Τo Ινστιτούτο Rose Valland είναι ένα καλλιτεχνικό πρότζεκτ της Maria Eichhorn στο πλαίσιο της documenta 14. Η πρόσκληση υποβολής εργασιών με θέμα Ορφανά έργα στην Ευρώπη αποτελεί την πρώτη δημόσια δράση του Ινστιτούτου.
Πρόκειται για ένα ανεξάρτητο και διεπιστημονικό εκπαιδευτικό πρότζεκτ που σκοπό έχει να ερευνήσει και να καταγράψει την απαλλοτρίωση της περιουσίας του εβραϊκού πληθυσμού στην Ευρώπη και τις επιπτώσεις της έως σήμερα. Το Ινστιτούτο πήρε το όνομά του από την ιστορικό τέχνης Rose Valland, η οποία κρυφά κατέγραφε το πώς οι ναζί λεηλάτησαν έργα τέχνης κρατικής ιδιοκτησίας και ιδιωτών Εβραίων στο Παρίσι στη διάρκεια της κατοχής. Μετά το τέλος του πολέμου η Rose Valland εργάστηκε για την Commission de récupération artistique (Επιτροπή Ανάκτησης Έργων Τέχνης) και συνεισέφερε σε μεγάλο βαθμό στην επιστροφή και αποκατάσταση κλεμμένων έργων.
Με αφορμή τα προηγούμενα έργα της Μaria Eichhorn, Restitutionspolitik/Politics of Restitution του 2003 και In den Zelten…του 2015, το Ινστιτούτο Rose Valland ασχολείται με ανεπίλυτες αξιώσεις περιουσιακών στοιχείων και ζητήματα κατοχής και ιδιοκτησίας από το 1933 ως σήμερα. Θέτει θεμελιώδη ερωτήματα όσον αφορά έργα τέχνης, οικόπεδα, ακίνητα, επιχειρήσεις, αντικείμενα, βιβλία, επιστημονικές εργασίες και διπλώματα ευρεσιτεχνίας που κατασχέθηκαν παράνομα από Εβραίους πολίτες στη Γερμανία και στις χώρες υπό την κατοχή της επί Εθνικοσοσιαλιστικού καθεστώτος και δεν έχουν μέχρι σήμερα επιστραφεί στους νόμιμους ιδιοκτήτες τους.
Το Ινστιτούτο Rose Valland ιδρύθηκε στο πλαίσιο της documenta 14 και θα λειτουργεί από τις 10 Ιουνίου έως τις 17 Σεπτεμβρίου 2017 στη Neue Galerie στο Κάσελ.
Εργαστήριο Ορφανά έργα στην Ευρώπη
Ημερομηνίες: 11-12 Σεπτεμβρίου 2017
Τοποθεσία: Ινστιτούτο Rose Valland, Schöne Aussicht 1, 34117 Κάσελ, Γερμανία.
Το εργαστήριο θα διεξαχθεί από τις ερευνήτριες Małgorzata A. Quinkenstein και Nathalie Neumann.
Tο αντικείμενο του εργαστηρίου είναι η ορφανή ιδιοκτησία σε περιοχές της Ευρώπης που τελούσαν υπό κατοχή την περίοδο 1933-1949. Με κριτήριο τους εκάστοτε πρωταγωνιστές και τις ενέργειές τους, η περίοδος αυτή χωρίζεται σε τρεις φάσεις:
1933-1939 Συστηματική απαλλοτρίωση εβραϊκής ιδιοκτησίας στη Γερμανία και την Αυστρία
1939-1945 Συστηματική απαλλοτρίωση, αυθόρμητη λεηλασία και αυθαίρετη καταστροφή ιδιοκτησίας στις επικράτειες υπό κατοχή.
1945-1949 Οικειοποίηση, κατάληψη, λεηλασία και καταστροφή
Ερωτήματα που βρίσκονται στο επίκεντρο:
– Με ποιους τρόπους καταρρίπτεται η ιδέα της «ατομικής ιδιοκτησίας»;
– Τι διαλογικές μορφές παίρνει η οικειοποίηση ορφανής ιδιοκτησίας ως μοντέλο μεταξύ απληστίας και ένδειας;
– Πώς η σχέση του νέου κατόχου με το ορφανό αντικείμενο επηρεάζει το κοινωνικό δίκτυο στον εκάστοτε χώρο και χρόνο;
Οι εργασίες θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα παρακάτω:
– Ποιες ιστορικές συνθήκες οδήγησαν στην αλλαγή κατόχου;
– Πώς διαχειρίζονται οι επόμενες γενιές την κληρονομιά ορφανών έργων;
– Πώς μπορούν να δουν το φως της δημοσιότητας οι αντιδράσεις στο θέμα της ορφανής ιδιοκτησίας;
– Τι είδους συνεργασίες μπορούν να υπάρξουν ανάμεσα στους σημερινούς κατόχους ορφανών έργων και σε ενδιαφερόμενους από τον επιχειρηματικό και θεσμικό χώρο;
– Πώς μπορεί να αποκαλυφθεί πολιτικά η διαδικασία οικειοποίησης ορφανών έργων από ιδιώτες;
– Πρακτικά αποτελέσματα ερευνών που οδήγησαν στην αποκατάσταση ορφανών έργων.
Το εργαστήριο διοργανώνεται από το Ινστιτούτο Rose Valland στο πλαίσιο της documenta 14 στο Κάσελ.
Οι ενδιαφερόμενοι παρακαλούνται να δηλώσουν συμμετοχή στέλνοντας περίληψη της εργασίας τους (έως 1.800 χαρακτήρες) στα αγγλικά και ένα σύντομο βιογραφικό σημείωμα μέσω email στη Valentina Ehnimb: valentina.ehnimb@rosevallandinstitut.org έως τις 5 Μαΐου 2017.
Βάσει των περιλήψεών τους οι συμμετέχοντες θα προσκληθούν να παρουσιάσουν τα έργα τους, τα οποία θα συζητηθούν στο εργαστήριο με τις Małgorzata A. Quinkenstein, Nathalie Neumann και άλλους καλεσμένους ειδικούς.
