«Ο πολιτισμός διαπερνά την κάθε πτυχή του γίγνεσθαι. Κάθε τι που περιβάλει την δραστηριότητα μας είναι μια μορφή πολιτισμού, αφού κάθε ενέργεια χαρακτηρίζεται από έννοιες, ιδέες και αξίες. Σήμερα την εποχή της κρίσης των ριζικών και επιταχυνόμενων αλλαγών είναι επιτακτικός ο αναστοχασμός για να επαναπροσδιορίσουμε τις κατευθύνσεις και τις προτεραιότητες της πολιτικής μας σε σχέση με τον πολιτισμό. Ο προβληματισμός αυτός είναι κοινός τόσο στην Ευρώπη όσο και σε ευρύτερο διεθνές επίπεδο για τον ρόλο του πολιτισμού στη διαμόρφωση των πολιτικών επιλογών του Αύριο.» Αυτά σημείωσε η Υπουργός Πολιτισμού κατά την έναρξη της ομιλίας της στο Περιφερειακό Συνέδριο για την Παραγωγική Ανασυγκρότηση της Δυτικής Ελλάδας στην Πάτρα.
Στη συνέχεια η Υπουργός αναφέρθηκε στις παραμέτρους, στις έννοιες- πυλώνες που ορίζουν της προτεραιότητές του Υπουργείου Πολιτισμού: το χώρο και τον χρόνο, τη συλλογικότητα, την ποικιλομορφία και τη βιώσιμη ανάπτυξη
«Ο χώρος για εμάς μπορεί να γίνει ορατός ως μια οριζόντια σχέση, ως μια σειρά ομόκεντρων κύκλων, όπου γύρω από το κέντρο απλώνονται η γειτονιά, η περιφέρεια, η χώρα, η Ευρώπη και ο κόσμος. Η αποκέντρωση για εμάς δεν αποτελεί έναν «ιμπεριαλισμό» του κέντρου, όπου επιβάλλονται κακέκτυπα και προκρίνονται μιμήσεις σε μικρότερη κλίμακα. Αυτό που προκρίνουμε είναι ο διάλογος, η αμφίδρομη σχέση ανάμεσα στους διαφορετικούς κύκλους, με σεβασμό στη δημοκρατικότητα του διαλόγου και τη διαφορετικότητα. Και ταυτόχρονα η εξωστρέφεια που εκπέμπει ο κάθε κύκλος, την ταυτότητά του και το συγκριτικό του πλεονέκτημα.
Σε ότι αφορά τον χρόνο έχουμε την πολιτιστική κληρονομιά -τόσο υλική όσο και άυλη- τον σύγχρονο πολιτισμό αλλά ταυτόχρονα τις έρευνες και τις δομές για το μέλλον. Ο χρόνος αυτός διαπερνά και την πολιτική μας στο σύνολό της κάτι που φαίνεται και στις κινήσεις μας. Όπως π.χ. στις επιχορηγήσεις του θεάτρου και του χορού όπου η μέριμνά μας υπήρξε ανάλογη τόσο για τους καταξιωμένους καλλιτέχνες όσο και για τους νέους δημιουργούς. Η μέριμνά μας για τους νέους δημιουργούς μας οδήγησε στη δημιουργία της «Πλατφόρμας νέων Δημιουργών», δίνοντας ώθηση σε πρωτοεμφανιζόμενους καλλιτέχνες. Κάθε χρόνο ομάδες θεάτρου και χορού κάνουν πρόβα στις αίθουσες δοκιμών του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών χωρίς να καταβάλουν αντίτιμο ενώ το φθινόπωρο οι πιο ώριμες εξ’ αυτών θα παρουσιάζουν το έργο τους στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά.
Σε ότι αφορά την δεύτερη έννοια αυτή της συλλογικότητας ξεκινάμε από την παραδοχή πως είμαστε όλοι μας μέρος ενός όλου. Γι αυτόν ακριβώς τον λόγο καλλιεργούμε το πνεύμα συνεργασίας με δήμους και περιφέρεις, τους συλλογικούς φορείς, αλλά και τα υπόλοιπα Υπουργεία. Δουλεύουμε όλοι μαζί αξιοποιώντας τα χρηματοδοτικά εργαλεία, τα ΕΣΠΑ και τα ΕΠΑΝΕΚ, προκρίνοντας τις συνέργιες και τον συντονισμό των δράσεων. Θα ήθελα εδώ να αναφέρω την πρόσφατη επίσκεψή μου στη Βούντενη και στον εκεί αρχαιολογικό χώρο. Είναι σημαντική η κίνηση του δημάρχου να εξασφαλίσει τη δημιουργία δρόμου που να οδηγεί στο μνημείο. Αποτελεί μια κίνηση που μέσω του συντονισμού των δράσεων αναδεικνύεται το πολιτιστικό αγαθό το οποίο καθίσταται προσβάσιμο για όλους.
Σημαντικός πυλώνας είναι η ποικιλομορφία. Η Ελλάδα αποτελεί μια χώρα με μεγάλη πολιτιστική «βιοποικιλότητα». Στόχος μας είναι η ανάδειξη της ταυτότητας και όχι η ισοπέδωση. Στο έργο αυτό το Υπουργείο έχει ένα σημαντικό εργαλείο, το ΤΑΠΑ. Σας υπενθυμίζω ότι πρόσφατα υπεγράφη η σύμβαση για το Ηλεκτρονικό εισιτήριο. Μέσω του ΤΑΠΑ έχουμε ως στόχο τα αναψυκτήρια των μουσείων και των αρχαιολογικών χώρων να διαθέτουν και τοπικά προϊόντα κάτι το οποίο θα συμβεί και στα πωλητήρια με αντικείμενα και αντίγραφα αναδεικνύοντας έτσι της ταυτότητα των αρχαιολογικών χώρων και των μουσείων αλλά τονώνοντας και την τοπική οικονομία και δημιουργία.
Όσον αφορά τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Η χώρα μας έχει τρία κύρια στρατηγικά πλεονεκτήματα: α)Την ατελείωτη δεξαμενή της πολιτιστικής της κληρονομιάς (χωρίς φυσικά να παραγνωρίζουμε τη σημασία και τα επιτεύγματα του νεώτερου πολιτισμού), β) το μοναδικό στην ομορφιά και την ποικιλομορφία τοπίο της και γ) την εξωστρέφεια και την ευρηματικότητα των πολιτών της. Τα στοιχεία αυτά οφείλουμε να τα αναδείξουμε και να τα ενισχύσουμε σε υπερθετικό βαθμό. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος είναι απαραίτητες οι συνεργασίες. Το ΥΠΠΟΑ είναι αρμόδιο για την αποκατάσταση και τη συντήρηση των μνημείων. Η τοπική αυτοδιοίκηση πρέπει να συμβάλει στη διαχείρισή τους όταν της παραχωρούνται οι χώροι και τα κτήρια.
Μπορώ εδώ να αναφέρω πως έχουμε μια εξαιρετική συνεργασία με το Υπουργείο Τουρισμού για ποιοτική αξιοποίηση των αρχαιολογικών προορισμών με νέες εναλλακτικές μορφές τουρισμού και εδώ θα αναφέρω ως παράδειγμα τις διαδρομές πολιτισμού οι οποίες αναδεικνύουν και συνδέουν τους πιο δημοφιλείς αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία με χώρους μικρότερης επισκεψιμότητας.
Ακόμα χρειάζεται να συνεργαστούμε ώστε να επιτευχθεί η προσβασιμότητα. Να δημιουργηθούν δρόμοι εκεί που δεν υπάρχουν, να υπάρξει συγκοινωνιακή πρόβλεψη, σήμανση και σύνδεση των Αρχαιολογικών χώρων με τον ιστό των πόλεων και να υπάρξει πρόβλεψη για τα ΑΜΕΑ. Το έργο freewheel στο κάστρο της Πάτρας αποτελεί μια πολύ καλή απάντηση στην προσβασιμότητα των ατόμων με αναπηρία στους αρχαιολογικούς χώρους και λειτουργεί ως ένα παράδειγμα άξιο προς μίμηση.»
Η Υπουργός στάθηκε στα έργα που εκτελούν οι Εφορείες Αρχαιοτήτων, Αχαϊας, Ηλείας, Αιτωλοακαρνανίας και τα οποία είναι «πολλά και σημαντικά», όπως χαρακτηριστικά είπε. Στην Αχαΐα, για παράδειγμα με αυτεπιστασία υλοποιείται η Αποκατάσταση και Ανάδειξη σεισμόπληκτου Ιερού Ναού Αγίου Δημητρίου Μπάδα Αχαΐας και Συντήρηση των τοιχογραφιών του ναού στο πλαίσιο Προγραμματικής Σύμβασης με την Ιερά Μητρόπολη Πατρών, ενώ η Εφορεία διοργανώνει δράσεις στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Έτους Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2018 με προϋπολογισμό 22.500,00€. Υπάρχουν φυσικά και τα υποέργα που υλοποιούνται με αυτεπιστασία όπως η «Κατασκευή Μικρής Περιμετρικής Πατρών» (έργο ΓΕΦΥΡΑ) και το αρχαιολογικό κομμάτι του έργου «Κατασκευή κεντρικών αποχετευτικών αγωγών παραλιακών οικισμών από Δήμο Ερινεού έως Δήμο Αιγείρας».
Στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2020, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας συμμετέχει στο έργο του ΥΠΠΟΑ «Εμπλουτισμός των Ψηφιακών Συλλογών των Κινητών Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και Ανάπτυξη Νέου Πληροφοριακού Συστήματος του Εθνικού Αρχείου Μνημείων» με το υποέργο «Συντονισμός Ψηφιοποίησης και Τεκμηρίωση Ακατάγραφων Κινητών Μνημείων».
Επιπλέον, η Εφ.Α. Ηλείας βρίσκεται στη διαδικασία προετοιμασίας του φακέλου για τη συμμετοχή της στην Ειδική Δράση «Προστασία, αποκατάσταση και ανάδειξη αρχαιολογικών χώρων και μνημείων μείζονος σημασίας ενταγμένων στον κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco (2η φάση)». Σε εξέλιξη βρίσκεται η διαδικασία έγκρισης για τη συμμετοχή της στην Ειδική Δράση «Ανοικτή καινοτομία στον πολιτισμό». Η Εφ.Α. Ηλείας συμμετέχει, ακόμη, με προσωρινό δανεισμό έντεκα (11) αρχαίων έργων στην περιοδική έκθεση «Byzantium and the West. A millennium forgotten» που διοργανώνεται από το εκθεσιακό κέντρο Schallaburg Kulturbetriebsges της Αυστρίας από τις 17.3.2018 έως τις 11.11.2018, σε συνεργασία με το Römish-Germanishces Zentralmuseum του Mainz.
Η «Αποκατάσταση Ξενοκρατείου κτηρίου στο Μεσολόγγι και μετατροπή του σε Μουσείο», προϋπολογισμού 3.700.000 € με πλήθος Υποέργων, εντάσσεται στα έργα προς υλοποίηση στην Προγραμματική Περίοδο ΕΣΠΑ 2014-2020 στο νομό Αιτωλοακαρνανίας. Ακόμη, το έργο «Δημιουργία πολιτισμικής – περιβαλλοντικής διαδρομής γύρω από τη λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου» έχει εγκριθεί προς υλοποίηση στη στρατηγική της Ο.Χ.Ε. Μεσολογγίου – Αιτωλικού, με προϋπολογισμό 100.000 € και θα υποβληθεί σχετική πρόταση ένταξης από την Εφορεία μόλις ανοίξει σχετική πρόσκληση στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας
Επιπλέον, έχει υπογραφεί προγραμματική Σύμβαση με το Δήμο Αγρινίου για τη σύνταξη μελέτης για την αποκατάσταση των παλαιών αποθηκών Παπαπέτρου και τη δημιουργία Διαχρονικού Μουσείου. Όσον αφορά στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αγρινίου η Εφορεία έχει υποβάλλει στο Πρόγραμμα Δράσης 2018 τη σύνταξη μουσειολογικής – μουσειογραφικής μελέτης για την επανέκθεση του μουσείου. Η υλοποίηση του παραπάνω προγράμματος επανέκθεσης της μόνιμης έκθεσης του Μουσείου προγραμματίζεται να γίνει στο πλαίσιο του ΠΕΠ Δυτικής Ελλάδας 2014-2020 με εκτιμώμενο προϋπολογισμό 300.000,00€.
Στην παρούσα φάση βρίσκονται σε εξέλιξη προγραμματικές συμβάσεις, όπως: Με τον Δήμο Αγρινίου για την αποκατάσταση του θεάτρου Αρχαίας Στράτου. Με τον Δήμο Ναυπακτίας και το Πανεπιστήμιο Πατρών για την Τεκμηρίωση της Ιστορικής Πόλης Ναυπάκτου (Β΄φάση Προγραμματικής Σύμβασης, προϋπολογισμός 67.650€). Με τον Δήμο Λευκάδας και την Περιφέρεια Ιονίων Νήσων για την ανασκαφή και ανάδειξη του αρχαίου θεάτρου της πόλης.
Μουσεία
Στον νομό Αχαΐας λειτουργούν ήδη δύο αρχαιολογικά μουσεία, το Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών και το Αρχαιολογικό Μουσείο Αιγίου. Για το 2018 έχουν προγραμματιστεί επείγοντα έργα, επανεκθέσεις και εξοπλισμός Μουσείων με προϋπολογισμό 60.000,00€. Επίσης πρόκειται να υποβληθεί προς ένταξη στο ΕΣΠΑ η πράξη Επανέκθεσητου Αρχαιολογικού Μουσείου Αιγίου και σχεδιάζεται η δημιουργία Έκθεσης αμφορέων στο Φρούριο Ρίου με προϋπολογισμό 20.000,00€.
Όσον αφορά τα μουσεία της Ηλείας προγραμματίζεται η αναδιοργάνωση της έκθεσης του Μουσείου της Ιστορίας των Ολυμπιακών Αγώνων της Αρχαιότητας με προϋπολογισμό 60.000,00€ και η συντήρηση –βελτίωση της Ψηφιακής του Έκθεσης, δαπάνης 5.000,00€. Και προβλέπεται δαπάνη 20.000,00€ σχετικά με θεραπεία ελλείψεων υφιστάμενων μουσειακών εκθέσεων και εξοπλισμό μουσείων και 20.000,00€ για προσθήκη εποπτικού υλικού στην υφιστάμενη έκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου Ήλιδας. Παράλληλα, προγραμματίζονται εκδηλώσεις Ευρωπαϊκού Έτους Πολιτιστικής Κληρονομιάς στο πλαίσιο των Διεθνών και Ευρωπαϊκών Ημερών με προϋπολογισμό 50.000,00€.
Μελέτες
Ταυτόχρονα είναι πολλές και ώριμες οι μελέτες οι οποίες έχουν εκπονηθεί από τις Εφορείες.
Αναφέρουμε τις “εγκεκριμένες μελέτες για τον Ιερό Ναό Θεοτόκου Εισιδίων Αιγίου, τον Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Μέτζαινας/Αγ.Νικόλαος Μονής Ταξιαρχών Αιγιαλείας και το Ρωμαϊκό Στάδιο Πατρών.
Η Εφορεία Αιτωλοακαρνανίας έχει επίσης καταθέσει δύο προτάσεις προς υλοποίηση στη Δράση «Ανοικτή Καινοτομία στον Πολιτισμό» στο πλαίσιο του Ε.Π. «Ανταγωνιστικότητα – επιχειρηματικότητα – καινοτομία» (ΕΠΑνΕΚ 2014-2020) και συγκεκριμένα: «Ιόνια Οδός. Ανάδειξη της Πολιτιστικής διαδρομής της Ιόνιας Οδού με την αξιοποίηση νέων τεχνολογιών, εφαρμογών και επιδεικτικών εγκαταστάσεων», προϋπολογισμού 630.000 €. «Αύξηση της επισκεψιμότητας και του πολιτισμικού τουρισμού μέσω της ανάδειξης της οχυρωματικής αρχιτεκτονικής της Αιτωλοακαρνανίας με οικουμενική χρήση διαδραστικών εφαρμογών επαυξημένης και εικονικής πραγματικότητας», προϋπολογισμού 830.000 €. Επιπλέον έχουν κατατεθεί προτάσεις έργων προς υλοποίηση για το πρόγραμμα διασυνοριακής συνεργασίας INTERREG Ελλάδα – Ιταλία 2014-2020, τα οποία αφορούν σε μεσαιωνικά κάστρα και αρχαία θέατρα της Αιτωλοακαρνανίας. Για τα τελευταία υπάρχουν ώριμες και, κατά το μεγαλύτερο μέρος τους, εγκεκριμένες μελέτες ανάδειξης και αποκατάστασης, οι οποίες εκπονήθηκαν σε συνεργασία με το ΔΙΑΖΩΜΑ και μέσω προγραμματικών συμβάσεων με τους Δήμους και την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, για την ανάδειξη των πέντε αρχαίων θεάτρων της περιοχής (Μακύνεια, Καλυδώνα, Οινιάδες, Πλευρώνα, Στράτος).
Ευχόμαστε η Περιφέρεια μετά την αναδιάρθρωση του ΕΣΠΑ για το 2018 να εντάξει όλες αυτές τις σημαντικές μελέτες στον σχεδιασμό της” σημείωσε η Υπουργός.
Υπάρχουν επίσης δύο έργα τα οποία συντονίζει και υλοποιεί η Διεύθυνση Διαχείρισης Εθνικού Αρχείου Μνημείων, Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών που δεν έχουν να κάνουν μόνο με τη Δυτική Ελλάδα αλλά τα οφέλη τους είναι πολλαπλά κι αφορούν σε όλη τη χώρα. Αυτά είναι ο «Εμπλουτισμός των Ψηφιακών Συλλογών των Κινητών Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού και Ανάπτυξη Πληροφοριακού Συστήματος του Εθνικού Αρχείου Μνημείων» και το Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο.
Το ΥΠΠΟΑ έχει προβλέψει για την προκήρυξη του μόνιμου προσωπικού. Όσον αφορά στη Φύλαξη, στην Αχαΐα υπάρχει η πρόβλεψη για 3 έκτακτους και η μόνιμους, στην Ηλεία για 17 έκτακτους και 8 μόνιμους, στην Αιτωλοακαρνανία 3 έκτακτους και 2 μόνιμους, ενώ έχει γίνει αίτημα στο Υπουργείο Διοικητικής Ανασυγκρότησης για περίπου 1800 άτομα, σε προσωπικό φύλαξης.
Στη συνέχεια η υπουργός σημείωσε πως το ΥΠΠΟΑ στηρίζει την Υποδομή για τον σύγχρονο πολιτισμό μιλώντας για την «Μικρή Ελλάδα»: « Στηρίζουμε τις πολιτιστικές δράσεις με νέο τρόπο δίκαιης και αξιοκρατικής κατανομής των πόρων. Ενώ ταυτόχρονα γίνεται νέα επικαιροποίηση και αξιολόγηση του Μητρώου Πολιτιστικών Φορέων.
Από την περιοχή είχαμε 50 αιτήματα τα οποία εξετάζουμε με μεγάλη προσοχή.
Σε εξέλιξη βρίσκεται η ένταξη υλοποίησης της Πράξης με τίτλο ‘‘Αποκατάσταση Θεάτρου Απόλλων – Μεγάρου Λόγου & Τέχνης’’ στο πλαίσιο του Ε. Π. ‘‘Δυτική Ελλάδα 2014-2020’’, με φορέα υλοποίησης την Δ/νση Προστασίας & Αναστήλωσης Νεωτέρων & Σύγχρονων Μνημείων. Ο προϋπολογισμός της πράξης για το συγκεκριμένο έργο είναι 6.000.000,00€ και η ολοκλήρωσή της προβλέπεται τον Δεκέμβριο 2020.
Στο πλαίσιο της πράξης θα εκπονηθούν οι απαιτούμενες μελέτες, θα εκτελεσθεί το έργο της αποκατάστασης του χαρακτηρισμένου ως μνημείου Θεάτρου «Απόλλων» προκειμένου να αποκατασταθούν οι φθορές λόγω παλαιότητας και να καταστεί δυνατή η ασφαλής επανάχρηση, η επαναλειτουργία, ο εκσυγχρονισμός και η επέκταση των εγκαταστάσεων του Θεάτρου.
Παράλληλα, σε εξέλιξη βρίσκεται η υπογραφή Προγραμματικής Σύμβασης Πολιτισμικής Ανάπτυξης για την υλοποίηση του ανωτέρω έργου μεταξύ του ΥΠΠΟΑ, της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας & του Δήμου Πατρέων.
Στον Πύργο το κτήριο της παλιάς σταφιδαποθήκης ΑΣΟ παραχωρείται από την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας ώστε να χρησιμοποιηθεί από το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους με επιχορήγηση 8.000.000 από το Υπουργείο Οικονομικών προς το Υπουργείου Πολιτισμού.
Ενώ σε σχέση με την αποκατάσταση του γεφυριού του Αιτωλικού, θα προκηρυχθεί συνοπτικός διαγωνισμός τις αμέσως προσεχείς μέρες”.
Τέλος, η Υπουργός Πολιτισμού κατέληξε συνοψίζοντας την ομιλία της πως προτεραιότητα του υπουργείου είναι η ανάπτυξη και η ενίσχυση των θεσμών και πρωτοβουλιών του πολιτισμού στην περιφέρεια με ιδιαίτερο βάρος στις πρωτοβουλίες των νέων, τη δίκαιη κατανομή των πόρων, τη ανάδειξη της ταυτότητας αλλά και του πνεύματος συνεργασίας με γνώμονα το κοινό συμφέρον.
«Αφουγκραζόμαστε τους προβληματισμούς και παρακολουθούμε στενά τις πρωτοβουλίες από κάτω προς τα πάνω. Το αναπτυξιακό συνέδριο είναι πολύ σημαντικό γιατί συμβάλει με εμφατικό τρόπο προς αυτή ακριβώς την κατεύθυνση.»
