75 χρόνια από την απελευθέρωση της πρωτεύουσας από το ναζιστικό ζυγό και οι εκδηλώσεις «12 Οκτωβρίου 1944. Η Αθήνα ελεύθερη» γεμίζουν, για πέμπτη χρονιά φέτος, την πόλη! Το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, η Περιφέρεια Αττικής, ο Δήμος Αθηναίων, τα Γενικά Αρχεία του Κράτους και η ΕΡΤ συνεργάζονται, διοργανώνουν και υποστηρίζουν ένα σύνολο δράσεων που απευθύνονται σε ανθρώπους κάθε ηλικίας, ώστε η επέτειος της απελευθέρωσης τον Οκτώβριο του 1944 να αναδειχθεί ως μια μεγάλη γιορτή της πόλης.
Οι εκδηλώσεις στοχεύουν στη γνώση, στο ενδιαφέρον και στη μνήμη. Αποτυπώνουν, με πρωτότυπο και δημιουργικό τρόπο, τα δεινά που υπέστη η χώρα κατά την περίοδο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και της Κατοχής ειδικότερα, αλλά και κυρίως αναδεικνύουν τον αγώνα του ελληνικού λαού ενάντια στον φασισμό, την προσήλωσή του στην ιδέα της ελευθερίας και την ανάπτυξη του αντιστασιακού κινήματος. Στη φετινή διοργάνωση, έμφαση δίνεται στην καλλιτεχνική ζωή στα χρόνια της Κατοχής, με ειδικές εκδηλώσεις για το θέατρο, τα εικαστικά και το ρεμπέτικο τραγούδι.
Εκθέσεις, όπως οι «14 Ιστορίες Αντίστασης» στο Πάρκο Ελευθερίας και τα «Χαράγματα Μνήμης 1941 – 1944» στη Βίλα Ζωγράφου, ιστορικός περίπατος με θέμα «Αντίσταση και δωσιλογισμός στην κατοχική Αθήνα», μουσική παράσταση με τον Δημήτρη Μυστακίδη στο Πεδίον του Άρεως, εκδήλωση λόγου & θεατρικό αναλόγιο στο Εθνικό Θέατρο με κατάθεση μαρτυριών από την Άλκη Ζέη και τον Μάνο Ζαχαρία, ξενάγηση στο εργαστήριο του γλύπτη Γιάννη Παππά, κινηματογραφικές προβολές στο Τριανόν και στο Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο, περιήγηση στους χώρους απόκρυψης των αρχαιοτήτων στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, αγώνας δρόμου μνήμης και τιμής από το Χαϊδάρι ως την Καισαριανή, εκπαιδευτικά προγράμματα και πολλές ακόμα δράσεις, συνθέτουν το πρόγραμμα της φετινής διοργάνωσης, ένα δυναμικό και φιλόδοξο πρόγραμμα Δημόσιας Ιστορίας, που έρχεται να καλύψει ένα μεγάλο κενό στην επίσημη μνήμη της περιόδου της Κατοχής.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2019
Οκτώβριος 1944. Η Αθήνα ελεύθερη
Οκτώβριος 2019, 75 χρόνια μετά. Η Αθήνα γιορτάζει και τιμά την ιστορία της
Για πέμπτη χρονιά φέτος οι εκδηλώσεις «12 Οκτωβρίου 1944. Η Αθήνα ελεύθερη» γεμίζουν την πόλη. Πέντε φορείς, το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, η Περιφέρεια Αττικής, ο Δήμος Αθηναίων, τα Γενικά Αρχεία του Κράτους και η ΕΡΤ, αναλαμβάνουν τη διοργάνωση και υποστηρίζουν ένα σύνολο δράσεων για την ανάδειξη της επετείου της απελευθέρωσης της πρωτεύουσας από τις ναζιστικές δυνάμεις κατοχής τον Οκτώβριο του 1944 ως μιας πάνδημης γιορτής της πόλης. Οι εκδηλώσεις στοχεύουν να αποτυπώσουν τα δεινά που υπέστη η χώρα κατά την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της Κατοχής ειδικότερα, αλλά κυρίως να αναδείξουν τον αγώνα του ελληνικού λαού ενάντια στον φασισμό/ναζισμό, την προσήλωσή του στην ιδέα της ελευθερίας και την ανάπτυξη του αντιστασιακού κινήματος. Στη φετινή διοργάνωση, έμφαση δίνεται στην καλλιτεχνική ζωή στα χρόνια της Κατοχής, με ειδικές εκδηλώσεις για το θέατρο, τα εικαστικά και το ρεμπέτικο τραγούδι.
Εκθέσεις, εκδηλώσεις λόγου, ιστορικοί περίπατοι, μουσική, κινηματογραφικές προβολές, εκπαιδευτικά προγράμματα αποτελούν διαύλους διάχυσης της επιστημονικής έρευνας στο ευρύ κοινό. Στις εκδηλώσεις συμμετέχει και συνεργάζεται ένα πολύμορφο σύνολο φορέων (υπουργεία, δήμοι, αρχειακοί φορείς, μουσεία, σχολεία, πανεπιστημιακά ιδρύματα) και ομάδων πολιτών.
Η «Αθήνα ελεύθερη», ένα δυναμικό και φιλόδοξο πρόγραμμα Δημόσιας Ιστορίας, έρχεται να καλύψει ένα μεγάλο κενό στην επίσημη μνήμη της περιόδου της Κατοχής.
Σάββατο 5 Οκτωβρίου – Τετάρτη 30 Οκτωβρίου
- 14 Ιστορίες Αντίστασης
Έκθεση
Επιστημονική επιμέλεια/ έρευνα/ κείμενα: Γιάννης Γκλαβίνας, δρ. Ιστορίας, Αρχειονόμος Γενικά Αρχεία του Κράτους – Κεντρική Υπηρεσία & Μενέλαος Χαραλαμπίδης, δρ. Ιστορίας
Σχεδιασμός έκθεσης: Άννα Ενεπεκίδου, Ίδρυμα της Βουλής & Θύμιος Πρεσβύτης, Peak design
- Κτίριο 6, πρώην ΕΑΤ-ΕΣΑ, Πάρκο Ελευθερίας. Κέντρο Τεχνών Δήμου Αθηναίων
Ώρες λειτουργίας: Τρίτη – Σάββατο 10:00 – 21:00, Κυριακή 10:00 – 19:00, Δευτέρα κλειστά
Οργανωμένες ξεναγήσεις από τους επιμελητές της έκθεσης:
Σάββατο 5/10, ώρα 19:30, από τον Γιάννη Γκλαβίνα και τον Μενέλαο Χαραλαμπίδη
Κυριακή 13/10 & 20/10, ώρα 11:30 και Κυριακή 27/10, ώρα 13:00, από τον Μενέλαο Χαραλαμπίδη
Τετάρτη 16/10, 23/10 & 30/10, ώρα 17:00, από τον Γιάννη Γκλαβίνα
- Η έκθεση συνοδεύεται από εκπαιδευτικό πρόγραμμα με θέμα την Αντίσταση, που απευθύνεται σε σχολεία.
Σχεδιασμός: Ίδρυμα της Βουλής – Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων
Υλοποίηση: Αναστασία Ρετσίνη, Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων
Ώρα έναρξης: Δευτέρα έως Παρασκευή, 10:00
Δήλωση συμμετοχής: 210 3735246 (θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας)
Ώρες επικοινωνίας: Δευτέρα έως Παρασκευή 09:00 – 16:00
- Στον χώρο της έκθεσης θα προβάλλονται καθημερινά οι ψηφιακές δημιουργίες σχολείων στο πλαίσιο του προγράμματος «Πες μας τη δική σου Ιστορία», που οργανώθηκε σε συνεργασία με την Εκπαιδευτική Ραδιοτηλεόραση του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων:
«Το τραγούδι την περίοδο της Κατοχής», 1ο ΓΕΛ Ασπροπύργου (διάρκεια 11’)
«Λίγα Βήματα πιο πέρα…», 2ο Γυμνάσιο Καισαριανής (διάρκεια 29’)
«Μνήμες Κατοχής από τ’ Αλώνια της Γούβας», 13ο ΓΕΛ Αθηνών (διάρκεια 16’)
- Χαράγματα Μνήμης 1941 – 1944 : Aπό τη συλλογή του Χρήστου Π. Μοσχανδρέου
Έκθεση
Διοργάνωση: Βουλή των Ελλήνων και Δήμος Ζωγράφου
Έκθεση με εικαστικό και εκδοτικό υλικό, χαρακτικά, αφίσες, προκηρύξεις και λευκώματα από τη συλλογή του Χρήστου Π. Μοσχανδρέου, που αποτυπώνουν την περίοδο της Κατοχής-Αντίστασης-Απελευθέρωσης.
- Βίλα Ζωγράφου, Γεωργίου Ζωγράφου 15, Ζωγράφου
Διάρκεια έκθεσης: έως 10 Νοεμβρίου 2019
Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα έως Παρασκευή 11:00 – 14:00 & 18:00 – 21:00, Σάββατο & Κυριακή 11:00 – 13:00 & 18:00 – 20:00
Κυριακή 6 Οκτωβρίου
- Αντίσταση και δωσιλογισμός στην κατοχική Αθήνα
Ιστορικός περίπατος
Περιήγηση με τον ιστορικό Μενέλαο Χαραλαμπίδη
Σημείο συνάντησης: Προπύλαια Πανεπιστημίου Αθηνών
Ώρα έναρξης: 10:30
Παρασκευή 11 Οκτωβρίου και Σάββατο 12 Οκτωβρίου
- Μνήμη, μαρτυρία και η ψηφιακή προσέγγιση της ιστορίας: το Αρχείο «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα»
Επιστημονική Διημερίδα
Διοργάνωση: Εργαστήριο Ιστορικής Έρευνας και Τεκμηρίωσης του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας (Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών) σε συνεργασία με το Πρόγραμμα «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα» (Memories of the Occupation in Greece-MOG) του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου
To πρόγραμμα: http://www.occupation-memories.org/aktuelles/Diimerida-Athina-Oktovrios2019.html
Δήλωση συμμετοχής: info@occupation-memories.org
- Κεντρικό κτίριο ΕΚΠΑ –Προπύλαια, Πανεπιστημίου 30
Ώρα έναρξης: 9:00
Παρασκευή 11 Οκτωβρίου και Σάββατο 12 Οκτωβρίου
- Μετά την απελευθέρωση: ανασυνθέτοντας την ιστορία της απόκρυψης μέσα από τα αρχεία του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου
Ξενάγηση
Διοργάνωση: Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
- Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, 28ης Οκτωβρίου (Πατησίων) 44
Ώρα έναρξης: 12:00 και επανάληψη ανά 40 λεπτά. Έναρξη τελευταίας περιήγησης: 13.30.
Για την παρακολούθηση κάθε περιήγησης είναι απαραίτητη η δήλωση συμμετοχής στα τηλέφωνα: 2132144800, 2132144856, 2132144889.
Θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας για 30 άτομα ανά περιήγηση.
Παρασκευή 11 Οκτωβρίου
- Κατάθεση στεφάνων στη μνήμη των πατριωτών που καταδικάστηκαν από το Ναζιστικό Στρατοδικείο
Επετειακή τελετή του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός
- Κτίριο ΦΣ Παρνασσός, Πλατεία Αγ. Γεωργίου Καρύτση 8
Ώρα έναρξης: 11:00
Παρασκευή 11 Οκτωβρίου
- Τα ρεμπέτικα του πολέμου και της Κατοχής
Μουσική παράσταση
Μουσική παράσταση με τον Δημήτρη Μυστακίδη
- Θέατρο Άλσος, Πεδίον του Άρεως
Ώρα έναρξης: 20:00
Σάββατο 12 Οκτωβρίου
- Έπαρση της σημαίας στον βράχο της Ακρόπολης και κατάθεση στεφάνων στο Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη
Επετειακή τελετή του Δήμου Αθηναίων
- Ώρα έναρξης: 11:00
- Η Σημαία και ο Εορτασμός της Απελευθέρωσης
Ομιλία & μουσικό δρώμενο
Διοργάνωση: Ιστορικό Αρχείο Δήμου Αθηναίων
Ομιλητής: Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς, Αντιδήμαρχος Αθηναίων
Συμμετέχουν η Χορωδία του Εθνικού Ωδείου “Μανώλης Καλομοίρης” & μέλη της Ακαδημαϊκής χορωδίας νέων Αθηνών. Διευθύνει ο Σπύρος Κλάψης. Συνοδεύει στο πιάνο η Σοφία Μοσχογιάννη.
- Εθνικό Ιστορικό Μουσείο – Μέγαρο Παλαιάς Βουλής, Σταδίου 13
Ώρα έναρξης: 19:00
Κυριακή 13 Οκτωβρίου
- Δρόμος μνήμης και τιμής: Μπλοκ 15 – Σκοπευτήριο Καισαριανής
Αγώνας δρόμου
Συνδιοργάνωση: Περιφέρεια Αττικής και Υπουργείο Εθνικής Άμυνας
- Εκκίνηση: ώρα 09:00, Στρατόπεδο Χαϊδαρίου Καραϊσκάκης Α’ – Μπλοκ 15
Τερματισμός: Σκοπευτήριο Καισαριανής
Δήλωση συμμετοχής (έως την Τετάρτη 9 Οκτωβρίου 2019): https://forms.gle/HvWDaq3Upvhqm58XA
Παρασκευή 18 Οκτωβρίου
- Η τύχη των ιταλών στρατιωτών μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας
Κινηματογραφική προβολή
Προβολή του ντοκιμαντέρ memΟRIA του Γιώργου Ιατρού
Θα ακολουθήσει συζήτηση με τον σκηνοθέτη.
- Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Αθηνών (Instituto Italiano di Cultura-Atene), Πατησίων 47
Ώρα έναρξης: 19:00
Σάββατο 19 Οκτωβρίου
- Το θέατρο στην κατοχική Αθήνα
Εκδήλωση Λόγου & θεατρικό αναλόγιο
Διοργάνωση: Εθνικό Θέατρο
Για τη θεατρική ζωή στη Κατοχή, το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν και το Θεατρικό Σπουδαστήριο του Βασίλη Ρώτα συζητούν η Δηώ Καγγελάρη, θεατρολόγος, επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ και δύο «αυτόπτες μάρτυρες»: η συγγραφέας Άλκη Ζέη και ο σκηνοθέτης Μάνος Ζαχαρίας. Στο Εθνικό Θέατρο στην περίοδο της Κατοχής επικεντρώνεται ο Παναγιώτης Μιχαλόπουλος, εντεταλμένος διδάσκων στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ.
Θα ακολουθήσει θεατρικό αναλόγιο με το μονόπρακτο «Το πιάνο. Κωμωδία για κούκλες» του Βασίλη Ρώτα, από ηθοποιούς της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου.
- Εθνικό Θέατρο, Κτίριο Τσίλλερ – Αίθουσα Εκδηλώσεων, Αγίου Κωνσταντίνου 22-24
Ώρα έναρξης: 19.00
Σάββατο 19 Οκτωβρίου και Κυριακή 20 Οκτωβρίου
- Περίπατος Τέχνης στου Ζωγράφου
Ξενάγηση στο εργαστήριο του γλύπτη Γιάννη Παππά και γνωριμία με το έργο του στα χρόνια της Κατοχής.
Διοργάνωση: Εργαστήριο Γιάννη Παππά / Μουσείο Μπενάκη
Ακολουθεί ξενάγηση στην έκθεση «Χαράγματα Μνήμης 1941-1944: Από τη Συλλογή του Χρήστου Π. Μοσχανδρέου», στη Βίλα Ζωγράφου.
Συνδιοργάνωση: Βουλή των Ελλήνων και Δήμος Ζωγράφου
Σημείο συνάντησης: Εργαστήριο Γιάννη Παππά/Μουσείο Μπενάκη, Ανακρέοντος 38, Ζωγράφου
Ώρα έναρξης: 11:00
Δήλωση συμμετοχής: 210 8211696 (θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας)
Μέρες & ώρες επικοινωνίας: Τρίτη-Παρασκευή: 10:00-14:00
Δευτέρα 21 Οκτωβρίου
- Η Κατοχή στο σύγχρονο ελληνικό ντοκιμαντέρ
Κινηματογραφική Προβολή
Προβολές τριών ελληνικών ντοκιμαντέρ παραγωγής 2018 – 2019, που εντάχθηκαν στο πρόγραμμα του φετινού Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης με θεματική την περίοδο της Κατοχής στην Ελλάδα.
- Τα ρόδα, τα τριαντάφυλλα (Το μπλόκο της Καλαμαριάς) του Μιχάλη Αγραφιώτη, παραγωγή Multimotion (διάρκεια 50΄)
- Από τον τρόμο στην αντίσταση – Ναζιστικό Στρατόπεδο Παύλου Μελά Θεσσαλονίκη (1941-1944) του Γιώργου Κεραμιδιώτη, παραγωγή Κεραμιδιώτη (διάρκεια 87΄)
- Ο Αντιφασιστικός αγώνας στη Μέση Ανατολή του Λεωνίδα Βαρδαρού, παραγωγή ΕΡΤ (διάρκεια 72΄)
- Κινηματογράφος Τριανόν,
Κοδριγκτώνος 21 & Πατησίων 101
Ώρες προβολών: 18:30, 19:40, 21:30
Πληροφορίες: www.trianon.gr και http://freeathens44.org/
Τρίτη 22 Οκτωβρίου
- Αντίσταση και συνεργασία στον ευρωπαϊκό κινηματογράφο
Κινηματογραφική Προβολή
Προβολές τριών ταινιών του ευρωπαϊκού κινηματογράφου που προσεγγίζουν και τις δύο όψεις του νομίσματος στις σχέσεις των κατακτημένων λαών με τους Ναζί: την αντίσταση απέναντι στους κατακτητές, αλλά και τη συνεργασία με τις δυνάμεις του Άξονα.
- Η μάχη των σιδηροδρόμων του Ρενέ Κλεμάν (Γαλλία, 1946) (διάρκεια 85΄)
- Τα παιδικά χρόνια του Ιβάν του Αντρέι Ταρκόφσκι (ΕΣΣΔ, 1962) (διάρκεια 95’)
- Μέρες Θυμού του Όλε Κρίστιαν Μάντσεν (Δανία, 2008) (διάρκεια 130’)
- Κινηματογράφος Τριανόν,
Κοδριγκτώνος 21 & Πατησίων 101
Ώρες προβολών: 18:00, 19:45, 21:30
Πληροφορίες: www.trianon.gr και http://freeathens44.org/
Τετάρτη 23 Οκτωβρίου
- Αντίσταση και συνεργασία στον ευρωπαϊκό κινηματογράφο
Κινηματογραφική Προβολή
Προβολές τριών ταινιών του ευρωπαϊκού κινηματογράφου που προσεγγίζουν και τις δύο όψεις του νομίσματος στις σχέσεις των κατακτημένων λαών με τους Ναζί: την αντίσταση απέναντι στους κατακτητές, αλλά και τη συνεργασία με τις δυνάμεις του Άξονα.
- 1945 του Φέρεντς Τόροκ (Ουγγαρία, 2017) (διάρκεια 91’)
- Επώνυμο: Λακόμπ, Όνομα Λισιέν του Λουί Μαλ (Γαλλία, 1974) (διάρκεια 138’)
- Ειδικό δικαστήριο του Κώστα Γαβρά (Γαλλία, 1975) (διάρκεια 118’)
- Κινηματογράφος Τριανόν,
Κοδριγκτώνος 21 & Πατησίων 101
Ώρες προβολών: 18:00, 19:40, 22:10
Πληροφορίες: www.trianon.gr και http://freeathens44.org/
Η είσοδος σε όλες τις εκδηλώσεις είναι ελεύθερη
Περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα μας www.freeathens44.org
ΣΥΝΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ
- Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία
- Περιφέρεια Αττικής
- Δήμος Αθηναίων
- Γενικά Αρχεία του Κράτους
- ΕΡΤ
Επιστημονικός υπεύθυνος των εκδηλώσεων
Μενέλαος Χαραλαμπίδης, δρ. Ιστορίας Πανεπιστημίου Αθηνών
ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
- Ζέττα Αντωνοπούλου, Προϊσταμένη Ιστορικού Αρχείου Δήμου Αθηναίων, δρ. Ιστορίας της Τέχνης
- Μαρία Βλασσοπούλου, Προϊσταμένη Τμήματος Μπενακείου Βιβλιοθήκης και Συλλογών Πολιτικών Προσωπικοτήτων, Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων, δρ. Ιστορίας
- Ειρήνη Γιανναρά, Δημοσιογράφος / Προϊσταμένη Τμήματος Δημιουργικού Σχεδιασμού Γενικής Διεύθυνσης Ραδιοφωνίας – ΕΡΤ
- Γιώργος Γιουκάκης, Δημοσιογράφος, Τηλεοπτικός & Ραδιοφωνικός Σταθμός της Βουλής
- Γιάννης Γκλαβίνας, Αρχειονόμος, Γενικά Αρχεία του Κράτους – Κεντρική Υπηρεσία, δρ. Ιστορίας
- Άννα Ενεπεκίδου, Επιμελήτρια Εκθέσεων, Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία
- Κατερίνα Ζωγράφου, Αρχειονόμος, Γενικά Αρχεία του Κράτους – Κεντρική Υπηρεσία
- Δημήτρης Κοσμίδης, Τμήμα Δημοσίων Σχέσεων, Προβολής και Πολυμέσων, Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία
- Χάρης Ρώμας, Περιφέρεια Αττικής, Εντεταλμένος Σύμβουλος Θεατρικών και Μουσικών Εκδηλώσεων
- Μενέλαος Χαραλαμπίδης, δρ. Ιστορίας Πανεπιστημίου Αθηνών
- Ελένη Χρονοπούλου, Προϊσταμένη Μουσείων, Συλλογών και Πολιτιστικών Χώρων Ο.Π.Α.Ν.Δ.Α
ΟΜΑΔΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
- Ειρήνη Γιανναρά, Δημοσιογράφος / Προϊσταμένη Τμήματος Δημιουργικού Σχεδιασμού Γενικής Διεύθυνσης Ραδιοφωνίας – ΕΡΤ
- Γιώργος Γιουκάκης, Δημοσιογράφος, Τηλεοπτικός & Ραδιοφωνικός Σταθμός της Βουλής
- Δημήτρης Κοσμίδης, Τμήμα Δημοσίων Σχέσεων, Προβολής και Πολυμέσων, Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία
- Άννα Ρούτση, Γραφείο Τύπου, Δήμος Αθηναίων
Υλοποίηση εκπαιδευτικού προγράμματος
- Αναστασία Ρετσίνη, Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων, Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία
ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ ΣΤΙΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
- Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων
- Δήμος Ζωγράφου
- Διεύθυνση Εκδόσεων & Εκτυπώσεων της Βουλής των Ελλήνων
- Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
- Εθνικό Θέατρο
- Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
- Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Βερολίνου (Freie Universität Berlin)
- Εργαστήριο Γιάννη Παππά / Μουσείο Μπενάκη
- Ιστορικό Αρχείο Δήμου Αθηναίων
- Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Αθηνών (Instituto Italiano di Cultura – Atene)
- Κινηματογράφος Τριανόν
- Οργανισμός Πολιτισμού Αθλητισμού και Νεολαίας Δήμου Αθηναίων
- Φιλολογικός Σύλλογος Παρνασσός
- Υπουργείο Εθνικής Άμυνας
- Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων
- Υπουργείο Πολιτισμού & Αθλητισμού
- Χορωδία Εθνικού Ωδείου «Μανώλης Καλομοίρης» & μέλη της Ακαδημαϊκής χορωδίας νέων Αθηνών
Εκδοτική επιμέλεια προγράμματος
- Μαρία Βλασσοπούλου, Προϊσταμένη Τμήματος Μπενακείου Βιβλιοθήκης και Συλλογών Πολιτικών Προσωπικοτήτων, Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων
- Άννα Ενεπεκίδου, Επιμελήτρια Εκθέσεων, Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία
- Κατερίνα Ζωγράφου, Αρχειονόμος, Γενικά Αρχεία του Κράτους – Κεντρική Υπηρεσία
Γραφιστική επιμέλεια εντύπου – Ηλεκτρονική σελιδοποίηση
Παναγιώτης Ζευγώλης, Δ/νση Εκδόσεων & Εκτυπώσεων, Βουλή των Ελλήνων
Εκτύπωση – Βιβλιοδεσία
Δ/νση Εκδόσεων & Εκτυπώσεων, Βουλή των Ελλήνων
Ιστορικός Περίπατος
«Αντίσταση και δωσιλογισμός στην κατοχική Αθήνα»
Για έβδομη συνεχόμενη χρονιά, πέμπτη στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «12 Οκτωβρίου 1944. Η Αθήνα Ελεύθερη», ο ιστορικός Μενέλαος Χαραλαμπίδης πραγματοποιεί ιστορικό περίπατο στο κέντρο της Αθήνας, με τίτλο «Αντίσταση και δωσιλογισμός στην κατοχική Αθήνα». Οι εκδηλώσεις αυτές, για τον εορτασμό της απελευθέρωσης της Αθήνας από τους Γερμανούς κατακτητές, συνδιοργανώνονται από το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, την Περιφέρεια Αττικής, τον Δήμο Αθηναίων, την ΕΡΤ και τα Γενικά Αρχεία του Κράτους.
Αντλώντας στοιχεία από τη διδακτορική του διατριβή, που εκδόθηκε το 2012 με τίτλο Η εμπειρία της Κατοχής και της Αντίστασης στην Αθήνα, αλλά και από τη 15ετή του έρευνα, ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης μας οδηγεί σε σημεία του κέντρου της Αθήνας όπου πραγματοποιήθηκαν σημαντικές αντιστασιακές ενέργειες, αλλά και στα κτίρια όπου είχαν την έδρα τους γερμανικές υπηρεσίες ασφαλείας και ελληνικές φιλοναζιστικές οργανώσεις.
Ημερομηνία: Κυριακή 6 Οκτωβρίου
Ώρα: 10:30
Τόπος συνάντησης: Προπύλαια Πανεπιστημίου Αθηνών (στάση Μετρό Πανεπιστήμιο)
Διαδρομή
Στάση 1
Ασκληπιού και Σόλωνος
25 Μαρτίου 1942, η πρώτη μεγάλη αντιστασιακή διαδήλωση κατά τον παράνομο εορτασμό της εθνικής επετείου
Στάση 2
Σίνα 8
Η έδρα της αντισημιτικής οργάνωσης Εθνική Ένωσις Ελλάς γνωστής και ως Τρία Έψιλον
Στάση 3
Πανεπιστημίου και Ομήρου
22 Ιουλίου 1943, η μεγαλύτερη κατοχική διαδήλωση στην Ελλάδα
Στάση 4
Παπαρηγοπούλου 7
Η έδρα και η δράση των «Ελληνικών Ες-Ες»
Στάση 5
Σανταρόζα 3
Η Υπηρεσία Ασφαλείας των Ες-Ες και οι Έλληνες πράκτορές τους
Στάση 6
Πανεπιστημίου 64
Τα καζίνο της Κατοχής
Στάση 7
Πατησίων και Γλάδστωνος
Η έδρα και η δράση της Εθνικής Σοσιαλιστικής Πατριωτικής Οργάνωσης και η ανατίναξή της από τους αντιστασιακούς της ΠΕΑΝ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ «12 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1944. Η ΑΘΗΝΑ ΕΛΕΥΘΕΡΗ»
Το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία διοργανώνει βιωματικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα στο Κτίριο 6, πρώην ΕΑΤ – ΕΣΑ, Πάρκο Ελευθερίας, Κέντρο Τεχνών Δήμου Αθηναίων στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «12 Οκτωβρίου 1944. Η Αθήνα Ελεύθερη».
Το πρόγραμμα απευθύνεται σε μαθητές και μαθήτριες της Στ΄ τάξης Δημοτικού και όλων των τάξεων Γυμνασίου και Λυκείου και θα παρουσιάζεται από 10 έως 31 Οκτωβρίου 2019, καθημερινά, από Δευτέρα έως Παρασκευή, στις 10:00.
Πρόκειται για ένα βιωματικό πρόγραμμα, το οποίο στηρίζεται στις αρχές του εκπαιδευτικού δράματος. Οι μαθητές και οι μαθήτριες αντλώντας υλικό από την έκθεση, με τίτλο «14 Ιστορίες Αντίστασης» και χρησιμοποιώντας τεχνικές θεάτρου καλούνται να «μπουν στη θέση» εκείνων των ανθρώπων που έζησαν τα χρόνια της Κατοχής, αλλά αντιστάθηκαν στη βαρβαρότητα του ναζισμού.
Μέσα σε ένα πλαίσιο διάδρασης και ενσυναίσθησης προσεγγίζεται με έναν ουσιαστικό τρόπο αυτή η σκοτεινή περίοδος της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας και αναδεικνύεται ο αγώνας του ελληνικού λαού ενάντια στον φασισμό και τον ναζισμό.
14 ιστορίες Αντίστασης: Μια έκθεση για την κατοχική Αθήνα
Τι κοινό μπορεί να έχει μια οικονομικά ευκατάστατη κυρία από την πλατεία Αμερικής, ένας εργάτης από τον Πειραιά, ένας φοιτητής του Πανεπιστημίου Αθηνών από τους Αμπελόκηπους, ένας Μικρασιάτης πρόσφυγας από την Καισαριανή, ένας μαθητής γυμνασίου από το Παγκράτι, ένας ανάπηρος του αλβανικού μετώπου από του Γκύζη, ένας δικηγόρος από τα Καλάβρυτα, ένας δάσκαλος από την Ήπειρο;
Η έκθεση αρχειακού υλικού με τίτλο «14 ιστορίες Αντίστασης», εστιάζει στα πρόσωπα που αντιστάθηκαν. Στους ανθρώπους οι οποίοι μέσα στη δίνη του πολέμου, μετατράπηκαν από πολίτες σε αγωνιστές, συγκροτώντας ένα εθελοντικό αντιφασιστικό στρατό. Στόχος λοιπόν αυτής της έκθεσης είναι να «δώσει πρόσωπο» σε αυτό που αφηρημένα ονομάζουμε Αντίσταση.
Η έκθεση προσπαθεί να εντοπίσει τα λιγοστά ίχνη που άφησαν αυτοί οι άνθρωποι, καθώς αναφέρεται σε αγωνιστές και αγωνίστριες της Αντίστασης, που δεν είναι γνωστοί. Μια φωτογραφία τους, κάποια αναφορά σε γερμανικό έγγραφο, σε παράνομη εφημερίδα της εποχής, σε διοικητικά έγγραφα των ελληνικών σωμάτων ασφαλείας, το τελευταίο σημείωμα πριν την εκτέλεση, μια προφορική αφήγηση, συγκροτούν το παζλ του προσώπου. Χάρτες, φωτογραφίες κτιρίων και χώρων, όπως ήταν τότε, μας δίνουν την εικόνα της κατοχικής Αθήνας, μιας πόλης πολύ διαφορετικής από τη σημερινή. Χαρακτικά και αφίσες αποτυπώνουν συγκεκριμένες αντιστασιακές ενέργειες και μας μεταδίδουν την αίσθηση της εποχής.
Παράλληλα, μέσα από τις προσωπικές ιστορίες, η έκθεση αφηγείται τις μορφές που έλαβε η αντιστασιακή δράση σε Αθήνα και Πειραιά.
Μέσα από την ιστορία της Λέλας Καραγιάννη, βλέπουμε το μεγάλο δίκτυο, που είχε συγκροτήσει η οργάνωσή της, με στόχο την απόκρυψη και την οργάνωση διαφυγής Βρετανών στρατιωτών στη Μέση Ανατολή, για να μην πέσουν στα χέρια των Γερμανών.
Πόσοι γνωρίζουμε, όταν περνάμε από την οδό Μπουμπουλίνας στα Εξάρχεια, ότι στη συμβολή της με την οδό Τοσίτσα υπήρχε το κτίριο όπου στεγαζόταν το Υπουργείο Εργασίας, η αντεργατική πολιτική του οποίου, το είχε μετατρέψει σε πεδίο σφοδρών συγκρούσεων μεταξύ αντιστασιακών και δυνάμεων κατοχής; Η ιστορία του Δημήτρη Κωνσταντινίδη, του πρώτου νεκρού φοιτητή στις διαδηλώσεις της Αθήνας, εστιάζει την προσοχή μας σε αυτό τον τόπο και σκιαγραφεί παράλληλα το ρόλο των φοιτητών στο αντιστασιακό κίνημα.
Ο αγώνας των κατοίκων της πόλης ενάντια στον κατακτητή και τους συνεργάτες του, δημιουργεί ένα χάρτη αντίστασης σημαδεύοντας τον χώρο της κατοχικής Αθήνας. Ένα από αυτά τα σημάδια βρίσκεται στο κέντρο της πόλης. Στις 22 Ιουλίου 1943, στη συμβολή των οδών Πανεπιστημίου και Ομήρου, Γερμανοί στρατιώτες πυροβόλησαν τους άοπλους διαδηλωτές, σκοτώνοντας τουλάχιστον 13 από αυτούς. Μέσα από την ιστορία του Θωμά Χατζηθωμά, μέλους της ΕΠΟΝ και σπουδαστή της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών του Πολυτεχνείου, βλέπουμε όσα διαδραματίστηκαν κατά τη διάρκεια της μεγαλύτερης και πιο αιματηρής διαδήλωσης στην κατοχική Ελλάδα, όπου Αθηναίοι και Αθηναίες σκοτώθηκαν για ένα κίνδυνο που απειλούσε τη Θεσσαλονίκη.
Αν και κάθε μορφή αντίστασης ήταν συνώνυμη με τον κίνδυνο του θανάτου, η δράση των μελών του Εργατικού ΕΑΜ στα επιταγμένα από τους Γερμανούς εργοστάσια, αναπτύχθηκε στο πλέον εχθρικό περιβάλλον. Δρώντας «στο στόμα του λύκου» και μέσα από αλλεπάλληλα σαμποτάζ και απεργίες, οι εργάτες κατάφεραν σημαντικά πλήγματα στην παραγωγική διαδικασία που προοριζόταν για να καλύψει τις ανάγκες του γερμανικού στρατού. Μέσα από την ιστορία του εφαρμοστή Γιώργου Ζαμπούνη, μαθαίνουμε για τη δράση του Εργατικού ΕΑΜ στο μεγαλύτερο εργοστάσιο μεταλλουργίας στο Κερατσίνι, που είχε επιταχθεί από τους Ναζί.
Αυτές είναι μερικές από τις «14 ιστορίες Αντίστασης» που μπορείτε να δείτε από 5 έως 30 Οκτωβρίου στο Κτίριο 6 (πρώην ΕΑΤ-ΕΣΑ) Κέντρο Τεχνών Δήμου Αθηναίων στο Πάρκο Ελευθερίας (στάση Μετρό Μέγαρο Μουσικής) στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για την απελευθέρωση της Αθήνας με το γενικό τίτλο «12 Οκτωβρίου 1944. Η Αθήνα Ελεύθερη».
Επιστημονική επιμέλεια/ έρευνα/ κείμενα:
Γιάννης Γκλαβίνας, δρ. Ιστορίας, Αρχειονόμος Γενικά Αρχεία του Κράτους – Κεντρική Υπηρεσία
Μενέλαος Χαραλαμπίδης, δρ. Ιστορίας
Σχεδιασμός έκθεσης:
Άννα Ενεπεκίδου, Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία & Θύμιος Πρεσβύτης, Peak design
- Κτίριο 6, πρώην ΕΑΤ-ΕΣΑ, Πάρκο Ελευθερίας. Κέντρο Τεχνών Δήμου Αθηναίων
Ώρες λειτουργίας: Τρίτη – Σάββατο 10:00 – 21:00, Κυριακή 10:00 – 19:00, Δευτέρα κλειστά
Οργανωμένες ξεναγήσεις από τους επιμελητές της έκθεσης:
Σάββατο 5/10, ώρα 19:30, από τον Γιάννη Γκλαβίνα και τον Μενέλαο Χαραλαμπίδη
Κυριακή 13/10 & 20/10, ώρα 11:30 και Κυριακή 27/10, ώρα 13:00, από τον Μενέλαο Χαραλαμπίδη
Τετάρτη 16/10, 23/10 & 30/10, ώρα 17:00, από τον Γιάννη Γκλαβίνα
Η έκθεση συνοδεύεται από εκπαιδευτικό πρόγραμμα με θέμα την Αντίσταση, που απευθύνεται σε σχολεία.
Σχεδιασμός: Ίδρυμα της Βουλής – Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων
Υλοποίηση: Αναστασία Ρετσίνη, Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων
Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα έως Παρασκευή, ώρα 10:00
Δήλωση συμμετοχής: 210 3735246 (θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας)
Ώρες επικοινωνίας: Δευτέρα έως Παρασκευή 09:00 – 16:00
- Στον χώρο της έκθεσης θα προβάλλονται καθημερινά οι ψηφιακές δημιουργίες σχολείων στο πλαίσιο του προγράμματος «Πες μας τη δική σου Ιστορία», που οργανώθηκε σε συνεργασία με την Εκπαιδευτική Ραδιοτηλεόραση του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων:
- «Το τραγούδι την περίοδο της Κατοχής», 1ο ΓΕΛ Ασπροπύργου (διάρκεια 11’)
- «Λίγα Βήματα πιο πέρα…», 2ο Γυμνάσιο Καισαριανής (διάρκεια 29’)
- «Μνήμες Κατοχής από τ’ Αλώνια της Γούβας», 13ο ΓΕΛ Αθηνών (διάρκεια 16’)
