Στην ερώτηση του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ κ. Πάνου Σκουρολιάκου προς την Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Λίνα Μενδώνη για τις «έντονες διαμαρτυρίες καλλιτεχνών για τον αποκλεισμό τους από το πρόγραμμα «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός» η κ. Λίνα Μενδώνη απάντησε τα εξής:
“Είναι σαφές ότι η υγειονομική κρίση δημιούργησε πρωτόγνωρες συνθήκες για όλους, τις οποίες η Κυβέρνηση διαχειρίστηκε με απόλυτη επιτυχία, λαμβάνοντας τα εύσημα για τους χειρισμούς της. Από την αρχή της κρίσης η Κυβέρνηση και το Υπουργείο Πολιτισμού φρόντισε να αντιμετωπίσει τα σύνθετα προβλήματα που αφορούσαν τους δημιουργούς και τους καλλιτέχνες, καθώς βρισκόμαστε μπροστά σε αχαρτογράφητο τοπίο και σε ποικιλία εργασιακών σχέσεων που σε πολλές περιπτώσεις αφορούν και στην γκρίζα ή και μαύρη εργασία. Παράλληλα, φρόντισε για τη λήψη αναπτυξιακών μέτρων για τον πολιτιστικό και δημιουργικό κλάδο και την παραγωγή και διάχυση περιεχομένου υψηλής ποιότητας, ώστε να μην διακοπεί η πρόσβαση των πολιτών στον πολιτισμό. Τονίζω ότι οι εργαζόμενοι στους τομείς του Πολιτισμού αντιμετωπίστηκαν από την Κυβέρνηση με το ίδιο ενδιαφέρον με το οποίο αντιμετωπίστηκαν και όλοι οι άλλοι εργαζόμενοι.
Η πανδημία του κορωνοϊού έδωσε την αφορμή, το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού να επισπεύσει την διαμόρφωση του προγράμματος «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός», ορμώμενο από δύο αναγκαιότητες τις οποίες ανέδειξαν οι ειδικές συνθήκες που κληθήκαμε να αντιμετωπίσομε:
[α] Η πρώτη ήταν, βγαίνοντας από την ταλαιπωρία του κορωνοϊού και μπαίνοντας στην κανονικότητα, να προσφέρουμε σε όσο το δυνατόν περισσότερες περιοχές της Ελλάδας, άρα σε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους, πολιτιστικές εκδηλώσεις, υψηλής ποιότητας και αισθητικής
[β] Η δεύτερη ήταν να δημιουργηθούν προϋποθέσεις απασχόλησης σε καλλιτέχνες, δημιουργούς, τεχνικούς και σε υποστηρικτικό προσωπικό που φέτος, έχουν πράγματι, προβλήματα στην εργασιακή τους απασχόληση.
Έτσι, απευθύνθηκα στους εποπτευόμενους φορείς του Υπουργείου και εκείνοι σε άλλους φορείς με τους οποίους συνεργάζονται και στην ελεύθερη αγορά, προκειμένου να διαμορφωθεί το φετινό πρόγραμμα, το οποίο λαμβάνει υπόψη του απολύτως τα πρωτόκολλα λειτουργίας των αρχαιολογικών χώρων, αλλά και των εκδηλώσεων, με πρώτο και κύριο μέλημα την ασφάλεια των εργαζομένων, αλλά και των πολιτών.
Σημειώνω ότι το ΥΠΠΟΑ έχει την απόλυτη δυνατότητα να αναθέσει σε εποπτευόμενους φορείς του οποιοδήποτε προγραμματισμό για τον οποιοδήποτε σκοπό που δεν αντιβαίνει το καταστατικό του Οργανισμού.
Άλλωστε, σύμφωνα με τη νομοθεσία που διέπει τους εποπτευόμενους φορείς του ΥΠΠΟΑ, οι Καλλιτεχνικοί Διευθυντές των πολιτιστικών φορέων είναι αποκλειστικά αρμόδιοι για την κατάρτιση του καλλιτεχνικού προγραμματισμού, τον οποίο σχεδιάζουν πάντοτε ελεύθερα, στο πλαίσιο του εγκριθέντος από το ΥΠΠΟΑ προϋπολογισμού. Επιπλέον, έχουν το αδιαμφισβήτητο κύρος να αναθέτουν νόμιμα, σύμφωνα με τα προσωπικά τους κριτήρια, σε καλλιτέχνες και δημιουργούς την παραγωγή καλλιτεχνικών έργων, όπως ορίζεται από το νόμο.
Οι προϊστάμενοι των Εφορειών Αρχαιοτήτων που μετέχουν στο πρόγραμμα με ενημερώνουν ότι υπάρχει ήδη πολύ μεγάλο ενδιαφέρον από τοπικούς φορείς και όχι μόνο, τις εκδηλώσεις αυτές σε αρχαιολογικούς χώρους και στα μουσεία. Αυτό σημαίνει ότι ο κόσμος, το κοινό, οι φορείς ήδη έχουν μπει στην κανονικότητα χάρη στην εξαιρετικά αποτελεσματική διαχείριση της πανδημίας που έγινε από την Κυβέρνηση. Οι εκδηλώσεις αυτές δεν θα έχουν εισιτήριο, προσφέρονται δωρεάν από το Υπουργείο Πολιτισμού. Το μόνο αντίτιμο θα είναι το εισιτήριο στον κάθε αρχαιολογικό χώρο.
Όταν ζήτησα από τους εποπτευόμενους φορείς μας να αναλάβουν την παραγωγή του συγκεκριμένου προγράμματος, προφανώς είπα στους καλλιτεχνικούς διευθυντές ότι έχουν την απόλυτη ελευθερία να διαλέξουν εκείνοι τις εκδηλώσεις που θα παρουσιάσουν. Τους έδωσα μία μόνο οδηγία: Να χρησιμοποιήσουν στον μέγιστο βαθμό εξωτερικούς συνεργάτες από την ελεύθερη αγορά, ακριβώς προκειμένου να δοθεί απασχόληση σε ανθρώπους, οι οποίοι φέτος θα απασχοληθούν λιγότερο από το σύνηθες.
Αυτό αποτιμάται στις συγκεκριμένες παραστάσεις σε 750 καλλιτέχνες και τεχνικό προσωπικό και σε περίπου 500 εντόπιους συνεργάτες. Όταν λέμε εντόπιους συνεργάτες εννοούμε κατά περίπτωση στον αρχαιολογικό χώρο που θα γίνεται η εκδήλωση. Αυτό αντιστοιχεί σε ποσοστό 91% επί του συνόλου, δηλαδή εξωτερικοί συνεργάτες 91% και οι εσωτερικοί συνεργάτες και συντελεστές, γιατί είναι προφανές ότι ο κάθε καλλιτεχνικός διευθυντής και ο κάθε οργανισμός θέλει να έχει και τους δικούς του ανθρώπους που θα στηρίξουν την παραγωγή, οι οποίοι φτάνουν στο 91%.
Σημειώνω ότι αυτή ήταν η μία και μοναδική οδηγία την οποία έδωσα εγώ προσωπικά στους καλλιτεχνικούς διευθυντές των εποπτευόμενων φορέων. Πέραν της οδηγίας αυτής, το ΥΠΠΟΑ δεν είχε καμία περαιτέρω συμμετοχή στην επιλογή των παραγωγών.
Ως προς το θέμα της κλήρωσης των καλλιτεχνών, που έχει τεθεί, είναι προφανές ότι δε θα μπορούσε να εφαρμοστεί εν προκειμένω, δεδομένου ότι, όπως έχω πολλάκις αναφέρει, δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή μητρώο καλλιτεχνών και δημιουργών.
Είναι φανερό ότι με τα σημερινά δεδομένα, όπως διαμορφώθηκαν από την πανδημία μόνον οι εποπτευόμενοι φορείς του Υπουργείου μπορούσαν να το φέρουν σε πέρας, διότι διαθέτουν την σχετική τεχνογνωσία, τα μέσα και τα εργαλεία.
Όπως έχω πολλές φορές αναφέρει το πρόγραμμα «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός» σχεδιάστηκε για να αποτελέσει ετήσιο θεσμό και όχι για να έχει έναν προσωρινό χαρακτήρα, ο οποίος θα ενταχθεί και θα εξαντληθεί στα έκτακτα μέτρα ενίσχυσης που ελήφθησαν λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού.
Το πρόγραμμα από του χρόνου θα λειτουργήσει μέσω πλατφόρμας, στην οποία θα υποβάλλονται και θα αξιολογούνται προτάσεις. Ειδικότερα, η πλατφόρμα θα λειτουργεί από την 1η Οκτωβρίου έως το τέλος Νοεμβρίου και σκοπός της θα είναι να υποστηριχθεί η ανοιχτή πρόσκληση, η οποία θα εκδίδεται. Συνεπώς ο κανόνας για την επιλογή των δράσεων θα είναι η ανοικτή πρόσκληση.
Ωστόσο φέτος, λόγω του περιορισμένου χρόνου στον οποίο θα έπρεπε να υλοποιηθεί το πρόγραμμα, η διαδικασία της ανοικτής πρόσκλησης ήταν παντελώς ανεφάρμοστη χρονικά και πρακτικά. Για τον λόγο αυτό επελέγη η πλέον πρόσφορη διαδικασία και η διαδικασία εκείνη, δια της οποίας θα εξασφαλιζόταν μετά βεβαιότητας η απαιτούμενη διαφάνεια και νομιμότητα. Η διαδικασία αυτή δεν είναι άλλη από την ανάθεση του έργου της επιλογής στους πλέον αρμόδιους για το έργο αυτό, δηλαδή τους καλλιτεχνικούς διευθυντές των εποπτευόμενων φορέων. Η συνεργασία με τους καλλιτεχνικούς διευθυντές εξασφάλισε αφενός διαφάνεια, αφετέρου βεβαιότητα ότι θα έχουμε ποιοτικό πολιτιστικό πρόγραμμα το καλοκαίρι. Εκτός αν εσείς και ο ΣΥΡΙΖΑ αμφισβητεί όχι μόνον τις ικανότητες, αλλά και το ήθος του Δημήτρη Λιγνάδη, του Γιώργου Κουμεντάκη, του Γιάννη Βακαρέλλη, του Στέφανου Τσιαλή, της Συραγώς Τσιάρα, της Ζωής Τσοκάνου, του Νίκου Κολοβού. Αν είναι έτσι να το πείτε ευθέως”.
Δευτερολογία της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Λίνας Μενδώνη.
«Είναι τουλάχιστον αστείο να δεχόμαστε ηθικοπλαστικού τύπου συμβουλές. Εάν ανατρέξουμε χθες και σήμερα στην επικαιρότητα με τους παντός είδους διαλόγους οι οποίοι έχουν βγει στη δημοσιότητα από τα προηγούμενα χρόνια της δικής σας διακυβέρνησης… Από την άλλη πλευρά ομολογώ ότι βλέπω μια αδυναμία στην πρόσθεση, διότι έχουμε απαντήσει κατ΄ επανάληψη για τα 15 εκατομμύρια.
Εκπλήσσομαι γιατί φαίνεται ότι παρά τις απαντήσεις γραπτές και προφορικές τις οποίες έχετε λάβει κ. Σκουρολιάκο δεν είσαστε σε θέση να αθροίσετε ούτε τις προκηρύξεις, ούτε τις προσκλήσεις για να δείτε ότι ξεπερνούν τα 15 εκατομμύρια κι έχουν φτάσει τα 21 εκατομμύρια, ότι υπάρχουν παντού επιτροπές, ότι υπάρχουν παντού προκηρύξεις και προσκλήσεις, Φαίνεται ότι η μνήμη σας είναι πάρα πολύ βραχεία ή μπερδεμένη. Λίγο να ανατρέξει κανείς σε ένα λεξικό βλέπει τη διαφορά της λέξης «παραγωγή» από τη λέξη «εκδήλωση». Διότι μιλήσαμε για 251 εκδηλώσεις -είναι 261 στην ουσία- κι άλλο οι εκδηλώσεις και άλλο οι παραγωγές. Οι παραγωγές είναι 61, οι εκδηλώσεις- οι οποίες λέγονται και δράσεις και παρουσιάσεις- είναι 261, οι καλλιτεχνικοί οργανισμοί οι οποίοι εμπλέκονται είναι 12, οι αρχαιολογικοί χώροι είναι 119 και οι περιφερειακές ενότητες είναι 43. Δηλαδή, είναι ένα πρόγραμμα το οποίο διαχέεται σε όλη την Ελλάδα.
Για να καθησυχάσω την όψιμη ανησυχία σας για τον καλλιτεχνικό κόσμο, πέρα από τα ηθικοπλαστικά, θα σας θυμίσω ότι με τη δημιουργία του θεσμού «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός», υλοποιούνται προγραμματικές δηλώσεις. Δηλαδή, και να μην ήταν η πανδημία ο θεσμός θα γινόταν γιατί το έχουμε ήδη πει στις προγραμματικές δηλώσεις. Είτε θέλετε, είτε δεν θέλετε η Ελλάδα έχει ένα μοναδικό συγκριτικό πλεονέκτημα. Διαθέτει ένα μοναδικό δίκτυο αρχαιολογικών χώρων και μνημείων οι οποίοι μπορούν να φιλοξενούν σύγχρονες δράσεις και δημιουργίες όλων των μορφών της σύγχρονης τέχνης. Η σύζευξη και η συνομιλία του πολιτιστικού αποθέματος με τη σύγχρονη δημιουργία οδηγεί στην αναβάθμιση του πολιτιστικού αγαθού αλλά και του τουριστικού προϊόντος και της τουριστικής ταυτότητας της χώρας. Κι αυτό κύριε Σκουρολιάκο σήμερα έχουμε ανάγκη περισσότερο από ποτέ. Κι αυτό γιατί πρέπει να εκμεταλλευτούμε το συγκριτικό μας πλεονέκτημα για την ενίσχυση της οικονομίας μας. Όταν χάρη στους χειρισμούς αυτής της κυβέρνησης τους οποίους –ω! του θαύματος επικροτεί και η πλειοψηφία των δικών σας ψηφοφόρων- η Ελλάδα αναδείχθηκε διεθνώς ως ένας απολύτως ασφαλής προορισμός. Ο θεσμός «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός» σύμφωνα με τις προγραμματικές μας δηλώσεις, αυτό το σκοπό έχει να αναδείξει και με αυτό τον τρόπο να συμβάλλει.
Επαναλαμβάνω όσο κι αν θέλετε να εθελοτυφλείτε έχουν αξιοποιηθεί το 91% του συνόλου του ανθρώπινου δυναμικού από την ελεύθερη αγορά που σε άλλη περίπτωση δεν θα είχαν δουλειά. Επειδή επιμείνατε και στα 15 εκατομμύρια και σε άλλα που διαβάζατε, σας λέω ότι το πρόγραμμα αυτό είναι ανεξάρτητο των 15 εκατομμυρίων. Το έχουμε πει το έχουμε ξαναπεί.
Σε κάθε περίπτωση το ενδιαφέρον το δικό σας για τον Πολιτισμό αποτυπώνεται στο ύψος των δαπανών που διέθεσε η κυβέρνησή σας το 2018 για τον Πολιτισμό. Και ήταν μόλις 0,3% ΤΟ αποτέλεσμα ήταν η Ελλάδα να είναι στην τελευταία θέση της κατάταξης των πολιτιστικών δαπανών των κρατών μελών της ΕΕ. κι αυτό δεν το λέω εγώ το λέει η Eurostat. ( Καταθέτω στα πρακτικά το σχετικό). Σε κάθε περίπτωση ελάτε την άλλη φορά με σωστά στοιχεία.
Είστε μόνος σας εδώ και υπερασπίζεστε την πολιτιστική πολιτική του κόμματος και της κυβέρνησής σας. Τέσσερις υπουργοί Πολιτισμού ΣΥΡΙΖΑ, εκ των οποίων οι τρεις ήταν υποψήφιοι στις περασμένες εκλογές, και δεν κατάφερε ένας να εκλεγεί βουλευτής. Κάτι λέει αυτό».
