Μετά την εξαιρετικά επιτυχημένη ολοκλήρωση του προγράμματος εκδηλώσεων και δράσεων, το καλοκαίρι του 2023, ο θεσμός του Υπουργείου Πολιτισμού «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός» επιστρέφει το 2024 με την πέμπτη διοργάνωσή του, που έχει ως κεντρικό θεματικό άξονα την έννοια της «σύγκρουσης». Η Εθνική Λυρική Σκηνή αναλαμβάνει τη διοικητική και οργανωτική ευθύνη του προγράμματος σε συνεργασία με το ΥΠΠΟ.
Το 2023, ο θεσμός «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός» προσέλκυσε σημαντικό αριθμό Ελλήνων αλλά και ξένων επισκεπτών. Για περίπου δύο μήνες παρουσιάστηκαν 70 υψηλού επιπέδου πολιτιστικές παραγωγές, σε 70 μοναδικούς αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία, σε 12 Περιφέρειες της Ελλάδας -πλην Αττικής- προσφέροντας μια σπάνια πολιτιστική εμπειρία. Με κεντρικό θεματικό άξονα την κλιματική κρίση και τις συντριπτικές επιπτώσεις της για το παρόν και το μέλλον του πλανήτη, το κοινό είχε τη μοναδική ευκαιρία να απολαύσει συνολικά 140 εκδηλώσεις θεάτρου, μουσικής, παραστάσεων/δράσεων για παιδιά και εφήβους, χορού, εικαστικών/περφόρμανς και μουσικού θεάτρου σε αρχαία θέατρα, κάστρα, μνημεία, μουσεία, μονές, εκκλησίες, τζαμιά και σπήλαια. Ο θεσμός «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός» έδωσε για ακόμη μία φορά το πολιτιστικό και κοινωνικό στίγμα του στην περιφέρεια, δίνοντας την ευκαιρία σε καλλιτέχνες και καλλιτεχνικές ομάδες να δημιουργήσουν έργα πάνω στον θεματικό άξονα της «αφύπνισης του κοινωνικού συνόλου για την κλιματική αλλαγή».
Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων και δράσεων του θεσμού «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός» για το 2024 θέτει ως κεντρικό θεματικό άξονα την έννοια της «σύγκρουσης». Στο πλαίσιο αυτό το Υπουργείο Πολιτισμού καλεί καλλιτέχνες και καλλιτεχνικές ομάδες να δημιουργήσουν νέα έργα, τα οποία αφορούν σε αυτή τη θεματική, η οποία αρθρώνεται σε τέσσερις επιμέρους θεματικές που διατρέχουν τα πεδία της πολιτικής, οικονομικής, πολιτιστικής και ψυχικής ζωής:
- Εσωτερική σύγκρουση
- Σύγκρουση πολιτισμών
- Σύγκρουση συμφερόντων
- Σύγκρουση εν καιρώ πολέμου.
Το πρόγραμμα 2024 θα συγκροτηθεί από τις προτάσεις που θα επιλεγούν από Ειδική Επιτροπή Αξιολόγησης του Υπουργείου Πολιτισμού, κατόπιν ανοιχτής πρόσκλησης που απευθύνεται σε πολιτιστικούς φορείς που λειτουργούν με τη μορφή Αστικών μη Κερδοσκοπικών Εταιρειών (ΑΜΚΕ).
Οι προτάσεις θα υποβληθούν ηλεκτρονικά μέσω του Μητρώου Πολιτιστικών Φορέων (https://drasis.culture.gr/index.php/allofgreeceoneculture-gno) από τη Δευτέρα 4 Δεκεμβρίου 2023 έως και τη Δευτέρα 22 Ιανουαρίου 2024.
Κάθε πρόταση πρέπει να συνδυάζει τουλάχιστον δύο από τους έξι τομείς:
- Μουσική (όλα τα είδη: κλασική, σύγχρονη, παραδοσιακή κτλ.)
- Θέατρο (όλα τα είδη: πρόζα, κουκλοθέατρο, θέατρο σκιών κτλ.)
- Χορό (όλα τα είδη: κλασικός, σύγχρονος κτλ.). Απαιτείται πρωτότυπη μουσική ή διασκευή/παράφραση ήδη υπάρχουσας μουσικής
- Μουσικό Θέατρο (Απαιτείται πρωτότυπη μουσική)
- Εικαστικές Τέχνες/performance (όλα τα είδη: ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία κτλ.)
- Παραστάσεις/δράσεις για παιδιά και εφήβους.
Στις προτάσεις των εικαστικών τεχνών, η έκθεση μπορεί να καλύπτει και ολόκληρη την περίοδο λειτουργίας του προγράμματος, ενώ η δεύτερη απαραίτητη τέχνη θα παρουσιάζεται μέχρι δύο φορές.
Η Αττική δεν συμπεριλαμβάνεται στο πρόγραμμα του θεσμού για το 2024. Ωστόσο, οι ΑΜΚΕ με έδρα την Αττική μπορούν να υποβάλουν πρόταση. Για τη μεγαλύτερη ωφέλεια και συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών, μετά από την επιλογή των αρχαιολογικών χώρων, μουσείων και μνημείων από την Ειδική Επιτροπή Αξιολόγησης, προβλέπεται συνεργασία με τους τοπικούς φορείς (Δήμους, Περιφέρειες, ΔΗΠΕΘΕ, τοπικά Φεστιβάλ κ.ο.κ.), για την υλοποίηση των εκδηλώσεων. Το πλαίσιο της συνεργασίας αυτής θα καθοριστεί από το ΥΠΠΟ και την ΕΛΣ.
Οι ΑΜΚΕ θα μπορούν συμπληρωματικά, να αυτοχρηματοδοτήσουν την πρότασή τους ή να αναζητήσουν χορηγούς. Οι τεχνικές προδιαγραφές (σκηνικά, φώτα, ήχος, προβολές), οι υπηρεσίες μεταφοράς και διαμονής καθώς και η επικοινωνία των παραγωγών θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στην κοστολόγηση της πρότασης.
Οι προτάσεις πρέπει να εμπίπτουν στις κάτωθι κατηγορίες κοστολόγησης, να είναι επαρκώς αιτιολογημένες και να περιλαμβάνουν απαραιτήτως αναλυτικό προϋπολογισμό και ονομαστική αναφορά όλων των συντελεστών για το σύνολο της κάθε παραγωγής. Κάθε έργο θα πρέπει να έχει διάρκεια 50-70 λεπτά με την υποχρέωση παρουσίασης δύο παραστάσεων, σε χώρο που θα καθοριστεί από την Ειδική Επιτροπή Αξιολόγησης.
- 15,000 € + ΦΠΑ για 40 παραγωγές
- 30,000 € + ΦΠΑ για 20 παραγωγές
- 60,000 € + ΦΠΑ για 10 παραγωγές
Σύνολο: 70 παραγωγές, συνολικού προϋπολογισμού 1.800.000 € + ΦΠΑ
Οι προτάσεις θα πρέπει να αφορούν σε πρωτότυπη δημιουργία, βασισμένη στον ως άνω θεματικό άξονα, με σκοπό την ανάπτυξη συνεργειών και συνθέσεων πολιτιστικής κληρονομιάς και σύγχρονης δημιουργίας.
Πληροφορίες σχετικά με τη θεματική ενότητα
Η έννοια της σύγκρουσης αρθρώνεται σε τέσσερις επιμέρους θεματικές που διατρέχουν τα πεδία της πολιτικής, οικονομικής, πολιτιστικής και ψυχικής ζωής:
- Εσωτερική σύγκρουση
- Σύγκρουση πολιτισμών
- Σύγκρουση συμφερόντων
- Σύγκρουση εν καιρώ πολέμου.
- Εσωτερική σύγκρουση
Από την αρχαία έννοια του «τραγικού» ως τη σύγχρονη ψυχαναλυτική αντίληψη του «διχασμένου υποκειμένου», η εσωτερική σύγκρουση αποτελεί θέμα με απεριόριστες δυνατότητες για να εμπνεύσει ποικιλόμορφες καλλιτεχνικές προτάσεις. Μέσα από την ευρεία προσέγγιση στους πολύπλοκους αγώνες (συναισθηματικούς, ηθικούς ή ψυχολογικούς) που διεξάγονται στην ανθρώπινη συνείδηση, οι καλλιτέχνες μπορούν να εμβαθύνουν στις πολυδιάστατες πτυχές των ενδοψυχικών μαχών, εξετάζοντας τις διατομές της φυλής, του φύλου, της σεξουαλικότητας κ.ά. Το θέμα ενθαρρύνει ένα μεγάλο φάσμα δημιουργικών εκφάνσεων, επιτρέποντας την καλλιτεχνική έκφραση και προτρέποντας τους θεατές, σε ένα βαθύτερο προβληματισμό. Οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες καλούνται να δώσουν φωνή στο ιλιγγιώδες βάθος, όπου λαμβάνουν χώρα οι ψυχικοί αγώνες, προάγοντας, με τις προτάσεις τους, την ενδοσκόπηση και την ανθρώπινη επικοινωνία, μέσω της τέχνης.
- Σύγκρουση πολιτισμών
Κατεξοχήν πηγή έμπνευσης για πρωτότυπες καλλιτεχνικές προσεγγίσεις. Το θέμα αναφέρεται στην αντιπαράθεση, αλλά και στην πιθανή αλληλεπίδραση και συγχώνευση, διαφορετικών πολιτισμών, δημιουργώντας ένα δυναμικό τοπίο για την καλλιτεχνική έρευνα. Οι καλλιτέχνες μπορούν να εμβαθύνουν στην πολυπλοκότητα των διαπολιτισμικών αλληλεπιδράσεων, τον συγκερασμό των παραδόσεων και τις διαμάχες και λύσεις που προκύπτουν, όταν οι πολιτισμοί διασταυρώνονται και αλληλοεπηρεάζονται. Το θέμα προσφέρει μια δεξαμενή, σε δημιουργικά μέσα και υλικά (εικαστικές και παραστατικές τέχνες, λογοτεχνία, λαογραφία, μουσική κ.ά), παρέχοντας στους καλλιτέχνες την ευκαιρία να εκφράσουν και να αναλύσουν τις πολύπλευρες διαστάσεις των πολιτισμικών συγκρούσεων. Οι καλλιτέχνες ενθαρρύνονται να ρίξουν φως στην περίπλοκη αλληλεπίδραση των πολιτισμικών δυναμικών, αναδεικνύοντας την ομορφιά που μπορεί να αναδυθεί από την ποικιλομορφία και την αντιπαράθεση.
- Σύγκρουση συμφερόντων
Το θέμα περιστρέφεται γύρω από τις αδιόρατες ή έκδηλες συγκρούσεις που προκύπτουν από τη διασταύρωση και τον ανταγωνισμό ατομικών συμφερόντων και φιλοδοξιών, επαγγελματικών, κοινωνικών υποχρεώσεων και ηθικών αρχών. Οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες είναι δυνατόν να εξερευνήσουν την πολυπλοκότητα της διαδικασίας της λήψης αποφάσεων, τις δυναμικές της εξουσίας και τα ηθικά και δεοντολογικά διλήμματα που μπορεί να αναδυθούν σε διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένων του οικονομικού και του πολιτικού. Οι καλλιτέχνες καλούνται να εξιχνιάσουν την περίπλοκη διαλεκτική ανάμεσα στο συμφέρον και τις υποχρεώσεις, ενθαρρύνοντας τους θεατές να προβληματιστούν σχετικά με τη λεπτή ισορροπία ατομικών επιθυμιών και συλλογικών ευθυνών, στον σύγχρονο κόσμο.
- Σύγκρουση εν καιρώ πολέμου
Οι πολεμικές συγκρούσεις αποτελούν ένα βαθύ, έντονα συγκινησιακό και, δυστυχώς, απολύτως επίκαιρο θέμα, αποτελώντας διαχρονική πηγή καλλιτεχνικής έμπνευσης στην ανθρώπινη ιστορία. Το θέμα ενσωματώνει τόσο τις φυσικές, όσο και τις συναισθηματικές μάχες που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι και οι κοινωνίες, σε περιόδους ένοπλων συγκρούσεων. Παρέχει στους καλλιτέχνες έναν σπαρακτικό καμβά για να διερευνήσουν τα κατεξοχήν ανθρώπινα βιώματα του θάρρους, της θυσίας, της απώλειας και της ανθεκτικότητας, επιτρέποντάς τους να αποδώσουν με διαθεματικά μέσα και τεχνικές την πολύπλοκη αλληλεπίδραση του φόβου, του ηρωισμού, αλλά και της ελπίδας που αναδύεται στο χωνευτήρι του πολέμου. Οι καλλιτέχνες καλούνται να διαλευκάνουν το βαθύ και διαρκή αντίκτυπο των πολεμικών συγκρούσεων, προάγοντας την κατανόηση και την ενσυναίσθηση για τα άτομα και τις κοινότητες που πλήττονται από τις πολεμικές αναταραχές.
Γενικές παρατηρήσεις
Σε συνέχεια της διαλεκτικής σύνθεσης τεχνών που διέπει συνολικά το θεσμό «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός», συνίσταται η διαχρονική (παρελθόν/παρόν) ή διατοπική (Ανατολή/Δύση, Βορράς/Νότος…) αντιπαραβολή καλλιτεχνικών υλικών ή πρακτικών, πάντα με υποκείμενη αναφορά στη θεματική της σύγκρουσης.
Ενδεικτικές τεχνικές μέθοδοι που μπορούν να χρησιμοποιηθούν περιλαμβάνουν τη σύμπτυξη, την παράφραση ή τη μεταγραφή/επανεπεξεργασία προγενέστερων έργων (αφηγηματικών, παραστατικών, μουσικών, εικαστικών κ.λπ., από την αρχαιότητα έως σήμερα) και η αντιπαράθεσή τους με σύγχρονες καλλιτεχνικές πρακτικές.
Θα προκριθεί η κριτική θέαση και αναδιατύπωση των υλικών του παρελθόντος από την αισθητική και τεχνική σκοπιά του παρόντος.
Οι ενδιαφερόμενοι φορείς μπορούν να εγγραφούν, έως και τις 15/01/2024, στο Μητρώο Πολιτιστικών Φορέων του Υπουργείου Πολιτισμού, ακολουθώντας τα βήματα που θα βρουν εδώ: https://drasis.culture.gr/index.php/taytothta-forea. Ως στοιχείο για την καταληκτική προθεσμία για εγγραφή στο Μητρώο Πολιτιστικών Φορέων λαμβάνεται υπόψη αποκλειστικά η ημερομηνία υποβολής της υπεύθυνης δήλωσης εγγραφής στο e-mail: dpde@culture.gr ή στο Πρωτόκολλο του ΥΠΠΟ (Μπουμπουλίνας 20-22) και όχι η ημερομηνία υποβολής ηλεκτρονικά της ταυτότητας του φορέα.
Οι ΑΜΚΕ για οποιοδήποτε ζήτημα αντιμετωπίσουν σχετικά με:
- Το περιεχόμενο και τις τεχνικές προδιαγραφές της πρότασής τους, απευθύνονται στην Εθνική Λυρική Σκηνή (τηλ/e-mails: baroutsa@nationalopera.gr / 2130885799-olelpol1@nationalopera.gr)
- Την εγγραφή τους ή την ηλεκτρονική υποβολή του αρχείου της πρότασης, αποστέλλουν e-mail στο dpde@culture.gr ή απευθύνονται στα τηλέφωνα της Διεύθυνσης Πολιτιστικών Δράσεων και Εποπτείας (210 8201957, -956, -766, -962, – 781, -782, -712, -772, 787, -925,-718)
Η Ειδική Επιτροπή Αξιολόγησης για το 2024 καλύπτει όλο το φάσμα των τεχνών και είναι η εξής:
-Γιώργος Κουμεντάκης – Πρόεδρος της Επιτροπής, Συνθέτης και Καλλιτεχνικός Διευθυντής της ΕΛΣ
-Δημήτρης Μαραγκόπουλος – Συνθέτης, Επικεφαλής του Κύκλου “Γέφυρες” του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, Ομότιμος Καθηγητής Ιονίου Πανεπιστημίου – Μουσική και Παραστατικές Τέχνες
– Κωνσταντίνος Χατζής – Σκηνοθέτης
-Δάφνις Κόκκινος – Χορευτής, Χορογράφος, Διευθυντής της ΚΣΟΤ
-Συραγώ Τσιάρα – Ιστορικός Τέχνης, Αν. Διευθύντρια του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης ΜοΜus
-Νατάσα Τριανταφύλλη – Σκηνοθέτις
-Αναστασία Γκαδόλου – Αρχαιολόγος, Γενική Διευθύντρια Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης
Εκ μέρους του ΥΠΠΟ, μετέχουν στην Επιτροπή χωρίς δικαίωμα ψήφου:
-Η καθ. Άννα Παναγιωταρέα, Δημοσιογράφος, Σύμβουλος της Υπουργού Πολιτισμού.
-Η Δήμητρα Φίλιου, Αρχαιολόγος, αν. Τμηματάρχης Αρχαιολογικών Χώρων της Διεύθυνσης Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού
Η αξιολόγηση των προτάσεων θα ξεκινήσει την Τρίτη 23 Ιανουαρίου 2024 και θα ολοκληρωθεί την Παρασκευή 16 Φεβρουαρίου 2024. Τα αποτελέσματα θα ανακοινωθούν ως τις 22 Φεβρουαρίου 2024.
Κάθε φορέας έχει δικαίωμα να υποβάλει έως δύο προτάσεις, όμως δύναται να επιλεγεί μόνο μία πρόταση ανά φορέα. Για τις ΑΜΚΕ που θα επιλεγούν, θα καταρτιστούν συμβάσεις με την Εθνική Λυρική Σκηνή. Τα δικαιώματα, για τη μετέπειτα χρήση των παραγωγών, ανήκουν αποκλειστικά στους δημιουργούς τους. Επίσης, οι ΑΜΚΕ που θα επιλεγούν θα πρέπει να καταρτίσουν τριμηνιαίες συμβάσεις με τους ερμηνευτές, οι οποίες θα έχουν ισχύ μέχρι και την τελευταία παράσταση.
Οι φορείς που θα επιλεγούν να επιχορηγηθούν για την πραγματοποίηση συγκεκριμένης δράσης, θα λάβουν το εγκεκριμένο ποσό της επιχορήγησης με κατάθεση στον λογαριασμό τους, προκειμένου να καλυφθούν οι σχετικές δαπάνες. Για τον λόγο αυτό, είναι απαραίτητο οι φορείς να μην έχουν οφειλές προς το Δημόσιο και τον ΕΦΚΑ, δηλαδή, να είναι ενήμεροι φορολογικά και ασφαλιστικά για είσπραξη χρημάτων από Φορείς της Κεντρικής Διοίκησης. Δεν δύναται να επιχορηγηθεί φορέας στον οποίο τυχόν συμψηφισμός του ποσού επιχορήγησης, προκειμένου να αποπληρωθούν τυχόν οφειλές του προς Δημόσιο ή Ασφαλιστικά Ταμεία, επαπειλεί την πραγματοποίηση της επιχορηγούμενης δράσης.
Παρέκκλιση, κατά την κρίση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, δύναται να υπάρχει μόνο στην περίπτωση που ο αποκλεισμός ενός φορέα από την επιχορήγηση κρίνεται σαφώς δυσανάλογος, δηλαδή όταν μόνο μικρά ποσά φόρων ή εισφορών κοινωνικής ασφάλισης δεν έχουν καταβληθεί σε σχέση με το ύψος της επιχορήγησης.
Το πρόγραμμα του θεσμού «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός» για το 2024 θα πραγματοποιηθεί από 1η Ιουλίου έως και την 31η Αυγούστου 2024 σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία ανά την επικράτεια, που θα επιλέξει η Επιτροπή Αξιολόγησης σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4858/2021.
