Λατομεία, με απώτερο στόχο την εξασφάλιση της ασφαλούς επισκεψιμότητας στις στοές.
Τα Αρχαία Λατομεία Μαρμάρου της Πάρου στο Μαράθι και ειδικότερα τα μνημεία των υπογείων στοών εξόρυξης (λατομεία Νυμφών και Πανός), αποτελούν το επίκεντρο μιας πολιτιστικής κληρονομιάς παγκόσμιας σημασίας. Τα Αρχαία Λατομεία λειτούργησαν από τον 7ο π.Χ. αιώνα και μετά καθώς εκεί γινόταν η εξόρυξη του περίφημου παριανού μαρμάρου, της λεγόμενης Παρίας Λίθου, το οποίο χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα στην αρχιτεκτονική και τη γλυπτική.
Κατά την διάρκεια του προγράμματος πραγματοποιήθηκε τεχνική έκθεση αυτοψίας, η οποία περιελάμβανε την πλήρη καταγραφή των περιοχών υψηλού κινδύνου στις εισόδους αλλά και στο εσωτερικό των στοών. Από την τεχνική αυτή έκθεση προέκυψαν τα σημεία στα οποία επείγει η υλοποίηση άμεσων στερεωτικών μέτρων καθώς και η μελέτη σχεδιασμού τους.
Το τελικό στάδιο του προγράμματος αφορούσε την εκπόνηση της μελέτης σχεδιασμού στερεωτικών μέτρων στο μέτωπο και το αρχικό τμήμα μήκους 5-10 μέτρων της νότιας στοάς του λατομείου Νυμφών. Η μελέτη αυτή περιλάμβανε τεχνική έκθεση, γεωτεχνικούς και στατικούς υπολογισμούς, προμετρήσεις και προϋπολογισμό των απαραίτητων εργασιών. Το αντικείμενο της μελέτης προέκυψε έπειτα από συνεννόηση με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, και σύμφωνα με τις προτεραιότητες που αυτή έθεσε, και υπεβλήθη στην αρμόδια για το χώρο ως άνω Εφορεία για τις περαιτέρω ενέργειες.
Σύμφωνα με την κα Μάνια Αμπατζή, υπεύθυνη υλοποίησης του προγράμματος: «εκφράζουμε τις θερμές ευχαριστίες μας προς την Πρωτοβουλία Cycladic Identity τόσο για την υποστήριξη και χρηματοδότηση της συγκεκριμένης πρότασης όσο και για το εξαιρετικό επίπεδο συνεργασίας μας σε όλη τη διάρκεια εκτέλεσης του έργου. Η συνεργασία αυτή σε συνδυασμό με την επίσης εξαιρετική συνεργασία των δύο φορέων με την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και τα στελέχη της, συνέβαλε στην παραγωγή μιας υψηλής ποιότητας μελέτης εφαρμογής για τα απαραίτητα έργα αποκατάστασης της ευστάθειας σε ένα σημαντικό τμήμα του λατομείου Νυμφών. Συγχρόνως η μελέτη αυτή αποτελεί οδηγό για την περαιτέρω προώθηση μελετών και έργων για τις υπόγειες στοές, με τη σταδιακή ολοκλήρωση των οποίων είναι εφικτό να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την ασφαλή επίσκεψη των στοών».
Το τρίτο πρόγραμμα του Cycladic Identity που ολοκληρώθηκε και αφορά επίσης το νησί της Κέας έχει τίτλο «Ακούστε την ιστορία..» και υλοποιήθηκε από το Κέντρο Μελέτης και Διάδοσης Μύθων και Παραμυθιών. Το πρόγραμμα είχε στόχο να αναγνωριστεί και να διαδοθεί η άυλη πολιτιστική κληρονομιά της Κέας με έναν σύγχρονο και διασκεδαστικό τρόπο, εύκολο και προσιτό σε μικρούς και μεγάλους, σε συνδυασμό με την ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος, των δομημένων χώρων με γραφικά χαρακτηριστικά, και των σημείων πολιτιστικού ενδιαφέροντος.
Η υλοποίηση του προγράμματος αφορούσε την παραγωγή 20 podcasts ιστοριών, με πρωτότυπες μουσικές συνθέσεις, που σχετίζονται με την προφορική παράδοση και τη μυθολογία της Κέας. Τις ιστορίες αυτές μπορεί ο κάθε ενδιαφερόμενος να τις ακούσει στο κινητό του ή με οποιοδήποτε άλλο ηλεκτρονικό μέσο, tablet, laptop κ.α., σκανάροντας έναν κωδικό QR ο οποίος θα τον κατευθύνει στον σύνδεσμο της ιστορίας. Τα QR code έχουν αναρτηθεί σε επιγραφές οι οποίες έχουν τοποθετηθεί σε εμφανή σημεία σε διάφορους δημόσιους χώρους του νησιού.
Οι podcast ιστορίες είναι διαθέσιμες στο Παραμυθόφωνο καθώς και σε πλατφόρμες podcast όπως το spotify με τίτλο Cycladic Identity, το google podcasts, το apple podcasts κα. Το πρώτο εξάμηνο του 2024 οι συνολικές ακροάσεις των ιστοριών έφτασαν τις 61.391 οι οποίες πραγματοποιήθηκαν κατά 85% στην Ελλάδα και κατά 15% σε 115 χώρες σε όλο τον κόσμο.
Σύμφωνα με τον κ. Γιώργο Ευγενικό, Καλλιτεχνικό Διευθυντή του Κέντρου Μελέτης Μύθων και Διάδοσης Μύθων και Παραμυθιών: « Οι ιστορίες από την προφορική παράδοση του τόπου μας ορίζουν την κυκλαδική μας ταυτότητα και παράλληλα διαδίδονται μέσω της τεχνολογίας και γίνονται οικουμενικές. Είμαστε ευγνώμονες που έχουμε στα χέρια μας τους θησαυρούς του άϋλου πολιτισμού μας και μπορούμε με τη βοήθεια της τεχνολογίας να τους μοιραζόμαστε μέσω των podcasts με όλο τον κόσμο, σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Ήταν ένα όνειρο, έγινε σχέδιο, το υπηρετήσαμε με αγάπη και πάθος κι έγινε πράξη χάρις στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και την πρωτοβουλία Cycladic Ιdentity. Γιατί όπως λέει και μία ιστορία από το πρόγραμμα που υλοποιήσαμε, «στη ζωή δεν αρκεί να πιστεύεις μόνο στα όνειρα τα δικά σου, αλλά και στα όνειρα των άλλων».
Το Cycladic Identity είναι η νέα πρωτοβουλία του Μουσείου Κυκλαδική Τέχνης, που έχει στόχο την προστασία της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς των Κυκλάδων και τη διατήρηση, αποκατάσταση και ανάδειξη της μοναδικής τους ταυτότητας. Με άξονες προτεραιότητας τον Πολιτισμό, τη Βιοποικιλότητα και την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά, η πρωτοβουλία λειτουργεί ως πλατφόρμα προσέλκυσης και κατανομής πόρων σε προγράμματα τα οποία υλοποιούνται από φορείς που δραστηριοποιούνται στα νησιά.
Η αξιολόγηση των προτάσεων προς χρηματοδότηση γίνεται από την Επιστημονική Επιτροπή του Cycladic Identity που συγκροτείται από τους Δρ Δημήτρη Αθανασούλη, Διευθυντή Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, Dr Michael Boyd, Senior Research Affiliate, Science and Technology in Archaeology and Culture Research Center, The Cyprus Institute, Δημήτρη Καραβέλλα, Γενικό Διευθυντή WWF Ελλάς και Δρ Αγγελική Κοσμοπούλου, Αρχαιολόγο, Εκτελεστική Διευθύντρια Κοινωφελούς Ιδρύματος Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης. Στην τελική επιλογή των προτάσεων συμμετέχει η Συμβουλευτική Επιτροπή της πρωτοβουλίας, η οποία παρέχει, από τη σύλληψή της ως ιδέα, σημαντική χρηματοδότηση και συμβάλλει στη χάραξη στρατηγικής. Στην πρώτη φάση του προγράμματος προκρίθηκαν 9 πρoγράμματα σε 8 νησιά των Κυκλάδων και ειδικότερα σε Αμοργό, Άνδρο, Δονούσα, Ίο, Κέα (2 προγράμματα), Μύκονο, Πάρο & Σίκινο.
