«Νομίζω ότι ξέρετε πολύ καλά, είπε, η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη απευθυνόμενη στον βουλευτή Μ.Συντυχάκη που επέβαλε την επίκαιρη ερώτηση, γιατί πολλές φορές έχω απαντήσει για το ίδιο θέμα, ότι ο αρχαιολογικός νόμος 4858, για την προστασία των αρχαιοτήτων και της πολιτιστικής κληρονομιάς εν γένει, προβλέπει ότι την ευθύνη συντήρησης και αποκατάστασης κάποιου κτηρίου- μνημείου, την έχει αποκλειστικά ο ιδιοκτήτης του, και εν προκειμένω η ΕΤΑΔ. Ας ξεκινήσουμε με αυτή την παραδοχή και με μια δεύτερη: Στο Υπουργείο Πολιτισμού, από τον Ιούλιο του 2019, δεν λέμε πράγματα τα οποία πετάμε ούτε στην εξέδρα, ούτε στις καλένδες. Αυτά που λέμε τα κάνουμε, αρκεί να υπάρχει το θεσμικό πλαίσιο και οι ενέργειές μας να είναι σύννομες».
Το Υπουργείο Πολιτισμού διάκειται θετικά στην παραχώρηση του φρουρίου Ιτζεδίν στον δήμο Χανίων, ο οποίος έχει δηλώσει την πρόθεσή του, να το αξιοποιήσει. Η Υπουργός Πολιτισμού, κατέθεσε στα πρακτικά της Βουλής επιστολή της, από το Νοέμβρη 2021, προς την Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου-ιδιοκτήτρια του Φρουρίου Ιτζεδίν- με την οποία γνωστοποιούσε την πρόθεση της Περιφέρειας Κρήτης, του Δήμου Χανίων να συνδιαμορφώσουν, από κοινού με το Υπουργείο Πολιτισμού, ένα ολοκληρωμένο σχέδιο που θα ενσωμάτωνε τα κτήρια του φρουριακού συγκροτήματος, στη σύγχρονη πραγματικότητα. Με σεβασμό στην ιστορική μνήμη που φέρουν και με προσέγγιση που θα αναδεικνύει τη χρήση τους σε σχέση με ιστορικά γεγονότα των 19ου και 20ου αιώνα, όπως και με τους αγώνες των Κρητών για την απελευθέρωσή τους.
Το 1915 το Φρούριο Ιτζεδίν περιήλθε στο Ελληνικό Δημόσιο, ενώ το 1975, με απόφαση του Νομάρχη Χανίων, το εντός του τείχους συγκρότημα, παραχωρήθηκε στο Αρχηγείο του Πολεμικού Ναυτικού για τις αμυντικές ανάγκες της χώρας. Το 1986 χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Από το 2007 ανήκει στην Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου.
Στη συνέχεια η Λίνα Μενδώνη αναφέρθηκε αναλυτικά στο νομικό πλαίσιο που διέπει τέτοιες ενέργειες, τονίζοντας ότι «αν δεν ολοκληρωθεί η παραχώρηση του μνημείου στον Δήμο Χανίων από την ΕΤΑΔ, τότε ούτε το Υπουργείο Πολιτισμού, ούτε η Περιφέρεια Κρήτης, ούτε ο Δήμος Χανίων μπορούν να προχωρήσουν σε άλλες διαδικασίες. Μόνον αν το μνημείο παραχωρηθεί στον Δήμο Χανίων, μπορεί να γίνει η προγραμματική σύμβαση του έργου, για την οποία ήδη συζητάμε από το 2020». Οσον αφορά στις ετοιμορροπίες, από στατικής και δομικής άποψης του μνημείου, το Υπουργείο Πολιτισμού συγκρότησε Επιτροπή, σύμφωνα με το άρθρου 41, για την καταγραφή των βλαβών που παρουσιάζει το Φρούριο. Ζήτησε και προτάσεις για την αντιμετώπισή τους. Το πόρισμα της Επιτροπής -16/04/2021- εστάλη κατά αρμοδιότητα, στην ΕΤΑΔ, και στο Ναύσταθμο Κρήτης. Το Υπουργείο Πολιτισμού δεν είναι ο ιδιοκτήτης του φρουριακού συγκροτήματος ώστε να μπορεί να παρέμβει.
Σύμφωνα λοιπόν με την υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Κρήτης, στο πόρισμα της επιτροπής καταγράφεται αναλυτικά η κατάσταση διατήρησης του μνημείου και προτείνονται συγκεκριμένα μέτρα που πρέπει να ληφθούν από την ΕΤΑΔ. Το φρούριο παρουσιάζει ετοιμορροπίες, από στατικής και δομικής άποψης, αλλά δεν κρίνεται, βάσει των σημερινών δεδομένων, ως επικινδύνως ετοιμόρροπο και κατεδαφιστέο. Βρίσκεται στην ίδια κατάσταση όπως ήταν το 2021. «Για του λόγου το αληθές, είπε η Υπουργός καταθέτω και μια σειρά φωτογραφιών. Με οδηγία μου, οι αρμόδιοι υπηρεσιακοί παράγοντες θα κάνουν αυτοψία στο φρούριο, μέχρι το τέλος του τρέχοντος μηνός και θα έχουν μαζί τους εκπροσώπους των συναρμόδιων φορέων».
Στη δευτερολογία της η Υπουργός Λίνα Μενδώνη είπε : «Εσείς, κ. Βουλευτά, ρίξατε την μπάλα στην εξέδρα για την ουσία του θέματος. Πήγατε και σε πολλά άλλα θέματα, αγνοώντας ότι το Υπουργείο Πολιτισμού οφείλει να κινείται μέσα στο πλαίσιο που καθορίζει η νομοθεσία. Είναι πολύ συγκεκριμένο το πλαίσιο που έχει το Υπουργείο Πολιτισμού. Εσείς με ρωτάτε για το αν η ΕΤΑΔ και ο δήμος είναι σε συνεννόηση. Μπορείτε να ρωτήσετε την ΕΤΑΔ ή τον δήμο. Εμείς, ως Υπουργείο Πολιτισμού, ξέρουμε ότι η ΕΤΑΔ συνομιλεί με τον δήμο. Από κει και πέρα, τί είδους συνομιλίες είναι αυτές; Γιατί δεν κάνετε τις σχετικές ερωτήσεις εκεί που πρέπει;
Οφείλει να ξεκαθαρίσει το ιδιοκτησιακό πλαίσιο. Εφόσον γίνει ή μεταβίβαση στον δήμο Χανίων, που το ζητά ο δήμος Χανίων από την ΕΤΑΔ, τότε το Υπουργείο Πολιτισμού θα παρέμβει και θα κάνει αυτό το οποίο γνωρίζει, σε συνεργασία με τον δήμο και με τις περιφέρειες».
Στη συνέχεια η Υπουργός τόνισε ότι δεν είναι θέμα, αν είναι η συντήρηση του Φρουρίου ένα κοστοβόρο και χρονοβόρο έργο στις διαδικασίες του. «Δεν υπάρχει νομιμότητα για να το κάνει το Υπουργείο Πολιτισμού. Δεν έχει ξεκαθαρίσει το ιδιοκτησιακό του πλαίσιο. Εφόσον γίνει ή μεταβίβαση στον δήμο Χανίων, τότε «το Υπουργείο Πολιτισμού θα παρέμβει και θα κάνει αυτό το οποίο γνωρίζει, σε συνεργασία με τον δήμο και με τις περιφέρειες.
Το Υπουργείο Πολιτισμού, όπως κάνει σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, θα παρέμβει, θα προχωρήσει τη διαδικασία της προγραμματικής σύμβασης. «Ήδη, σημείωσε η Λίνα Μενδώνη, έχουμε υπογράψει 200 προγραμματικές συμβάσεις, από το 2019, με έναν προϋπολογισμό περισσότερο από 180 εκατομμύρια. Δεν είναι αυτό το πρόβλημα μας. Είναι η νόμιμη παραχώρηση του φρουρίου από την ΕΤΑΔ στο δήμο Χανίων».
