Επέστρεψαν μετά από 151 χρόνια στη Θεσσαλονίκη, τη γενέθλια πόλη τους. Τα αντίγραφα των περίφημων «Μαγεμένων» βρίσκονται πια στο Διεθνές Εκθεσιακό Κέντρο Θεσσαλονίκης, ενώ η προετοιμασία του χώρου όπου θα εκτεθούν στο πλαίσιο της επετειακής 80ης ΔΕΘ –και μάλιστα χωρίς ξεχωριστό εισιτήριο- βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.
Μετά από 14 μήνες προσπαθειών, επαφών και διαπραγματεύσεων, η ΔΕΘ-Helexpo κατάφερε να φέρει εις πέρας μια ιδιαίτερη αποστολή: να υποδεχθεί τις «Μαγεμένες» στη Θεσσαλονίκη, ώστε να τις προσφέρει στο κοινό της 80ης ΔΕΘ και της πόλης. Τα τέσσερα αμφίπλευρα γλυπτά, οι λεγόμενες «Καρυάτιδες» της Θεσσαλονίκης, θα κοσμούν το περίπτερο 3 και όταν αποφασισθεί από την Πολιτεία, σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς, το σημείο όπου θα τοποθετηθούν, ο εθνικός εκθεσιακός φορέας θα τα χαρίσει στην πόλη. Οι «Μαγεμένες» και ο θρύλος τους αποτελούν έναν άρρηκτο δεσμό της ιστορίας και του ένδοξου παρελθόντος της Θεσσαλονίκης με τη σημερινή της προοπτική και τον ρόλο που καλείται να διαδραματίσει. Σε αυτό το σκηνικό ο θεσμός της ΔΕΘ συνιστά τον συνεκτικό ιστό ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν και προδιαγράφει το μέλλον.
Σημαντική για την ευόδωση των προσπαθειών της ΔΕΘ-Helexpo ήταν η συμβολή του υπουργείου Πολιτισμού, του δήμου Θεσσαλονίκης και της Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης, ενώ ενεργό οικονομικό ρόλο στην απόκτησή τους διαδραμάτισαν το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης, το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης, η ΟΛΘ ΑΕ και η ΕΥΑΘ ΑΕ.
Την άρρηκτη σχέση της ΔΕΘ-Helexpo με τον πολιτισμό επισήμανε σε συνέντευξη Τύπου ο πρόεδρος της εταιρείας, κ. Τάσος Τζήκας, εξηγώντας πως ο εκθεσιακός φορέας είχε παρακολουθήσει τις προηγούμενες προσπάθειες έλευσης των «Μαγεμένων» και ήθελε με τη σειρά του να συμβάλει στο φιλόδοξο εγχείρημα. Παράλληλα, με δεδομένη την περσινή υψηλή επισκεψιμότητα της 79ης ΔΕΘ, η εταιρεία αναζητούσε έναν τρόπο για να καταστήσει τη φετινή επετειακή διοργάνωση ακόμα περισσότερο ελκυστική. «Η πόλη αποδεικνύει ότι όταν είμαστε όλοι μαζί, μπορεί να κάνει μεγάλα πράγματα» τόνισε, αναφερόμενος στη σύμπραξη των φορέων για τον κοινό σκοπό.
Συγκινητική χαρακτήρισε τη σημερινή ημέρα ο διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΘ-Helexpo, κ. Κυριάκος Ποζρικίδης, τονίζοντας πως η Έκθεση επιστρέφει την αγάπη του κόσμου ως μέρισμα χαράς στην πόλη. Εξήγησε δε πως ο εθνικός εκθεσιακός φορέας συνεχίζει την παράδοση προσφοράς στον πολιτισμό, αναφερόμενος ενδεικτικά στο γλυπτό Ζογγολόπουλου στην είσοδο της Έκθεσης, το οποίο είναι ιδιοκτησία της ΔΕΘ-Helexpo. «Η διαδικασία δεν ήταν εύκολη και απαιτήθηκε ένας απίστευτος συντονισμός μεταξύ πολλών φορέων στην Ελλάδα και το εξωτερικό, αλλά τα καταφέραμε» σημείωσε ο κ. Ποζρικίδης.
Τη μεγάλη ικανοποίηση της Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης για τη γέννηση μιας ιδέας που κυοφορείτο χρόνια εξέφρασε από την πλευρά του ο αναπληρωτής προϊστάμενός της, κ. Σταμάτης Χονδρογιάννης. «Το μνημείο αυτό βοηθά στο να συνδέσουμε το τώρα, εμάς, με την ιστορία της πόλης» ανέφερε σχετικά, τονίζοντας πως είναι τύχη που το σημερινό δ.σ. της ΔΕΘ-Helexpo υλοποίησε το εγχείρημα αυτό.
Με τη σειρά του ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, κ. Γιάννης Μπουτάρης, επισήμανε πως η Έκθεση έχει αποδείξει ότι δεν είναι μόνο ένα εμπορικό και οικονομικό γεγονός, αλλά στηρίζει πολιτιστικά γεγονότα και δείχνει πόσο σημαντική είναι για την πόλη. Εξέφρασε δε τη χαρά του που επιτέλους, όπως είπε, οι «Μαγεμένες» γύρισαν στη Θεσσαλονίκη.
Ενέργειες όπως αυτή αναδεικνύουν μικρά κομμάτια της ιστορίας μας, σύμφωνα με τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της ΕΥΑΘ, κ. Νίκο Παπαδάκη, ο οποίος τόνισε πως η εταιρεία δεν θα μπορούσε να μην είναι αρωγός σε μια προσπάθεια που ξαναστήνει μέρος του μεγαλείου της πόλης.
Από την πλευρά του ο πρόεδρος της ΟΛΘ ΑΕ, κ. Γιάννης Παντής, που έκανε μάλιστα γνωστό ότι το λιμάνι «υιοθετεί» μία από τις «Μαγεμένες», ανέφερε πως όταν ζητήθηκε από την εταιρεία η οικονομική της συνδρομή για το εγχείρημα, δεν δίστασε καθόλου, ενώ χαρακτήρισε την επιστροφή των αγαλμάτων γεγονός ξεχωριστής σημασίας.
Οι «Μαγεμένες»
Η ρωμαϊκή Αγορά (φόρουμ) είναι έργο του 2ου- 3ου αιώνα μ. Χ. και η στοά της ήταν διπλή, με κίονες που είχαν ανάγλυφες παραστάσεις τις γνωστές ως «Μαγεμένες» οι οποίες σήμερα φυλάσσονται στο Λούβρο.
Στην αγορά υπήρχε μια συστοιχία κιόνων που αποτελούνταν από οκτώ ειδώλεια. Τα αγάλματα αυτά ήταν της Μαινάδας, του Διονύσου, της Αριάδνης, της Λήδας, του Γανυμήδη, του Διόσκουρου, της Αύρας και της Νίκης και ήταν γνωστά στους Θεσσαλονικείς ως οι “μαγεμένες”.
Οι μαγεμένες (las incantadas στα ισπανοεβραϊκά) μεταφέρθηκαν στο μουσείο του Λούβρου το 1864 από τον Γάλλο παλαιογράφο Emmanuel Miller, όπου βρίσκονται ακόμα.
Το μνημείο ονομάστηκε “Είδωλα” , “Στοά των Ειδώλων” από τους Έλληνες, Incantadas (Mαγεμένες) στα ισπανοεβραϊκά και Suretler (Άγγελοι) στα τουρκικά, στέκονταν ανάμεσα στα σπίτια της εβραϊκής συνοικίας Rogos, μεταξύ των λουτρών “Παράδεισος” και της Παναγίας Χαλκέων, πάνω από την Εγνατία οδό και νότια της ανεσκαμμένης αρχαίας αγοράς. Ήταν μια δίτονη, διώροφη δηλαδή κιονοστοιχία, αποτελούμενη από πέντε αράβδωτους κίονες από καρύστιο μάρμαρο, ενώ τα κιονόκρανα και οι πεσσοί ήταν καμωμένα από μάρμαρο της Θάσου. Οι κίονες έφεραν κορινθιακά κιονόκρανα ύψους 0,90 μ. που στήριζαν τριταινιωτό επιστύλιο, ύψους 0.58 μ., ζωφόρο αυλών, ύψους 0,525 μ. και γείσο 0,54 μ. Ακολουθούσε με λεγόμενη “αττική στοά” ως δεύτερος τόνος, με τέσσερις σωζόμενους πεσσούς (τετράγωνες κολώνες) ύψους 2,18 μ. πάνω σε βάθρο 0,33 μ. κι ένα χαμηλότερο επιστύλιο με συμφυές γείσο ύψους 0,60 μ. Οι πεσσοί αυτοί από τη μια και την άλλη όψη έφεραν ανάγλυφες μυθολογικές μορφές.
Ο “θρύλος”
Oι Έλληνες της Θεσσαλονίκης μιλούν για μια ιστορία μαγείας ανακατεμένη με έναν έρωτα του Μέγα Αλέξανδρου με τη γυναίκα του βασιλιά της Θράκης, η οποία φιλοξενούνταν στο παλάτι που υπήρχε τότε στην περιοχή. Ο παράνομος έρωτας γίνεται αντιληπτός από τον βασιλιά ο οποίος βάζει να κάνουν μάγια στον Αλέξανδρο. Ο Μέγας Αλέξανδρος το μαθαίνει και εκείνο το βράδυ δεν βγαίνει από το δωμάτιό του. Η βασίλισσα, όμως, η οποία δεν γνωρίζει για τα μάγια αποφασίζει να επισκεφθεί η ίδια τον Αλέξανδρο. Τα μάγια την χτυπούν, όπως και τη συνοδεία της με αποτέλεσμα να «μαρμαρώσουν».
