Τα αποτελέσματα της 8ης έρευνας της ΕΞΑ-ΑΑ με τίτλο «έρευνα ικανοποίησης πελατών και απόδοσης ξενοδοχείων Αττικής 2012» , παρουσίασε ο Πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Αθηνών- Αττικής & Αργοσαρωνικού κ. Αλέξανδρος Βασιλικός, και τα προβλήματα που απασχολούν την Αθηναϊκή ξενοδοχία, σε συνέντευξη τύπου που έδωσε χθές 30/1.
Ο κ. Βασιλικός κατά τη διάρκεια της ομιλίας του τόνισε ότι πρέπει “τα κονδύλια της Περιφέρειας Αττικής να χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της κατάστασης «έκτακτης ανάγκης» στην οποία βρισκόμαστε”. Επίσης τόνισε, ότι πρέπει να διορθωθεί η κατάσταση στο Ιστορικό και Εμπορικό Κέντρο της Αθήνας, η τιμολογιακή πολιτική στο Αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος, καθώς και να υλοποιηθεί πλέον το Συνεδριακό κέντρο, αλλά και να προωθηθεί ο τουρισμός κρουαζιέρας. Αναφέρθηκε ακόμη στην αξιοποίηση του Αργοσαρωνικού, και των Ακτών της Αττικής τα οποία θεωρούνται από την Ένωση το «κρυφό χαρτί» της Αττικής.
Δείτε το πλήρες κείμενο της ομιλίας του κ. Βασιλικού
Θα παρατηρήσατε μια πρώτη διαφορά στα όσα γνωρίζετε για εμάς…Αναφερόμαστε πλέον ως Ένωση Ξενοδόχων Αθηνών- Αττικής & Αργοσαρωνικού… «Κρατήστε» αυτή την αλλαγή στο καταστατικό και την ονομασία της Ένωσης…. θα πούμε αρκετά πράγματα στην πορεία γι’ αυτό.
Έχουμε αρκετά ενδιαφέροντα θέματα να συζητήσουμε:
Κατ’ αρχήν να σας παρουσιάσουμε τα αποτελέσματα της ετήσιας έρευνας της ΕΞΑ-Α-Α η οποία πραγματοποιήθηκε για 8η συνεχή χρονιά σε συνεργασία με την GBR Consulting. Αφορά όπως πάντα στην ικανοποίηση των επισκεπτών της Αθήνας από την πόλη και τις υπηρεσίες μας εντός κι εκτός ξενοδοχείων και στην απόδοση των αθηναϊκών ξενοδοχείων. Επίσης θα αναφερθούμε στα στοιχεία κίνησης και απόδοσης των ξενοδοχείων της Αθήνας απολογιστικά για το 2012 και στις αλλαγές από το 2007. Και φυσικά στην γενικότερη κατάσταση και στα θέματα που απασχολούν την Αθηναϊκή ξενοδοχία αλλά και στις δράσεις της Ένωσης. Αξίζει εδώ να επισημάνω ότι απ’ το σημείο που είμαστε τώρα -στο ξεκίνημα μιας νέας χρονιάς- και με βάση τα ως τώρα αποτελέσματα θα μπορέσουμε να κάνουμε μια πρώτη εκτίμηση για τις προοπτικές του 2013.
Στη συνέχεια θα είμαστε στη διάθεσή σας για ερωτήσεις…
Ξεκινάμε λοιπόν από την παρουσίαση των αποτελεσμάτων της 8ης έρευνας της ΕΞΑ-ΑΑ με τίτλο «έρευνα ικανοποίησης πελατών και απόδοσης ξενοδοχείων Αττικής 2012» η οποία πραγματοποιήθηκε στα αθηναϊκά ξενοδοχεία – μέλη της ΕΞΑ-ΑΑ, τους μήνες Ιούλιο – Αύγουστο και Σεπτέμβριο. Η έρευνα φέτος πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία σπουδαστών και αποφοίτων του Τμήματος Τουριστικών Επιχειρήσεων του ΤΕΙ Αθήνας. O Dr κ. Άρης Ίκκος θα μας παρουσιάσει τα αποτελέσματα της έρευνας………
……………Τα συμπεράσματα θεωρώ πως δεν χρειάζονται καν σχολιασμό καθώς αντιπροσωπεύουν ξεκάθαρα την εικόνα που βιώνουν τα Αθηναϊκά ξενοδοχεία. Θεωρώ όμως πως οι πολύ χρήσιμοι παραλληλισμοί οι οποίοι έγιναν και με άλλες ανταγωνιστικές πόλεις του νότου, μας αποδεικνύουν πως δεν είμαστε ο μόνος προορισμός που βάλλεται από την οικονομική κρίση και τις κοινωνικές επιπτώσεις της.
Επανερχόμενοι στα του οίκου μας…οι επιδόσεις της Αθήνας είναι χειρότερες από ποτέ. Στο υλικό που έχετε στα χέρια σας θα βρείτε μεταξύ άλλων μια σελίδα με πίνακες που δείχνουν την καθοδική πορεία των αθηναϊκών ξενοδοχείων σε πληρότητες, Μέση Τιμή Δωματίου (ΜΤΔ) και REV PAR (έσοδο ανά διαθέσιμο δωμάτιο) από το 2007 έως και το 2012 – ανά έτος και ανά μήνα. Θα δείτε εντυπωσιακά αρνητικά νούμερα που ξεπερνούν και το -45%… (τα στοιχεία αφορούν σε αποτελέσματα 28 συγκεκριμένων ξενοδοχείων που συμμετέχουν σταθερά στο στατιστικό δείγμα).
Πριν τοποθετηθώ ως προς την προοπτική ανάκαμψης του προορισμού, θα ήθελα να κάνω μια πολύ σύντομη επισήμανση που αφορά στα της τελευταίας δεκαετίας για την αθηναϊκή ξενοδοχία:
Εν όψη Ολυμπιακών Αγώνων, οι ξενοδόχοι της Αττικής επενδύσαμε τεράστια ποσά τα οποία αποδειχτήκαν δυσανάλογα με τις μετέπειτα επιδόσεις των ξενοδοχείων. Είναι σαφές πως οι επενδύσεις δεν έγιναν για να αποσβεστούν μέσα σε ένα εικοσαήμερο Ολυμπιακών Αγώνων αλλά μέσα από μία μακροπρόθεσμη ανοδική πορεία του προορισμού – η οποία, δεν ήρθε ποτέ.
Αντιθέτως, υπενθυμίζω πως 41 ξενοδοχεία έχουν κλείσει…
Οι δεσμεύσεις των εκάστοτε κυβερνήσεων οι οποίες είχαν εξαγγελθεί όπως όλοι γνωρίζουμε δεν υλοποιήθηκαν ποτέ (κλασικά παραδείγματα: συνεδριακό, Eλληνικό). Να ξεκαθαρίσω εδώ πως οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει σήμερα ο προορισμός οφείλονται στο μεγαλύτερο ποσοστό στην πλήρη έλλειψη μακροπρόθεσμου σχεδιασμού για την πόλη παρά στην οικονομική κρίση. Τα προβλήματα και οι ελλείψεις σε εξειδικευμένη τουριστική υποδομή προϋπήρχαν της κρίσης. Αυτή είναι και η πολύ απλή εξήγηση της διαφοροποίησης των επιδόσεών μας – σε σχέση με τους ανταγωνιστές μας.
Το 2013 μπορεί -υπό προϋποθέσεις- να είναι η χρονιά σταθεροποίησης για την Αθήνα. Αν και δεν υπάρχει σήμερα αλλαγή στην τάση που παρουσιάζει η Αττική και η μέχρι σήμερα πορεία του Ιανουαρίου δείχνει πτωτική τάση αντίστοιχη με το 2012, εκτιμούμε πως –επαναλαμβάνω, υπό προϋποθέσεις – η κίνηση στην Αθήνα ενδεχομένως μπορεί το 2013 να σταθεροποιηθεί.
Αυτό φυσικά προϋποθέτει κατ’ αρχήν πολιτική σταθερότητα, (πχ. για το 2012 οι απανωτές εκλογές αποδείχθηκαν καταστροφικές).
Κατά δεύτερο λόγο δεν πρέπει να τροφοδοτείται συνεχώς και με διάφορους τρόπους ο φόβος του δυνητικού επισκέπτη για γενικευμένες απεργιακές κινητοποιήσεις και επεισόδια στην Αθήνα.
Θα έλεγα πως το σημαντικότερο πρόβλημα της Αθήνας σήμερα είναι η εικόνα της – η αρνητική εικόνα που έχει αποτυπωθεί και παγιωθεί στο εξωτερικό για την Αθήνα- και η οποία αναμεταδίδεται και αναπαράγεται συνεχώς από τα ξένα ΜΜΕ.
Να σημειώσω δε πως η εικόνα αυτή της Αθήνας έχει επιπτώσεις σε όλη την Ελλάδα και ότι εάν την ανατρέψουμε, τα θετικά αποτελέσματα θα φανούν και στους περιφερειακούς προορισμούς.
Προκειμένου όμως αυτό να αλλάξει, θα πρέπει πρώτοι εμείς να «γυρίσουμε σελίδα». Εάν δεν αρχίσουμε εμείς οι ίδιοι να προβάλουμε θετικές εικόνες στοχευμένα για τον προορισμό μας, δεν θα το κάνει κανείς για εμάς. Υπάρχουν φυσικά, παράλληλα, και ορισμένες πολιτικές αποφάσεις οι οποίες πρέπει να ληφθούν.
Απαριθμώντας τις ανάγκες:
*Ίσως ήρθε η στιγμή να δούμε εμπράκτως τα κονδύλια της Περιφέρειας Αττικής να χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της κατάστασης «έκτακτης ανάγκης» στην οποία βρισκόμαστε. Απαιτείται άμεση ανατροπή του κλίματος. Πρέπει «να βγούμε προς τα έξω» και να παρουσιάσουμε κάτι διαφορετικό, ικανό να προσελκύσει επισκέπτες.
Η κατάσταση στην Αθήνα είναι αναστρέψιμη, έχω ξαναπεί πως εάν δεν επενδύσουμε στο τουριστικό προφίλ της Αθήνας, δεν θα μπορέσουμε για πολύ ακόμα να διατηρήσουμε τις όποιες θετικές επιδόσεις της περιφέρειας.
*Το Ιστορικό και Εμπορικό Κέντρο της Αθήνας πρέπει να γίνει άμεση προτεραιότητα σε κυβερνητικό επίπεδο και να υπάρξει συντονισμός εμπλεκομένων υπουργείων, Δήμου και φορέων προκειμένου να μπορέσουμε να αναστρέψουμε την κακή εικόνα που παρουσιάζουμε ως προορισμός. Η κατάσταση στο κέντρο της Αθήνας είναι η χειρότερη των τελευταίων ετών. Τα προβλήματα που άπτονται του Δήμου Αθηναίων είναι πολλά και δεν αποτελούν τουριστικές διεκδικήσεις αλλά την διεκδίκηση πολιτών.
Σε ότι αφορά στην καθημερινότητα στο κέντρο της Αθήνας, είδατε και από την έρευνα την αυστηρή βαθμολογία Ελλήνων και Κυπρίων για το επίπεδο της πόλης μας σε θέματα ασφάλειας αλλά και την γενική βαθμολογία που συμπεριλαμβάνει καθαριότητα κλπ.
Δεν είναι δυνατόν να αποτελεί διεκδίκηση τουριστικού φορέα η καθαριότητα ή η ασφάλεια στην πόλη. Αυτά είναι θέματα που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν σε επίπεδο κεντρικής κυβέρνησης σε συνεργασία με τους εμπλεκόμενους φορείς.
Έχουμε ήδη καταθέσει τις απόψεις μας στην ηγεσία του υπ. Τουρισμού καθώς και προτάσεις αναβάθμισης (στην κυριολεξία «επί χάρτου» και για συγκεκριμένες διαδρομές) προκειμένου να δρομολογηθεί μια οργανωμένη και σταδιακή βελτίωση στην εικόνα που παρουσιάζει η πόλη μας. Γενικότερα, θεωρούμε πως πράγματα απλά και εφικτά θα μπορούσαν ήδη να έχουν δρομολογηθεί -όπως π.χ. ένα ενιαίο εισιτήριο για μουσεία, αρχαιολογικούς χώρους και Μαζικά Μέσα Μεταφοράς, το οποίο άλλωστε βρίσκουμε σε όλες τις σύγχρονες πόλεις.
*Αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος: Είναι η πύλη εισόδου της πόλης μας.
Η τιμολογιακή πολιτική, φιλοσοφία και τοποθέτηση του αεροδρομίου κρατάει την πόρτα της Αθήνας κλειστή. Έχουμε ζητήσει σε πολλές συναντήσεις μας με την ηγεσία των εμπλεκόμενων υπουργείων και φορέων του δημοσίου να δοθεί άμεση λύση στην ανανέωση της σύμβασης του αεροδρομίου. Πρέπει να δοθεί άμεση προτεραιότητα στην σύμβαση αυτή αφού μπορεί άμεσα να φέρει αποτελέσματα που θα μετριούνται σε δεκάδες η εκατοντάδες χιλιάδες επισκεπτών.
Το υπουργείο Ανάπτυξης και το ΤΑΙΠΕΔ πρέπει άμεσα να λύσουν το θέμα του AIA. Και σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να επισημάνω πως αυτό το αίτημα δεν αφορά αποκλειστικά την Αττική αφού από το συγκεκριμένο αεροδρόμιο εξυπηρετούνται και η Εύβοια, τμήματα της Πελοποννήσου, της Στερεάς Ελλάδος, αλλά και όλοι οι προορισμοί της Ελλάδος που δεν μπορούν να συνδεθούν με πόλεις του εξωτερικού παρά μόνο μέσο της Αθήνας. Βέβαια σε λίγα χρόνια εάν δεν αντιδράσουμε θα είναι πιθανόν πιο εύκολο να συνδέονται μέσω Κωνσταντινούπολης….
*Συνεδριακό κέντρο Αττικής: Ελπίζουμε πως η (ιδιωτική) πρωτοβουλία η οποία έχει δρομολογηθεί και την οποία στηρίζουμε θα μπορέσει σύντομα να υλοποιηθεί. Εδώ πραγματικά χρειάζεται μια καλύτερη ενίσχυση της προσπάθειας, από τη κρατική μηχανή και από το ΕΣΠΑ. Νομίζω πλέον, ότι ειδικά σε ότι αφορά στο συνεδριακό της Αθήνας έχουμε ξεπεράσει κάθε όριο και έχουμε καταντήσει ως χώρα απολύτως γραφικοί…
Από τα τέλη της δεκαετίας του ‘80 –αρχές του ’90, αλλά και σε πιο πίσω δεκαετίες, συζητάμε για συνεδριακό τουρισμό, εξειδικευμένη συνεδριακή υποδομή, «συνεδριακό μητροπολιτικό κέντρο» στην Αθήνα κ.λπ., ενώ δύο πρωθυπουργοί εξήγγειλαν δημόσια -και τους ακούσαμε εμείς οι ίδιοι- πως το έργο αυτό … «θα γίνει»… Με τη βοήθεια εταιρείας αποδελτίωσης δημοσιευμάτων καταμετρήσαμε -μόνο από το 2008 και μετά-πάνω από 1000 δημοσιεύματα εφημερίδων μεγάλης έκτασης (ολοσέλιδα ½ σελίδα κ.λπ.) τα οποία αναφέρονται στον Συνεδριακό Τουρισμό της Αθήνας και την ανάγκη συνεδριακού Κέντρου – και δεν συνυπολογίζουμε τα ειδικά αφιερώματα σε περιοδικά, ένθετα κ.λπ.
Όλοι γνωρίζουμε επίσης και πόσα συνέδρια που θα διοργανώνονταν πέρσι και φέτος στην Αθήνα χάθηκαν από το 2008 και μετά…απ’ την εποχή δηλαδή που «κλείδωνε» η διοργάνωση και ο προγραμματισμός τους και γινόταν επιλογή προορισμού (δυο – τρία χρόνια πριν).
*Κρουαζιέρα, αλλά και γενικότερα θαλάσσιος Τουρισμός…
Δεν αξιοποιήσαμε ποτέ σωστά αυτό το «ισχυρό χαρτί» της χώρας… για το οποίο επίσης έχουν γραφτεί άπειρα δημοσιεύματα που αφορούν στις δυνατότητες της χώρας -αλλά και της Αττικής- και στα προβλήματα. Αλλά και οι τουριστικοί φορείς έχουν τοποθετηθεί κατ’ επανάληψη…Αυτά τα θέματα, ήρθε ο καιρός να επιλυθούν.
Ποιο είναι το «κρυφό χαρτί» της Αττικής;
Κατά την άποψή μας είναι ο Αργοσαρωνικός και οι ακτές της Αττικής.
Η ταύτιση του Αργοσαρωνικού με την Αθήνα μπορεί να παρουσιάσει ένα νέο πρόσωπο, άφθαρτο, καινούργιο, φρέσκο.
Αρκεί να σας πω πως τα τελευταία 8 έτη που διεξάγουμε την έρευνα με την JBR, το 60% κατά μέσο όρο (σε μερικές περιπτώσεις φτάνει και το 90%) των επισκεπτών που βρίσκονται ήδη στα ξενοδοχεία μας δεν γνωρίζουν πως σε λιγότερο από 30 λεπτά από το κέντρο της πόλης μπορείς να βρίσκεσαι σε παραλία και ότι σε λιγότερο από μια ώρα μπορείς να βρίσκεσαι σε νησί.
Ο Αργοσαρωνικός έχει ανάγκη την Αθήνα και η Αθήνα έχει ανάγκη τον Αργοσαρωνικό. Εμείς, έχουμε αποφασίσει σαν ΕΞΑ-ΑΑ πλέον οι δράσεις μας -εκ των οποίων άλλες έχουν δρομολογηθεί ήδη και άλλες θα τις δείτε τους επόμενους μήνες- να έχουν ως χαρακτηριστικό την σύνδεση αυτή:
Κατ’ αρχήν τροποποιήσαμε κατάλληλα το καταστατικό της Ένωσης ώστε στην επωνυμία μας να συμπεριλαμβάνεται και ο Αργοσαρωνικός.
Κατά δεύτερο λόγο έχουμε εντατικοποιήσει την επικοινωνία μας και συμπεριλαμβάνουμε τα νησιά του Αργοσαρωνικού σε κάθε κίνηση προβολής από πλευράς της ΕΞΑ-ΑΑ. Το ίδιο συμβαίνει και με το παραλιακό μέτωπο έως το Σούνιο, το οποίο επίσης δεν είναι γνωστό.
Το δικό μας θετικό και εξωστρεφές πρόγραμμα για τον προορισμό περιλαμβάνει πολλές νέες προσπάθειες. Μία απ’ αυτές είναι η διοργάνωση των fam trips που διοργανώνουμε από κοινού με αεροπορικές εταιρείες και άλλους φορείς, σε εθελοντική βάση και με τη φιλοσοφία των συνεργιών. Στόχος μας είναι οι προσκεκλημένοι να έρχονται σε επαφή με το Ιστορικό και Εμπορικό κέντρο, με όλο το παραλιακό μέτωπο μέχρι το Σούνιο και με τον Αργοσαρωνικό, με την περιοχή αεροδρομίου, αλλά και με την άριστη ξενοδοχειακή υποδομή σε όλα τα σημεία που επισκέπτονται.
Από τον Μάιο του 2012 μέχρι σήμερα φιλοξενήθηκαν από την ΕΞΑ-ΑΑ συνολικά 65 Τour Οperators αλλά και αρκετοί δημοσιογράφοι από Γαλλία, Ισπανία, Αγγλία, Γεωργία Ολλανδία, Γερμανία, Αυστρία, οι οποίοι -στην πλειοψηφία τους- δήλωσαν άγνοια τόσο για το παραλιακό μέτωπο όσο και για τα νησιά του Αργοσαρωνικού. Δεν ήξεραν καν, όπως αποδείχθηκε, αυτή την δυνατότητα της Αττικής. Επίσης μας επεσήμαναν την αρνητική προβολή της Αθήνας στα ΜΜΕ της χώρας τους.
Δεν θα επεκταθώ, γιατί σύντομα, θα σας παρουσιάσουμε αναλυτικά και πιο συγκεκριμένα αυτά τα projects, αλλά και τα συμπεράσματά μας απ’ αυτές τις επαφές.
Το ζητούμενο λοιπόν είναι να στηριχθεί η Αθήνα η Αττική και ο Αργοσαρωνικός, να ανανεωθεί η εικόνα που εκπέμπουμε και να σταματήσει η συνεχής δυσφήμιση απ’ όπου κι αν προέρχεται.
Η Αθήνα υποφέρει από την κρίση, τα ξενοδοχεία κλείνουν το ένα μετά το άλλο, τα μικρά ξενοδοχεία υποφέρουν, οι τιμές μας έχουν πάρει την κατιούσα, οι πληρότητες είναι απογοητευτικές και πρέπει όλοι μας κάτι να κάνουμε ώστε να στηρίξουμε όλους όσοι ζούμε από τον Τουρισμό.
Και αναφέρομαι φυσικά και στις επιχειρήσεις και στους εργαζόμενους.
Και αν συγκρίνουμε στοιχεία της Απασχόλησης στα ξενοδοχεία της Περιφέρειας και της Αττικής θα παρατηρήσουμε ότι τα ξενοδοχεία της Αθήνας κατάφεραν το 2012 να ανακόψουν σημαντικά την «κατηφόρα» της Απασχόλησης παρά τις σημαντικές απώλειες σε ξενοδοχειακές μονάδες (που έκλεισαν), παρά τα αρνητικά αποτελέσματα των μονάδων και παρά τις γενικότερες αντίξοες συνθήκες. Η Απασχόληση στα ξενοδοχεία αλλά και σε λοιπούς κλάδους που ζουν από τον Τουρισμό μπορεί να στηριχθεί μόνο αν ο προορισμός ανανήψει.
Τα συγκεκριμένα τα επισημαίνουμε όχι μόνο εμείς αλλά και όλοι οι φορείς της ξενοδοχίας και μαζί και εσείς, οι τουριστικοί συντάκτες τους οποίους καλούμε να συνεχίσετε να υποστηρίζετε τον προορισμό και τον Τουρισμό.
Θα ήθελα να συμπληρώσω κάτι επίσης σημαντικό: Είχαμε και κάποιες νεότερες εξελίξεις σε ότι αφορά στο «σχέδιο Νόμου για τη διαμόρφωση φιλικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος για τις στρατηγικές και ιδιωτικές επενδύσεις»: Δεν προβλέπεται η δυνατότητα έκδοσης ΚΥΑ με την οποία να εξαιρούνται από την δυνατότητα υπαγωγής στον αναπτυξιακό νόμο συγκεκριμένα τμήματα της επικράτειας ως προς την ίδρυση και την επέκταση ξενοδοχειακών μονάδων. Τούτο σημαίνει πως παρέχεται η δυνατότητα υπαγωγής στον αναπτυξιακό νόμο επενδύσεων ανέγερσης-επέκτασης ξενοδοχειακών μονάδων στις περιοχές της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Η θέση μας είναι πως η Αθήνα σε εποχές και συνθήκες ελεύθερου ανταγωνισμού δεν μπορεί να διεκδικεί… «κορεσμό», ωστόσο σε καμιά περίπτωση τα κονδύλια του Αναπτυξιακού δεν πρέπει να δημιουργήσουν συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού. Οι ευκαιρίες πρέπει να μοιράζονται με ίσους όρους. Εμείς από τη πλευρά μας πάντα στηρίζαμε και θα στηρίζουμε μεμονωμένες ή συλλογικές προσπάθειες ή επιδοτήσεις οι οποίες αφορούν σε έργα πνοής για τον προορισμό – όπως πχ. το συνεδριακό κέντρο, η ανάπλαση του παραλιακού μετώπου κ.ά.
Σ’ αυτό το πλαίσιο εντάσσουμε κι άλλες αποφάσεις που έχουν σχέση με την υποστήριξη του ελληνικού Τουρισμού -όπως αυτή της μείωσης του συντελεστή του ΦΠΑ εστίασης – η αύξηση του οποίου όπως όλοι γνωρίζουμε δεν απέδωσε τα αναμενόμενα.
Σε εποχές που η οικονομική κρίση μαστίζει όλους, δεν θα προβαίναμε ποτέ σε οικονομικές διεκδικήσεις και ..απαλλαγές διαφόρων τύπων -παρ’ ότι το έχουμε ανάγκη- ωστόσο, θεωρούμε πως υπάρχουν πάντα τρόποι και ρυθμίσεις που μπορούν να συμβάλλουν ή να υποστηρίξουν την βιωσιμότητα των αθηναϊκών ξενοδοχείων. Επαναλαμβάνω κλείνοντας, για άλλη μια φορά, ότι αν δεν επιλύσουμε τα θέματα της Αθήνας και αν δεν ανατρέψουμε την εικόνα της, δεν θα καταφέρουμε να διατηρήσουμε τις όποιες θετικές ποσοτικές επιδόσεις της ελληνικής περιφέρειας.
