Τα έργα συντήρησης, αποκατάστασης και απόδοσης στο κοινό του Βυζαντινού Κάστρου των Μογλενών (Χρυσής) ήταν το αντικείμενο της αυτοψίας της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνας Μενδώνη στην Περιφερειακή Ενότητα της Πέλλας.
Η αποκατάσταση του Κάστρου χρηματοδοτείται με 1.850.000 ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης. Όπως δήλωσε η Λίνα Μενδώνη, «Το Κάστρο της Χρυσής, ένας από τους σημαντικότερους βυζαντινούς οχυρωμένους οικισμούς, είναι ένα μνημείο που η τοπική κοινωνία το αγαπά και αυτή η αγάπη το προστατεύει. Σήμερα ικανοποιούμε ένα πάγιο αίτημα δεκαετιών. Τους τελευταίους 18 μήνες, οι υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ εξασφάλισαν την αναγκαία ωριμότητα του έργου. Μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης μας δίνεται η δυνατότητα να προχωρήσουμε γρήγορα την αποκατάστασή του. Ο στόχος μας είναι, στο τέλος του 2025, το Κάστρο να είναι αποκατεστημένο, προσβάσιμο και επισκέψιμο από τους πολίτες της περιοχής, αλλά και από τους επισκέπτες της».
Ακολούθησε αυτοψία της Υπουργού στα Γιαννιτσά, στο τέμενος Ισκεντέρ Μπέη και στην Παλαιά Μητρόπολη. Ο Μητροπολιτικός Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα τοπικής αρχιτεκτονικής εκκλησιαστικών μνημείων του 19ου αι. Με την συνεργασία της τοπικής εκκλησίας και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πέλλας έχει εκπονηθεί το μεγαλύτερο μέρος των μελετών για την αποκατάσταση του οικοδομήματος και την συντήρηση του εικονογραφικού διακόσμου του. Μέσα στους επόμενους μήνες ολοκληρώνεται το σύνολο των μελετών και η εγκριτική διαδικασία από τις αρμόδιες Διευθύνσεις του ΥΠΠΟΑ, ώστε το έργο να είναι απολύτως ώριμο, προκειμένου να ενταχθεί σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα.
Το Τέμενος είναι ένα από τα επιβλητικότερα οθωμανικά κτήρια των Γιαννιτσών και συγκαταλέγεται μεταξύ των σημαντικότερων οθωμανικών μνημείων των Βαλκανίων. Το μνημείο, που χρονολογείται στον 15ο αι., έχει καταπονηθεί από τη νεώτερη χρήση του ως εκκοκκιστήριο βάμβακος, ενώ αυθαίρετες προσθήκες των προηγούμενων δεκαετιών, που εξυπηρετούσαν την τελευταία του χρήση, αλλοίωσαν τη φυσιογνωμία του. Σήμερα, το τέμενος-εκκοκκιστήριο, ευρισκόμενο στην είσοδο των Γιαννιτσών, ίσταται ερειπωμένο αποτελώντας επιπλέον εστία ρύπανσης εντός του αστικού ιστού. Μέχρι το τέλος του 2021, ιδιοκτήτης του ακινήτου σε ποσοστό 92% ήταν η Εθνική Τράπεζα. Σε πλαίσιο της εξαιρετικής συνεργασίας μεταξύ του ΥΠΠΟΑ και της Εθνικής Τράπεζας, η τελευταία παραχώρησε στο ελληνικό Δημόσιο- ΥΠΠΟΑ το ακίνητο προκειμένου αυτό να αναδειχθεί και να αποδοθεί στην πόλη.
Όπως δήλωσε η Λίνα Μενδώνη μετά την ολοκλήρωση της αυτοψίας και στα δύο μνημεία, «Το έργο της αποκατάστασης και συντήρησης της Παλαιάς Μητρόπολης θα είναι πολύ σύντομα ώριμο για ένταξη σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα. Η αποκατάσταση του μνημείου αποτελεί καθολικό αίτημα της περιοχής. Θα είναι ένα από τα έργα, τα οποία θα προτείνουμε για την επόμενη χρηματοδοτική περίοδο 2021-2027. Η συνεργασία με την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, και προσωπικά με τον Απόστολο Τζιτζικώστα, είναι άριστη. Πολύ σύντομα θα συζητήσουμε τον προγραμματισμό της νέας περιόδου. Για το τέμενος, οι ευχαριστίες μας προς την Εθνική Τράπεζα είναι πολλές. Χάρη στην γενναιοδωρία της Διοίκησης και των αρμοδίων στελεχών της μία έκταση περίπου 2.500 τ.μ. παραχωρείται στο Υπουργείο Πολιτισμού. Το ίδιο το μνημείο εμβαδού άνω των 700 τ.μ. πρέπει να μελετηθεί, να αποκατασταθεί και να αποδοθεί σε χρήση πολιτιστική στην πόλη. Ηδη έχει προχωρήσει η διαδικασία απαλλοτρίωσης του 8%, το οποίο αποτελεί σχολάζουσα κληρονομία. Σήμερα δώσαμε τις κατάλληλες οδηγίες προς τις υπηρεσίες μας, προκειμένου να προχωρήσει η μελέτη στατικής ενίσχυσης του μνημείου, να ληφθούν τα αναγκαία μέτρα, για να ακολουθήσουν οι κατεδαφίσεις των αυθαιρέτων. Στα επόμενα χρόνια η πόλη των Γιαννιτσών θα αποκτήσει ένα σημαντικό μνημείο, ένα χώρο πολιτισμού μέσα στον αστικό ιστό, που αναβαθμίζει την ευρύτερη περιοχή της πόλης. Τα δύο μνημεία, η Μητρόπολη και το Τέμενος εντάσσονται λειτουργικά στην ευρύτερη ανάπλαση της πόλης των Γιαννιτσών, που δρομολογεί ο Δήμος, καθώς σηματοδοτούν τις διαδρομές που ενοποιούν το δίκτυο των μνημείων που διαθέτει η πόλη».
Ακολούθησε σύσκεψη στο δημαρχείο Πέλλας όπου συζητήθηκαν ζητήματα προγραμματισμού των έργων Πολιτισμού της περιοχής. Στις αυτοψίες, τη Λίνα Μενδώνη συνόδευσαν οι βουλευτές Πέλλας Λάκης Βασιλειάδης και Διονύσης Σταμενίτης, ο Αντιπεριφερειάρχης Δάνης Τζαμτζής, ο Δήμαρχος Γρηγόρης Στάμκος, ο Δήμαρχος Αλμωπίας Χρήστος Μπάτσης, η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πέλλας Μπεττίνα Τσιγαρίδα, ο προϊστάμενος του τμήματος Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων της ΕΦΑ Πέλλας Γιώργος Σταλίδης, η προϊσταμένη της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Κεντρικής Μακεδονίας Σοφία Χριστοφορίδου και υπηρεσιακά στελέχη του ΥΠΠΟΑ.
