Η θαυματουργή εικόνα της Μεγαλόχαρης Παναγίας της Τήνου, έργο του Ευαγγελιστού Λουκά, βρέθηκε με υπόδειξη και παρακίνηση της ίδιας της Παναγίας, η οποία παρουσιάστηκε λίγες ημέρες πριν την Επανάσταση του 1821 μ.Χ., στον Μιχαήλ Πολυζώη και του είπε για το θέλημά της να χτιστεί Εκκλησία «όπως άλλοτε» στο χωράφι του Δοξαρά.
Κατόπιν, την επόμενη χρονιά, τον Ιούλιο του 1822 μ.Χ., στη βράση του Εθνικού Ξεσηκωμού, παρουσιάστηκε σε όραμα στην Αγία μοναχή Πελαγία της Τήνου ( 23 Ιουλίου), για τρεις συνεχόμενες εβδομάδες (Κυριακή 9, 16 και 23 Ιουλίου 1822 μ.Χ.), ζητώντας να σκάψουν στο ίδιο εκείνο χωράφι, «να ανακαλύψουν το σπίτι» της και να κτίσουν ένα νέο!
Ρωτώντας την τρίτη φορά η Αγία Πελαγία «και ποια είσαι, Κυρία, που με διατάζεις όλα αυτά;» εκείνη είπε με μια κίνηση δείχνοντας όλο τον κόσμο: «Ευαγγελίζου γη χαράν μεγάλην»!
Η Μοναχή συνοδεία της Ηγουμένης της Μονής ειδοποιεί τον Μητροπολίτη της Τήνου Γαβριήλ, ο οποίος προσκαλεί τους τοπικούς παράγοντες και το λαό της Τήνου στον Μητροπολιτικό Ναό των Ταξιαρχών, παρακαλώντας τους να συνδράμουν, για το σκοπό αυτό, όπως ο καθένας μπορούσε.
Ο λαός πρόθυμα άρχισε τις ανασκαφές στις αρχές Σεπτεμβρίου 1822 μ.Χ. από τις οποίες αποκαλύφθηκαν τα ερείπια παλαιού ναού του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου. Ωστόσο δεν βρέθηκε κανένα ίχνος εικόνας γεγονός που επισκίασε το θετικό κλίμα και οδήγησε τον κόσμο σιγά, σιγά στην εγκατάλειψη του εγχειρήματος.
Οι εργασίες επαναλαμβάνονται με περισσότερη οργάνωση και πείσμα και στις 30 Ιανουαρίου 1823 μ.Χ. η αξίνα του Δημ. Βλάσση, εθελοντή εργάτη από το χωριό Φαλατάδος, προσκρούει στο θαυματουργό εικόνισμα του Ευαγγελισμού χωρίζοντας το στα δύο μεταξύ της εικονιζόμενης Θεοτόκου και του Αρχαγγέλου.
Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, ο ναός της Μεγαλόχαρης στην Τήνο, έγινε τόπος προσκυνήματος για όλους τους ήρωες της επανάστασης του 21, ενώ ο Κολοκοτρώνης αφιέρωσε στην εικόνα της Παναγίας, το δαχτυλίδι του (Θ.Κ.).
Το Έθιμο «Φαναράκια»
Αστραπιαία η είδηση έφθασε σε κάθε σημείο του νησιού και αμέσως όλοι οι Τήνιοι παράτησαν κάθε ασχολία και κατευθύνθηκαν στην Χώρα να δουν και να προσκυνήσουν την εικόνα. Επειδή δε θα τους προλάβαινε η νύχτα στο δρόμο, όλοι πήραν μαζί τους και από ένα λαδοφάναρο.
Έτσι εκείνη τη νύχτα όλες οι στράτες και τα μονοπάτια του νησιού γέμισαν φώτα καθώς στη σειρά μέσα στο σκοτάδι – σε τριάντα χιλιάδες υπολογίζονται οι κάτοικοι της Τήνου μαζί με τους πρόσφυγες από τα ελληνικά νησιά εκείνα τα χρόνια – κατέβαιναν οι Τήνιοι από τα χωριά και τις εξοχές στη Χώρα, η οποία σημειωτέον είχε εγκαταλειφθεί λόγω επιδημίας.
Το γεγονός της πάμφωτης νύχτας αποτυπώθηκε βαθειά στη μνήμη των Τηνίων και έκτοτε, μαζί με τον εορτασμό της ευρέσεως της εικόνας και τις λαμπρές εκδηλώσεις της εκκλησίας καθιερώθηκε να εορτάζεται και με λαμπαδηφορία όπου συμμετέχουν όλοι οι Τήνιοι.
