Του Κώστα Κατσιγιάννη (https://el-gr.facebook.com/kostas.katsigiannis.908) Διπλωμ. Πολιτικού Μηχανικού,
πρώην Γενικού Διευθυντή Ε.Ο.Τ.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΕΛΑΣ: ο πρώτος ηγέτης του Ε.Ο.Τ.
Ο Μελάς σε μια πολύ δύσκολη και από οικονομικής άποψης εποχή,
- Προσπάθησε και πέτυχε σε σημαντικό βαθμό να θέσει τις βάσεις για τη μελλοντική ανάπτυξη του τουρισμού.
- Επιστράτευσε αφιλοκερδώς δικούς του ανθρώπους σε σειρά επί μέρους τομέων (όπως τον Ν. Τσελεμεντέ για την ελληνική κουζίνα, την Αγγελική Χατζημιχάλη για τη λαϊκή τέχνη κ.α.).
Ο Κωνσταντίνος Μελάς γεννήθηκε στη Μασσαλία το 1874. Προερχόταν από μεγάλη οικογένεια της Ηπείρου. Ήταν γιος του πολιτικού Μιχαήλ Μελά, ενώ ο αδελφός του Παύλος υπήρξε ο γνωστός ήρωας του Μακεδονικού αγώνα.
Το 1912, ως υποπλοίαρχος του Πολεμικού Ναυτικού, έλαβε μέρος στις πολεμικές επιχειρήσεις για την απελευθέρωση των νησιών του β.α. Αιγαίου. Μετά δε την κατάληψη της Λέσβου, τοποθετήθηκε ως προσωρινός στρατιωτικός και πολιτικός διοικητής του νησιού.
Το 1915 και το 1920 ο Μελάς εκλέχθηκε βουλευτής Ιωαννίνων με το κόμμα των Φιλελευθέρων. Επίσης, υπήρξε πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου Αθηναίων.
Διατέλεσε γενικός έφορος του προσκοπισμού στην Ελλάδα, ενώ ήταν εκείνος που εισηγήθηκε σε διεθνές προσκοπικό συνέδριο την καθιέρωση του θεσμού των τζάμπορι.
Επίσης, υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Εκπαιδευτικού Ομίλου για την αναμόρφωση της παιδείας καθώς και μέλος του Ομίλου Παπαθανασίου, ενώ ίδρυσε και το θεραπευτήριο Βούλας.
Ακραιφνής “βενιζελικός”, ο Μελάς ανέλαβε το 1929 τη διοίκηση του νεοϊδρυθέντος Ε.Ο.Τ. σε μια πολύ δύσκολη και από οικονομικής άποψης εποχή.
Επιλέχθηκε τότε από τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο παρά το γεγονός ότι δεν γνώριζε το τουριστικό αντικείμενο. Όμως, σε αντιστάθμισμα αυτού, διέθετε πολλές γνωριμίες που χρησιμοποίησε καταλλήλως προς όφελος του τουρισμού.
Έτσι, επιστράτευσε αφιλοκερδώς δικούς του ανθρώπους σε σειρά επί μέρους τομέων (όπως τον Ν. Τσελεμεντέ για την ελληνική κουζίνα, την Αγγελική Χατζημιχάλη για τη λαϊκή τέχνη κ.α.).
Κατά το χρονικό διάστημα που παρέμεινε στο τιμόνι του νεοσύστατου Οργανισμού προσπάθησε και πέτυχε σε σημαντικό βαθμό να θέσει τις βάσεις για τη μελλοντική ανάπτυξη του τουρισμού και τούτο παρά τις εξαιρετικά περιορισμένες πιστώσεις που διέθετε.
Επιχείρησε να υλοποιήσει ένα αρχικό πρόγραμμα, κατασκευάζοντας τα πρώτα τουριστικά περίπτερα κοντά σε αρχαιολογικούς χώρους και τυπώνοντας τις πρώτες τουριστικές αφίσες. Με τον τρόπο αυτό ξεκίνησαν δύο δραστηριότητες που έμελλε να αποτελέσουν, διαχρονικά, τους βασικούς πυλώνες της τουριστικής πολιτικής, ήτοι αφ’ ενός τα έργα δημόσιας τουριστικής υποδομής και αφ’ ετέρου οι αφίσες αλλά και κάθε μορφής πληροφοριακά και τουριστικά έντυπα.
Είναι αξιοσημείωτο ότι, κατά την οκταετία 1931-1938 και παρά την παγκόσμια οικονομική κρίση, σημειώθηκε αξιόλογη αύξηση του αριθμού των αφίξεων ξένων τουριστών στη χώρα μας. Έτσι, από τις 80.577 ετήσιες αφίξεις το 1931 περάσαμε το 1938 στις 153.632 (αύξηση 90%, δηλαδή μέση ετήσια αύξηση 11,3%), από τις οποίες οι 121.066 αφορούσαν σε αλλοδαπούς, ήτοι ποσοστό 79%. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι, μεταξύ 1933 και 1934, οι αφίξεις αυξήθηκαν από 105.676 σε 148.367, ήτοι ετήσια αύξηση της τάξης του 40%! (με τη συμμετοχή των εξ Αιγύπτου επισκεπτών σε ποσοστά της τάξης του 15%).
Τα στοιχεία αυτά, χάρη στο έργο του Μελά και των συνεργατών του, δείχνουν τη δυναμική που εμφάνισε ο νηπιακής ηλικίας ελληνικός τουρισμός σε οπωσδήποτε δύσκολες συνθήκες, με τις διάφορες πρωτοβουλίες του νεοσύστατου Ε.Ο.Τ., όπως το ξεκίνημα της διαφήμισης και τη στήριξη του τομέα των ξενοδοχείων αλλά και σε θέματα ανάπτυξης και λειτουργίας των ιαματικών πηγών, που συγκέντρωναν σημαντικό αριθμό επισκεπτών ακόμη και από το εξωτερικό.
Η κατάργηση του Ε.Ο.Τ. το 1936 από την δικτατορική κυβέρνηση του Ιωάννη Μεταξά οπωσδήποτε ανέκοψε σε μεγάλο βαθμό την αναπτυξιακή πορεία του ελληνικού τουρισμού, ιδίως στο θέμα της προβολής, όμως η χαριστική βολή του τομέα δόθηκε με το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Όμως, το έργο του Μελά δεν πήγε εντελώς χαμένο αφού αποτέλεσε τη βάση για την μεταπολεμική ανάπτυξη του σύγχρονου ελληνικού τουρισμού, που ξεκίνησε με την επανίδρυση του Ε.Ο.Τ. το 1950-1951.
Ο Κωνσταντίνος Μελάς έφυγε από τη ζωή το 1953, σε ηλικία 79 ετών.
