Ένα πλήρες πεζοπορικό-περιηγητικό δίκτυο πεζοπορικών διαδρομών απέκτησε η Ίος με προορισμούς πανέμορφες παραλίες, ξωκλήσια, αρχαιολογικούς χώρους κλπ.
Η αποκατάσταση ολοκληρώθηκε το Πάσχα και έγινε από την εθελοντική ομάδα του Ελληνικού Πολιτιστικού Ορειβατικού Συλλόγου Φυλής (Ε.Π.Ο.Σ.Φυλής), στο πλαίσιο της μακρόχρονης προσπάθειάς του για την ανάδειξη παλαιών μονοπατιών.
Μετά την αποκατάστασή τους από την εθελοντική ομάδα του Συλλόγου, που διακρίνεται για την περιβαλλοντική και πολιτιστική του ευαισθησία, αναδείχτηκε η περίτεχνη λιθοδομή τους ή τα λαξευμένα σκαλοπάτια πάνω στα υπάρχοντα βράχια σε πολλά σημεία και η διέλευση γίνεται απρόσκοπτα. Κάποιοι δρόμοι από αυτούς αποτελούν τον κύριο πεζοπορικό άξονα της παλιάς Ίου και συνδέουν μικρούς οικισμούς ή λιμανάκια με την Χώρα.
Για τις παραπάνω δράσεις καταλυτική ήταν η συμβολή του Δήμου Ίου, που είχε την πρωτοβουλία να καλέσει την εθελοντική ομάδα για να καθαρίσει και να αναδείξει τις πεζοπορικές διαδρομές του νησιού. Με κύρια συντονίστρια τη Δημοτική Σύμβουλο κα Άντζελα Φάκου, κινητοποιήθηκαν οι ξενοδόχοι για τη διάθεση των ξενώνων τους, για τη διευκόλυνση της διαμονής των εθελοντών, αλλά και μεμονωμένων κατοίκων του νησιού που προσφέρθηκαν να βοηθήσουν τους εθελοντές και να αναλάβουν τις μετακινήσεις τους. Σημαντική ήταν και η προσφορά του ΚΤΕΛ Ίου όπου ανέλαβε τη μετακίνηση της εθελοντικής ομάδας προς Ψάθη, Παλιόκαστρο, Μαγγανάρι όπου πραγματοποίησαν επισκέψεις.
Με το εθελοντικό αυτό πρόγραμμα κατά τη διάρκεια τεσσάρων ημερών εργασίας, διανοίχτηκαν τέσσερα παλαιά μονοπάτια της Ίου, τα οποία σε πολλά σημεία ήταν εντελώς κλειστά και παραδόθηκαν στους περιηγητές-περιπατητές πλήρως καθαρισμένα και πρότυπα σηματοδοτημένα, συνολικού μήκους 13,5 χιλιομέτρων:
α) Μυλοπότας – Σαπουνόχωμα – Κλήμα,
β) Χώρα – Αγ.Σπυρίδων Περιβόλια – Αγ.Προκόπης – Ανεμογεννήτριες – Αγ.Ανάργυροι – Αγ. Θεοδότη
γ) Αγ.Προκόπης – Αγία Τριάδα (τμήμα του μονοπατιού 1)
δ) Ψάθη – Όρμος Ντόμινο και
ε) Αγία Θεοδότη – Όρμος Αυλάκι Κάστρου. Τα μονοπάτια αυτά συνδέθηκαν με τα υπόλοιπα μονοπάτια και παλιούς δρόμους της Ίου και αποτελούν πλέον ένα πλήρες πεζοπορικό δίκτυο που καταλήγει σε πανέμορφες παραλίες ή σε ξωκλήσια και αρχαιολογικούς χώρους και δίνει πολλές πεζοπορικές δυνατότητες στους επισκέπτες του νησιού.
Η πρωτοβουλία του Δήμου Ιητών να αναπτύξει εναλλακτικές μορφές τουρισμού όπως τον πεζοπορικό, θα δημιουργήσει στο νησί νέες προϋποθέσεις ανάπτυξης περιπατητικού τουρισμού και θα επιμηκύνει χρονικά την τουριστική περίοδο. Η ανάδειξη του δικτύου των μονοπατιών θα περισώσει και θα διατηρήσει την πολιτιστική κληρονομιά της Ίου με τις παραδοσιακές ξερολιθιές από την καφέ πέτρα και τις «στράτες» του παρελθόντος.
Με την κατάλληλη προβολή και γνωστοποίηση, θα προσελκύονται επισκέπτες του εναλλακτικού τουρισμού, είδος τουρισμού που γνωρίζει ραγδαία άνοδο τα τελευταία χρόνια. Άλλωστε, η συγκεκριμένη επιλογή περιήγησης του τόπου συνιστά τον πληρέστερο και εμβριθέστερο τρόπο γνωριμίας του ταξιδιώτη με τις γνωστές και άγνωστες πτυχές της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς των Κυκλάδων.
Το Δίκτυο μονοπατιών Ίου (με συνοπτικές περιγραφές)
- ΜΥΛΟΠΟΤΑΣ – ΠΑΡΑΛΙΑ ΣΑΠΟΥΝΟΧΩΜΑ –ΠΑΡΑΛΙΑ ΚΛΗΜΑ. (Μήκος: 3,7χλμ. Μονοπάτι αριθμός 5). Το μονοπάτι ξεκινά από τον χωματόδρομο στην άκρη της παραλίας του Μυλοπότα, ανηφορίζει σε ένα πεδίο με εντυπωσιακούς βράχινους σχηματισμούς που η διάβρωση του ανέμου και της θάλασσας δίνει πολλές φορές αλλόκοτα σχήματα, δημιουργεί παράξενα γλυπτά της φύσης και το τοπίο φαντάζει απόκοσμο. Το μονοπάτι αποτελούσε τμήμα του παλιού δρόμου που συνέδεε τα παλιά χρόνια τον Μυλοπότα με το Μαγγανάρι. Μετά από 700 περίπου μέτρα με θέα στη θάλασσα και τα κόκκινα σημάδια στα βράχια, ο πεζοπόρος ατενίζει το Αιγαίο και συνεχίζει σε βατό μονοπάτι προς ΝΑ. Συναντά την διασταύρωση προς την μικρή αλλά όμορφη παραλία Σαπουνόχωμα, στρίβοντας δεξιά και διασχίζοντας ένα μικρό αλλά βατό ρέμα θα οδηγηθεί στην παραλία. Αν δεν επιλέξει την παραλία Σαπουνόχωμα, συνεχίζει στο μονοπάτι στο οποίο μετά από 3,6χλμ. θα φτάσει στην παραλία Κλίμα.
- ΧΩΡΑ – ΑΓ.ΣΠΥΡΙΔΩΝ – ΑΓΙΟΣ ΠΡΟΚΟΠΗΣ – ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ – ΑΓΙΟΙ ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ – ΠΑΡΑΛΙΑ ΑΓΙΑΣ ΘΕΟΔΟΤΗΣ. (Μήκος: 7,4χλμ. Μονοπάτι αριθμός 2 ). Είναι ο παλιός πεζοπορικός άξονας ο οποίος συνέδεε τη Χώρα με τον όρμο της Αγίας Θεοδότης και διέσχιζε καλλιέργειες σε πεζούλες με τις καφέ ξερολιθιές, χαρακτηριστικές των εξοχών της Ίου. Η διαδρομή ξεκινά από τη Χώρα και από τον Άγιο Σπυρίδωνα εισέρχεται σε οριοθετημένο με ξερολιθιές παλιό δρόμο ο οποίος διασχίζει την περιοχή «Περιβόλια», όπου η εύφορη γη δεξιά και αριστερά φανερώνει τις καλλιέργειες που κάποτε ήκμασαν και υπήρξαν τα «περιβόλια» των κατοίκων της Χώρας. Με απεριόριστη θέα στη Χώρα, τον Κάμπο, τον Σκάρκο και τα Ελληνικά, ο διαβάτης έχει μια υπέροχη άποψη μέχρι το Γυαλό σε μερικά σημεία και τα κατάλευκα κυκλαδίτικα σπίτια εδώ κι εκεί. Η πανοραμική θέα τον αποζημιώνει. Συνεχίζοντας, στη διαδρομή περνά από ρεματάκι και καλαμιές και δίπλα από τον Άγιο Προκόπη. Μετά ανηφορίζει από λαξευμένα σκαλοπάτια στα υπάρχοντα βράχια θαυμάζοντας την «αξιοποίηση» των βράχων από τους παλιούς πετράδες-μάστορες του νησιού. Έχοντας ανηφορίσει αρκετά, συναντά πινακίδα προς «παραλία Αγ.Θεοδότης» και στρίβει δεξιά ακολουθώντας πλέον αγροτικό δρόμο (χωματόδρομο). Στο τέλος του χωματόδρομου συναντά πάσαλο με πινακίδες κατεύθυνσης. Επιλέγει την κατεύθυνση «παραλία Αγίας Θεοδότης» φτάνει στον άσφαλτο δρόμο, στρίβει αριστερά στον άσφαλτο για περίπου 300μ. μέχρι να συναντήσει την επόμενη πινακίδα κατεύθυνσης προς «παραλία Αγ.Θεοδότης». Συνεχίζει σε μονοπάτι ανάμεσα σε χαμηλούς κέδρους με θέα τον οικισμό και την παραλία της Αγ.Θεοδότης. Στο μονοπάτι υπάρχουν κόκκινα σημάδια, περνά ανάμεσα από εγκαταλελειμμένες καλλιέργειες και φτάνει στο ξωκλήσι των Αγίων Αναργύρων στην άκρη του οικισμού. Από εκεί ο πεζοπόρος εύκολα επιλέγει τη διαδρομή της αρεσκείας του μέχρι να φτάσει στην μεγάλη και καταγάλανη παραλία της Αγίας Θεοδότης.
- ΧΩΡΑ – ΣΚΑΡΚΟΣ – ΕΛΛΗΝΙΚΑ – ΑΓ.ΤΡΙΑΔΑ – ΑΓ.ΠΡΟΚΟΠΗΣ. Μονοπάτι αριθμός 1 (σύνδεση με μονοπάτι 2). Από τη χώρα κατηφορίζει καλντερίμι σε πολύ καλή κατάσταση και ξερολιθιές δεξιά και αριστερά, προς τον Κάμπο. Περνά από τα αγροκτήματα του Κάμπου, κάποτε (αλλά και τώρα σε πολλά σημεία) καλλιεργήσιμη και εύφορη περιοχή και συναντά το λόφο του Σκάρκου όπου πρόσφατες αρχαιολογικές ανασκαφές, έφεραν στο φως πρότυπο και αξιόλογο προϊστορικό οικισμό χτισμένο σε σχήμα κοχλιοειδές. Το καλντερίμι συνεχίζει μέχρι τον οικισμό «Ελληνικά». Από εκεί ο πεζοπόρος ακολουθεί δεξιά και για περίπου 100μ. τον άσφαλτο δρόμο μέχρι το εκκλησάκι της Αγίας Τριάδας. Εκεί συναντά τις πινακίδες κατεύθυνσης συνεχίσει σε χωματόδρομο, ακολουθώντας τη σήμανση αριθμός 1 μέχρι το εκκλησάκι του Αγίου Προκόπη, χτισμένο σε ρεματιά με παλιό ελαιώνα και όμορφες. Ξεφολιθιές. Εκεί επιλέγει αν θέλει να επιστρέψει στην Χώρα από την διαδρομή 2 προς τα Περιβόλια ή να συνεχίσει προς την παραλία της Αγίας Θεοδότης.
- ΑΓΙΑ ΘΕΟΔΟΤΗ – ΟΡΜΟΣ ΑΥΛΑΚΙ ΚΑΣΤΡΟΥ (~1.5 χλμ). Από την δεξιά άκρη της παραλίας της Αγίας Θεοδότης, ο πεζοπόρος ακολουθεί τα κόκκινα σημάδια στα βράχια δίπλα στην θάλασσα για μια μικρή πεζοπορική διαδρομή μέχρι τον όρμο «Αυλάκι Κάστρου» που βρίσκεται ακριβώς κάτω από το λόφο στρατηγικής σημασίας επί ενετοκρατίας «Παλιόκαστρο», όπου είναι εμφανή τα υπολείμματα του παλιού δρόμου που κατέληγε στο «αυλάκι» κάποτε. Η διαδρομή συστήνεται για απογευματινό περίπατο στο παράκτιο μονοπάτι αφού είναι σκιερή το απόγευμα και προσφέρει εξαιρετική θέα στα γειτονικά νησιά.
- ΨΑΘΗ – ΌΡΜΟΣ ΝΤΟΜΙΝΟ (1,4χλμ). Από την αριστερή άκρη της παραλίας της Ψάθης αρχίζουν τα κόκκινα σημάδια στα βράχια τα οποία ανηφορίζουν με ΒΔ κατεύθυνση προς την χερσόνησο του Μάσκαλου. Το μονοπάτι έχει υπέροχη θέα από ψηλά στην παραλία της Ψάθης, στο ακρωτήριο Κάναλος και τη βραχονησίδα Ψαθονήσι. Τα κόκκινα σημάδια διακόπτονται και όποιος επιθυμεί μπορεί να κατηφορίσει στον όρμο Ντόμινο και να επιστρέψει από την ίδια διαδρομή στην παραλία της Ψάθης.
- ΘΕΑΤΡΟ – ΑΓ.ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ – ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ (2,3χλμ., Μονοπάτι αριθμός 3) Από το θέατρο «Οδυσσέας Ελύτης» πάνω από τη Χώρα ανάμεσα από δύο εκκλησάκια αρχίζει το μονοπάτι με σήμανση αριθμός 3. Μετά τον Άγιο Δημήτριο ο παλιός δρόμος, σαφής και οριοθετημένος με ξερολιθιές δεξιά κι αριστερά συνεχίζει με ομαλή ανηφορική κλίση προς τον Προφήτη Ηλία. Η διαδρομή με υπέροχη θέα στην Χώρα ακολουθεί τον παλιό δρόμο που οι κάτοικοι χρησιμοποιούσαν για να φτάνουν στις καλλιέργειές τους και στα αγροτόσπιτα της περιοχής. Σιγά-σιγά ο σαφής δρόμος χάνεται κοντά σε παλιές αγροικίες αλλά με εμφανές το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία πλέον, ο πεζοπόρος δεν δυσκολεύεται να φτάσει σ’αυτό (519μ. υψόμετρο). Από το εκκλησάκι αν επιλέξει ως προορισμό την παραλία της Αγ.Θεοδότης θα ακολουθήσει τον χωματόδρομο μήκους 2,7χλμ. ώσπου να συναντήσει το μονοπάτι αριθμός 2 (κάτω από τις ανεμογεννήτριες). Διαφορετικά μπορεί να επιστρέψει από τα ίδια στη Χώρα.
- ΘΕΑΤΡΟ – ΑΓ.ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ – ΜΟΝΗ ΑΓ.ΙΩΑΝΝΗ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ – ΚΟΡΥΦΗ ΠΥΡΓΟΣ (6,2χλμ., Μονοπάτι αριθμός 4) Με αφετηρία το θέατρο «Οδυσσέας Ελύτης» πάνω από τη Χώρα, μετά το εκκλησάκι του Αγίου Δημητρίου υπάρχει διακλάδωση παλιών δρόμων. Το δεξί μονοπάτι με αριθμό 4 είναι παλιός δρόμος με σαφείς οριοθετημένες πλευρές δεξιά και αριστερά. Η διαδρομή προσφέρει θέα προς την παραλία του Μυλοπότα και την σύγχρονη υδατοδεξαμενή (φράγμα με τεχνητή λίμνη). Στο μονοπάτι μέσα έχει τοποθετηθεί και ο πλαστικός σωλήνας που υδρεύει τη Χώρα και τον Κάμπο. Μετά από 2,8χλμ. το μονοπάτι συναντά τον άσφαλτο δρόμο και κόβεται απότομα. Μπαίνουμε αριστερά στο χωματόδρομο τον οποίο ακολουθούμε για 1χιλ. και φτάνουμε στην διχάλα που αριστερά πάει προς τις ανεμογεννήτριες – χώρα και δεξιά προς Ψάθη. Παίρνουμε αυτόν τον δεξιά δρόμο και σε 500 μ. μπαίνουμε στο χωματόδρομο που βλέπουμε δεξιά μας. Σε λίγα λεπτά βλέπουμε το εκκλησάκι του Αγ. Ιωάννη και στην διχάλα που υπάρχει πάμε δεξιά ανηφορίζουμε τον χωματόδρομο για 2,3χλμ. στον οποίο και συνεχίζουμε δεξιά στην τελευταία διχάλα που συναντούμε. Στο τέλος βρισκόμαστε στην κορυφή Πύργος κοντά στο μοναστήρι του Αγ. Ιωάννη του Προδρόμου.
- ΓΥΑΛΟΣ – ΚΟΥΜΠΑΡΑ – ΦΑΡΟΣ (1,2χλμ.) Από την άκρη της παραλίας Γυαλός ακολουθούμε τον άσφαλτο δρόμο προς την Κουμπάρα. Μετά το ξενοδοχείο στρίβουμε αριστερά σε χωματόδρομο στην αρχή και στη συνέχεια σε μονοπάτι με θέα στην παραλία της Κουμπάρας και την χερσόνησο του Διακόπτι. Το μονοπάτι συνεχίζει αχνό, κοντά στην ξερολιθιά μεγάλου χτήματος και στη συνέχεια κατηφορίζει παράλληλα με την ξερολιθιά και με θέα τον παλιό Φάρο. Στον αυλή του Φάρου υπάρχει περίτεχνο σκέπαστρο στέρνας με μαρμάρινες πλάκες και πανοραμική θέα προς την Χώρα και το Λιμάνι. Η διαδρομή προτείνεται για ευχάριστο απογευματινό περίπατο.
- ΛΙΜΑΝΙ – ΑΓΙΑ ΕΙΡΗΝΗ – ΠΑΡΑΛΙΑ ΒΑΛΜΑΣ (0,8χλμ.) Στην άκρη του λιμανιού κι από την είσοδο της εκκλησίας της Αγίας Ειρήνης εύκολα εντοπίζεται το μονοπάτι το οποίο ακολουθεί ομαλή πορεία παράλληλα σχεδόν με την ακτογραμμή, ανάμεσα σε θυμάρια και αμάραντους. Με θέα τον Φάρο και τη θάλασσα καταλήγει στην μικρή και όμορφη παραλία Βαλμάς. Η διαδρομή προτείνεται για απογευματινό περίπατο για κολύμπι καθώς η παραλία έχει δυτικό προσανατολισμό και είναι ηλιόλουστη μέχρι αργά το απόγευμα.
