Με τη σκέψη ότι η Επίδαυρος ήταν και είναι το βαρύ πυροβολικό του Φεστιβάλ, θα μπορούσε να είναι από μόνη της ένα φεστιβάλ, αποφασίσαμε να ανακοινώσουμε πρώτα και ξεχωριστά το πρόγραμμά της. Ένας επιπλέον λόγος γι’ αυτή την επιλογή είναι ότι επιδιώκουμε να προσελκύσουμε περισσότερους ξένους θεατές, σε συνεργασία με ελληνικούς και διεθνείς οργανισμούς και γραφεία που δραστηριοποιούνται στον πολιτιστικό τουρισμό. Να σημειώσω εδώ τη συμβολή του Υπουργείου Πολιτισμού και του Υπουργείου Τουρισμού για τη διεύρυνση αυτής της πολιτιστικής αγοράς, που μας ενδιαφέρει για πολλούς προφανείς λόγους.
Από το 2017, τα έργα που ανεβαίνουν στην Επίδαυρο εντάσσονται σε μια ενιαία θεματική, η οποία συνδέει το ρεπερτόριο στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου και στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου με το περιεχόμενο της έρευνας στο Λύκειο Επιδαύρου. Στο πλαίσιο αυτής της φιλοσοφίας, τα έργα που έχουν επιλεγεί φέτος τοποθετούνται στην ευρύτερη θεματική «Πολιτεία και Πολίτης».
Η θεματική αυτή βρίσκεται σε στενή σχέση με την πραγματικότητα που βιώνουμε στην Ελλάδα σήμερα, καθώς η ίδια η τραγωδία, ως ποιητικό είδος, εστιάζει στην έννοια της κρίσης. Η οπτική της τραγωδίας ως «μελέτης πολιτειακής κρίσης», η οποία παίρνει διαστάσεις εμφύλιας σύρραξης σε κάθε έργο, μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα στον φετινό μας προγραμματισμό. Η ανατομία της πολιτειακής κρίσης, που αποτυπώνεται συμβολικά στις σχέσεις μεταξύ των τραγικών προσώπων, γίνεται ακόμα πιο επίκαιρη σε περιόδους σαν κι αυτή που διανύουμε, όπου κλονίζεται η πίστη στην Πολιτεία. Σε τέτοιες περιόδους, οι συλλογικότητες μοιάζει να υποκαθιστούν ένα αδύναμο, εξουθενωμένο πολιτικό σύστημα. Μπορούμε να επαναπροσδιορίσουμε ζωτικές έννοιες όπως η προσωπική θέση και ευθύνη, όπως η έννοια της αλληλεγγύης; Μπορούμε να νοηματοδοτήσουμε εκ νέου την έννοια της Πολιτείας; Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να τα θέσουμε όλα αυτά δημόσια παρά μέσα από την τέχνη και το θέατρο. Αυτή τη δυνατότητα μας δίνει η αρχαία τραγωδία. Αυτή τη δυνατότητα μας δίνει η Επίδαυρος.
Στο πρόγραμμά μας πρωταγωνιστεί η Ορέστεια. Η εμβληματική τριλογία του Αισχύλου θα παρουσιαστεί σε τρεις διαφορετικούς χώρους: Στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου ο Τσέζαρις Γκραουζίνις σκηνοθετεί τον Αγαμέμνονα (6-7 Ιουλίου), στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου η Αργυρώ Χιώτη με την ομάδα της Vasistas σκηνοθετεί τις Χοηφόρες (6-7 Iουλίου), αλλά και στο Αρχαίο Στάδιο της Επιδαύρου η Στεφανία Γουλιώτη σκηνοθετεί και ερμηνεύει τις Ευμενίδες, παραγωγή του 2015 που επαναλαμβάνεται ξαναδουλεμένη φέτος (13-14 Ιουλίου). Στο πλαίσιο του κύκλου των Ατρειδών, θα παρουσιαστούν και άλλες εκδοχές του μύθου. Η Ηλέκτρα του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία του Θάνου Παπακωνσταντίνου από το Εθνικό Θέατρο (20-21 Ιουλίου), αλλά και ο Ορέστης του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία του Γιάννη Αναστασάκη από το ΚΘΒΕ (3-4 Αυγούστου). Στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου, η Αντιγόνη του Σοφοκλή, σε σκηνοθεσία του Κωνσταντίνου Ντέλλα (20-21 Ιουλίου), και ο Προμηθέας Δεσμώτης του Αισχύλου σε σκηνοθεσία της Μάρθας Φριντζήλα (3-4 Αυγούστου). Το πρόγραμμα θα κλείσει με τον Οιδίποδα επί Κολωνώ σε σκηνοθεσία Γιάννη Κόκκου (17-18 Αυγούστου), που σηματοδοτεί το ξεκίνημα της συνεργασίας μας με το Ινστιτούτο Αρχαίου Δράματος του Φεστιβάλ Συρακουσών.
Στο πρόγραμμα του θεάτρου της Επιδαύρου προνομιακή θέση έχει η αριστοφανική κωμωδία, με τέσσερις παραγωγές: Οι Αχαρνείς, σε σκηνοθεσία Κώστα Τσιάνου (29-30 Ιουνίου), θέτουν το ερώτημα αν κάποιος μπορεί να διεκδικήσει ειρήνη μόνο για τον εαυτό του, ο Πλούτος, που, δυστυχώς για τους περισσότερους από εμάς περιφέρεται τυφλός και χωρίς κρίση, σε σκηνοθεσία Νικίτα Μιλιβόγεβιτς από το Εθνικό Θέατρο (13-14 Ιουλίου), οι Θεσμοφοριάζουσες, που και στον τίτλο τους ακόμα δηλώνεται η σημασία των θεσμών, σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου (27-28 Ιουλίου), και οι Βάτραχοι, σε σκηνοθεσία Κώστα Φιλίππογλου (10-11 Αυγούστου), όπου ο Διόνυσος κατεβαίνει στον Άδη για να ξαναφέρει στον πάνω κόσμο έναν δραματικό ποιητή. Για τον Αριστοφάνη, μόνο η ποίηση και το θέατρο μπορούν να σώσουν την πόλη! Αυτό πιστεύουμε κι εμείς!
Εδώ θέλω να σταθώ και σε κάτι που θεωρώ πως έχει κομβική σημασία για τις παραγωγές του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Πρόκειται για τις συμπαραγωγές, μια πρακτική που εγκαινιάσαμε πέρσι με πολύ θετικά αποτελέσματα και την οποία συνεχίζουμε φέτος. Σε σχέση με τις παραστάσεις της Επιδαύρου, βρισκόμαστε σε προχωρημένες συζητήσεις με τέσσερα ΔΗΠΕΘΕ (Ιωαννίνων, Αγρινίου, Καβάλας και Κρήτης), τα οποία ενδιαφέρονται να συμμετέχουν σε παραγωγές αρχαίου δράματος. Πολλά τα πλεονεκτήματα: η ζωή των παραστάσεων δεν τελειώνει στην Επίδαυρο, παίζονται επίσης στην περιφέρεια του συμμετέχοντος ΔΗΠΕΘΕ αλλά και σε άλλες πόλεις, που σημαίνει ότι διευρύνεται το κοινό του θεάτρου. Αυτός δεν είναι ο σκοπός των παραστάσεων; Να τις βλέπει κόσμος; Ένα άλλο θετικό είναι η τόνωση των ΔΗΠΕΘΕ μέσα από παραστάσεις μεγάλης κλίμακας και υψηλού επιπέδου. Πράγματα δύσκολα στην εποχή μας, για λόγους οικονομικούς. Μέσω των συμπαραγωγών επιμερίζονται τα έξοδα με το φεστιβάλ και μπορούν να πραγματοποιούνται παραγωγές που ανταποκρίνονται στις καλλιτεχνικές ανάγκες των δημιουργών.
Προκειμένου να φτάσουν στο ευρύτερο δυνατό κοινό, όλες οι παραστάσεις της Επιδαύρου αλλά και της Μικρής Επιδαύρου θα έχουν και φέτος αγγλικούς υπέρτιτλους.
Ολοκληρώνοντας την παρουσίασή μου για τις παραστάσεις της Μεγάλης και της Μικρής Επιδαύρου, θα ήθελα να ανακοινώσω ότι έχουμε συνοδοιπόρο την Υδραϊκή Ναυτική Εταιρεία της Κυρίας Άννας-Μαρίας Δρακοπούλου με την οποία σχεδιάζουμε μια νέα προσέγγιση-σύνδεση δια θαλάσσης για τις παραστάσεις των αρχαίων θεάτρων της Επιδαύρου. Μια δυνατότητα μοναδική ανά τον κόσμο για την προώθηση του πολιτιστικού τουρισμού που επιτεύχθηκε χάρη στη διαμεσολάβηση του Υπουργείου Τουρισμού με το οποίο συνεργαζόμαστε στενά, όπως και με τον ΕΟΤ, για την διεθνή προβολή του προγράμματος του Φεστιβάλ.
Την εμπειρία όμως της Επιδαύρου θα ζήσουν και οι σπουδαστές του Λυκείου − κάτι που εγκαινιάσαμε το 2017 με τις Βάκχες στο Αρχαίο Στάδιο του Ασκληπιείου όπου συμμετείχαν οι περσινοί σπουδαστές του Λυκείου. Φέτος θέλουμε να δώσουμε μεγαλύτερη βαρύτητα στη συμμετοχή των σπουδαστών, όχι μόνο στο πλαίσιο των μαθημάτων αλλά και σε κάποιες από τις παραστάσεις των αρχαίων θεάτρων.
Το Λύκειο δεν είναι απλώς ένα θερινό σχολείο για νέους ηθοποιούς και σπουδαστές δραματικών σχολών αλλά και τόπος συνάντησης νέων τάσεων της εφαρμοσμένης σκηνικής έρευνας, και δημιουργικής ανταλλαγής ανάμεσα σε δασκάλους ηθοποιούς, δραματουργούς, σκηνοθέτες, μουσικούς, χορογράφους, θεωρητικούς του θεάτρου και σπουδαστές δραματικών σχολών και Ακαδημιών Θεάτρου από ολόκληρο τον κόσμο.
Στο επίκεντρο της φιλοσοφίας του βρίσκεται η επιθυμία σύνδεσης των μαθημάτων με τη θεματική των θεάτρων της Επιδαύρου. Φέτος το Λύκειο θα εστιάσει στη σημασία του χορού στην αρχαία τραγωδία και κωμωδία, ως στοιχείο κομβικής σημασίας για την έννοια του πολίτη. Ο χορός, που συχνά φέρνει σε αμηχανία τους σύχρονους σκηνοθέτες για το τι σηματοδοτεί μέσα στο αρχαίο έργο και πώς ερμηνεύεται στο σήμερα, δίνει πολλές δυνατότητες ερμηνείας των σχέσεων του συνόλου με την πολιτεία, αλλά και δίνει την ευκαιρία, μέσα από την πολυεπίπεδη δομή του, ως σύνθεση λόγου, κίνησης, μουσικής, τραγουδιού κι ερμηνείας, για μια δημιουργική εργαστηριακή έρευνα σε έναν νέο καλλιτέχνη.
Το πρόγραμμα σπουδών αποτελείται από σειρά πρακτικών εργαστηρίων που θα πραγματοποιηθούν σε εξωτερικούς χώρους, όπως το Αρχαίο Στάδιο Επιδαύρου, οι προαύλιοι χώροι βυζαντινών εκκλησιών, και σε εκπαιδευτικούς και πολιτιστικούς χώρους του Λυγουριού. Παράλληλα, περιλαμβάνει θεωρητικά εργαστήρια, διαλέξεις και παρουσιάσεις ανοιχτές στο κοινό, που ενισχύουν τους δεσμούς του Λυκείου με την τοπική κοινωνία.
Ανάμεσα στους καθηγητές που πρόκειται να διδάξουν το 2018 είναι: η ηθοποιός, σκηνοθέτρια και καθηγήτρια της Θεατρικής Ακαδημίας της Σαγκάης, Τιαν Μάνσα (Tian Mansha), η σκηνοθέτρια και ιδρύτρια της ρηξικέλευθης ομάδας «Χορός Γυναικών», Μάρτα Γκουρνίτσκα (Marta Gόrnicka), η ηθοποιός, σκηνοθέτρια και ειδικός του συστήματος βιομηχανικής κίνησης στο διάσημο ρωσικό Ινστιτούτο Θεατρικών Τεχνών Γκίτις, Mαρία Σμάεβιτς (Maria Shmaevich), ο διεθνώς αναγνωρισμένος Ινδός χορευτής, χορογράφος και καλλιτεχνικός διευθυντής του Κέντρου Κινητικών Τεχνών Ατακαλάρι (Attakkalari Centre for Movement Arts), Τζαγιαχανκτράν Παλαζύ (Jayachandran Palazhy), ο Ταϋλανδός, βραβευμένος στην Ευρώπη χορευτής και χορογράφος, Πίτσετ Κλουνσούν (Pichet Klunchun), o αμερικάνος σκηνοθέτης και καθηγητής υποκριτικής Ντένις Ράιντ (Dennis Reid) κ.ά.
Μετά το μεγάλο ενδαφέρον της διεθνούς σπουδαστικής κοινότητας, το 2017 (με 121 σπουδαστές από 11 χώρες), φέτος θα πραγματοποιηθούν δύο κύκλοι σπουδών στο Λύκειο Επιδαύρου (2-16.7 & 18.7-1.8). Οι εργασίες του Λυκείου θα κορυφωθούν με δυο παραστάσεις στις οποίες θα συμμετέχουν οι σπουδαστές του προγράμματος. Την καλλιτεχνική επιμέλεια των παραστάσεων θα αναλάβουν οι φετινοί καλεσμένοι καλλιτέχνες και καθηγητές του Λυκείου, Πατρίσια Απέργη (15 Ιουλίου – Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου) και Ομάδα Griffon – Ιωάννα Πορτόλου, Γιάννης Νικολαΐδης και Σεσίλ Μικρούτσικου (31 Ιουλίου – Αρχαίο Στάδιο Επιδαύρου). Στην πλατεία της Νέας Επιδαύρου, στην Πιάδα, προγραμματίζεται εκδήλωση με αφορμή την υπογραφή του πρώτου Συντάγματος της Ελλάδας το 1822, κατά τη διάρκεια της Α’ Εθνοσυνέλευσης της Επιδαύρου.
Να επισημάνω εδώ ότι στην Επίδαυρο και στην ευρύτερη περιοχή της Αργολίδας θα συνεχιστούν οι δράσεις: «Δημιουργική Απασχόληση για Παιδιάστην Επίδαυρο», θεατροπαιδαγωγικό πρόγραμμα προσαρμοσμένο στο θέμα του έργου που παρακολουθούν οι μεγάλοι στο θέατρο της Επιδάυρου, και «Εκπαιδεύοντας το Κοινό στο Αρχαίο Δράμα». Σ’ αυτή την πρωτότυπη δράση, ομάδα θεατροπαιδαγωγών δραστηριοποιούνται σε σχολεία της περιοχής και άλλους χώρους καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, με σκοπό να εξοικειωθούν οι κάτοικοι όλων των ηλικιών με τα έργα που πρόκειται να παιχτούν το καλοκαίρι. Πέρσι συμμετείχαν 9 σχολεία, φέτος θα έχουμε 23 σχολεία και 40 εκπαιδευτικούς.
Τέλος, ξεκινάμε φέτος μια εκδοτική συνεργασία με το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τραπέζης. Προγραμματίζουμε μια σειρά εκδόσεων σχετικών με το αρχαίο δράμα, και ελπίζουμε πως το καλοκαίρι θα κρατήσουμε στα χέρια μας τα πρώτα βιβλία.
Το Λύκειο Επιδαύρου και το πρόγραμμα «Εκπαιδεύοντας το Κοινό στο Αρχαίο Δράμα» υλοποιούνται σε σύμπραξη με το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και την υποστήριξη του Δήμου Επιδαύρου, του Δήμου Ναυπλιέων, της Περιφέρειας Πελοποννήσου και της Περιφερειακής Ενότητας Αργολίδας και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αργολίδος (με έδρα το Ναύπλιο).
Το Λύκειο Επιδαύρου είναι μέλος του Διεθνούς Δικτύου Αρχαίου Δράματος του Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Ανανεώνω το ραντεβού μας για την ανακοίνωση του συνολικού προγράμματος του Φεστιβάλ στο αμέσως επόμενο διάστημα!
Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος
