Η Τέχνη είναι ένα πολιτιστικό αγαθό που προέρχεται από όλους και οφείλει να είναι προσιτή σε όλους τους ανθρώπους. Ωστόσο, στην πράξη η ισότιμη και αυτόνομη πρόσβαση στην τέχνη είναι μια πραγματικότητα που εφαρμόζεται σε ελάχιστες περιπτώσεις. Η Off Stream είναι μια ομάδα που μέσα από το έργο της προσπαθεί να αλλάξει τα δεδομένα στο πεδίο του πολιτισμού και της τέχνης!
Μετά από την πρώτη τους εφαρμογή με τίτλο “Mind’s Eye | Ψηλαφώντας την τέχνη” σε 10 έργα της μόνιμης συλλογής του MOMus-Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στη Θεσσαλονίκη σειρά έχει η Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας και η φημισμένη συλλογή Γ. Ι. Κατσίγρα με το έργο «Εξερευνώντας τις Αθέατες Πλευρές της Συλλογής Γ. Ι. Κατσίγρα».
Έργα σημαντικών εκπροσώπων της νεότερης ελληνικής τέχνης, όπως του Αγήνωρα Αστεριάδη, του Κωνστανίνου Μαλέα, του Νικηφόρου Λύτρα, του Θεόφραστου Τριανταφυλλίδη και του Τάσσου, “επανασυστήνονται” στο κοινό μέσα από μια πολυαισθητηριακή προσέγγιση, που συμπεριλαμβάνει πλέον ισότιμα και άτομα με οπτική αναπηρία ενώ παράλληλα εμπλουτίζει την μουσειακή εμπειρία όλων των ομάδων κοινού ανεξαιρέτως.
Πιο συγκεκριμένα, για τη συμπερίληψη ατόμων με οπτική αναπηρία σε επιλεγμένα έργα της μόνιμης συλλογής του μουσείου, η Off Stream μετά από πρόσκληση της Δημοτικής Πινακοθήκης Λάρισας συνεργάστηκε με επαγγελματίες από διαφορετικά πεδία και δημιούργησε απτικές απεικονίσεις πέντε εμβληματικών έργων της συλλογής Κατσίγρα. Οι απτικές απεικονίσεις συνοδεύονται από ακουστικές περιγραφές με πληροφορίες σχετικά με το πρωτότυπο έργο, τον καλλιτέχνη καθώς και με οδηγίες για την απτική τους διερεύνηση. Τις απτικές απεικονίσεις συμπληρώνουν επίσης οι λεζάντες των εκθεμάτων, που φέρουν πληροφορίες σχετικά με τα έργα σε ελληνική και αγγλική μεγαλογράμματη γραφή και μεταγραφή σε ελληνική και αγγλική Μπράιγ γραφή. Η ακουστική ξενάγηση στα πέντε έργα φιλοξενείται στην ψηφιακή πλατφόρμα εξιστορήσεων της Clio Muse Tours και συνοδεύεται από εκπαιδευτικό κουίζ και ερωτηματολόγιο αξιολόγησης της μουσειακής εμπειρίας. Τέλος, για τον προσανατολισμό και την ασφαλή περιήγηση στο χώρο του μουσείου έχει τοποθετηθεί οδηγός όδευσης που καθοδηγεί τους επισκέπτες με λευκό μπαστούνι στα σημεία ενδιαφέροντος του μουσείου και απτικός χάρτης για τον προσανατολισμό τους στο χώρο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι όλα τα στάδια του έργου πραγματοποιήθηκαν από την Off Stream με την πολύτιμη συμβουλευτική των εκπαιδευτριών κινητικότητας/ προσανατολισμού και δεξιοτήτων καθημερινής διαβίωσης του Κέντρου Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών του Παραρτήματος Θεσσαλονίκης και της ομάδας προσβασιμότητας που αποτελείται από άτομα με οπτική αναπηρία εξειδικευμένα σε θέματα συμπερίληψης. Όλα τα μέλη της ομάδας ανεξαιρέτως προσέγγισαν τα έργα και το συνολικό εγχείρημα με τεράστιο ενδιαφέρον επιβεβαιώνοντας ότι η τέχνη μας αφορά και μας περικλείει όλους.
Με αφορμή τον εορτασμό της Διεθνούς Ημέρας Λευκού Μπαστουνιού πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 14 Οκτωβρίου 2022 συνέντευξη τύπου για την παρουσίαση του έργου η οποία ολοκληρώθηκε με μια ξενάγηση, όπου η Off Stream και μέλη της ομάδας του έργου παρουσίασαν τις απτικές απεικονίσεις των εκθεμάτων και τον τρόπο περιήγησης στο μουσειακό χώρο χρησιμοποιώντας τις ψηφιακές και φυσικές εφαρμογές προσβασιμότητας. Επιπλέον, δύο οργανωμένες ξεναγήσεις κοινού πλαισίωσαν τον εορτασμό, όπου η Οff Stream με τη Φανή Τσικούρα, παιδαγωγό με ολική απώλεια όρασης, καθοδήγησαν τους επισκέπτες να ανακαλύψουν τις αθέατες πλευρές των έργων της συλλογής Γ. Ι. Κατσίγρα με άλλες αισθήσεις όπως η αφή και η ακοή.
Το έργο «Εξερευνώντας τις Αθέατες Πλευρές της Συλλογής Γ. Ι. Κατσίγρα» έρχεται να ενισχύσει το ρόλο του μουσείου ως ενεργού χώρου κοινωνικής επαφής, ισότιμης συμμετοχής και πρόσβασης, διευρύνοντας την εμπειρία της επαφής με την τέχνη και σε άτομα με οπτική αναπηρία. Για το λόγο αυτό από εδώ και στο εξής θα βρίσκεται σε μόνιμη έκθεση στον χώρο της συλλογής της Δημοτικής Πινακοθήκης Λάρισας.
Η Off Stream ιδρύθηκε το 2021 στη Θεσσαλονίκη από τη Στέλλα Αναστασάκη και τη Χριστίνα Βλάχου. Με βασικά μέσα τη σύγχρονη τέχνη και τον πολιτισμό στοχεύει σε μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς, όπου διαφορετικές πολιτιστικές, καλλιτεχνικές και κοινωνικές θέσεις βρίσκουν τρόπο έκφρασης. Σχεδιάζει πρότζεκτς που προβληματίζουν, εμπνέουν και αναδεικνύουν έναν διαφορετικό τρόπο σκέψης. Πρόσφατα βραβεύτηκε για το έργο της από τα ακαδημαϊκά ιδρύματα Adelphi University στη Νέα Υόρκη και το ENS Louis Lumiere στο Παρίσι.
Συντελεστές Έργου «Εξερευνώντας τις Αθέατες Πλευρές της Συλλογής Γ. Ι. Κατσίγρα»:
Επιμέλεια – Σχεδίαση – Υλοποίηση Έργου: Off Stream, Στέλα Αναστασάκη και Χριστίνα Βλάχου
Διαχείριση Έργου: Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας – Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα
Συντονισμός Έργου: Ιωάννα Δεληγιάννη, Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων MSc, Αν. Προϊσταμένη Αυτοτελούς Τμήματος Διοικητικών & Οικονομικών Υπηρεσιών Δημοτικής Πινακοθήκης Λάρισας
Συνεργαζόμενος Φορέας: Κέντρο Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών
Εκπαιδεύτριες Κινητικότητας, Προσανατολισμού και Δεξιοτήτων Καθημερινής Διαβίωσης Α.μεΟ.Α ΚΕΑΤ-Παράρτημα Θεσσαλονίκης): Λεία Αβραάμ, Φωτεινή Μπαξεβάνου
Ομάδα Προσβασιμότητας: Βασιλική Άγκο, Παρασκευή Κουτσαΐδη, Θανάσης Σιδέρης
Απτικός Χάρτης: Mind the Map
Ακουστική Ξενάγηση: Clio Muse Tours
Γραφιστική Σχεδίαση: Post-Spectacular Office, Δημήτρης Λελάκης και Μαρίζα Τσάκωνα
Το έργο υλοποιήθηκε από τη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας – Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα σε συνεργασία με την Off Stream, υπό την αιγίδα και με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
