Τις αναγκαίες τροποποιήσεις του αναπτυξιακού νόμου, ώστε να αποτελέσει στις σημερινές εξαιρετικά δυσχερείς οικονομικές συνθήκες χρήσιμο επενδυτικό εργαλείο τόσο για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του ξενοδοχειακού κλάδου όσο και για την ώθηση της περιφερειακής ανάπτυξης και της απασχόλησης, συζήτησε διεξοδικά ο Πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος κ. Γιώργος Τσακίρης με τον Υπουργό Ανάπτυξης και Υποδομών κ. Κωστή Χατζηδάκη σε συνάντηση που πραγματοποιήθηκε χθές στο Υπουργείο.
Συγκεκριμένα τα θέματα που ανέπτυξε ο Πρόεδρος του Ξ.Ε.Ε. έχουν ως εξής :
Ο τελευταίος αναπτυξιακός Νόμος (Ν.3908/2011) ανέτρεψε τη μέχρι σήμερα ακολουθούμενη επενδυτική πολιτική στον τουρισμό προς κατευθύνσεις που έρχονται σε αντίθεση με τις πάγιες θέσεις του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος (Ξ.Ε.Ε.) και των άλλων φορέων του κλάδου, οι οποίες θέσεις πηγάζουν από σειρά μελετών που έχουν εκπονηθεί τα τελευταία χρόνια σχετικά με τους αναπτυξιακούς προσανατολισμούς και τις ανάγκες του τουριστικού τομέα. Οι προγενέστεροι του Ν.3908/2011 αναπτυξιακοί νόμοι, 2601/1998 και 3299/2004, αλλά ακόμη και οι παλαιότεροι, θέσπισαν ως κεντρικό αναπτυξιακό κορμό τον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση του συνόλου του υφιστάμενου ξενοδοχειακού δυναμικού, ενώ ο ισχύων αναπτυξιακός αντιμετώπισε τον εκσυγχρονισμό εντελώς περιοριστικά και ισοπεδωτικά, τοποθετώντας τον στην ίδια βάση με την ίδρυση νέων κλινών υπό την ίδια ακριβώς προϋπόθεση και για τις δύο κατηγορίες επενδύσεων, δηλαδή την ένταξη των ξενοδοχειακών μονάδων στις υψηλές κατηγορίες, τουλάχιστον 3* και άνω.
Οι λόγοι για τους οποίους ο εκσυγχρονισμός όλων των ξενοδοχειακών μονάδων εξακολουθεί να αποτελεί κύριο πυλώνα της αναπτυξιακής πολιτικής ερείδονται σε μια σειρά από πραγματικές καταστάσεις:
τα υφιστάμενα ξενοδοχεία έχουν καταλάβει τις κεντρικότερες θέσεις κοντά στα πιο ελκυστικά αξιοθέατα της χώρας, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται συνολικά η εικόνα του προορισμού από την κατάσταση της ξενοδοχειακής υποδομής
οι εγκαταστάσεις και ο ξενοδοχειακός εξοπλισμός φθείρονται γρήγορα και απαιτείται ολοκληρωμένος εκσυγχρονισμός του ξενοδοχείου κάθε πενταετία, ο οποίος όμως απορροφά σημαντικά κεφάλαια, τα οποία δεν είναι σε θέση οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, που είναι στο σύνολό τους μικρού και μεσαίου μεγέθους, να τα καλύψουν εξ ολοκλήρου με ίδια κεφάλαια ή με τραπεζικό δανεισμό. Σημειωτεόν ότι το 80% των ξενοδοχειακών μονάδων διαθέτει κάτω από 50 δωμάτια, ενώ μόλις το 7,5% των μονάδων διαθέτει πάνω από 100 δωμάτια. Προτείνεται η μείωση του χρόνου που μεσολαβεί από μία ανακαίνιση εκσυγχρονισμού έως την επόμενη από 6 σε 5 χρόνια.
Καθίσταται επομένως μέσω του αναπτυξιακού εξαιρετικά δυσχερής η πρόσβαση των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων σε προγράμματα εκσυγχρονισμού, διότι στην ουσία καταργείται η επιδότηση της ανακαίνισης ξενοδοχείων και προωθείται η ενίσχυση μόνο όσων επενδύσεων αφορούν σε αναβάθμιση της τάξης στην οποία ανήκει η μονάδα, τουλάχιστον 3 αστέρων και άνω. Μένει δηλαδή εκτός εκσυγχρονισμού πάνω από το 60% του συνόλου των ξενοδοχειακών μονάδων της χώρας. Γιατί, για να καταστεί εφικτή η αναβάθμιση μιας μονάδας χαμηλής κατηγορίας κατά 1 ή 2 τάξεις, θα πρέπει να κατεδαφιστεί ολοσχερώς ή, στην καλύτερη περίπτωση να διατηρηθεί μόνο ο σκελετός των υφιστάμενων κτιρίων. Πέρα από την υπερβολική σπατάλη πόρων που συνεπάγεται η επανακατασκευή της πλειονότητας των ελληνικών ξενοδοχείων, δεν πρέπει να παραγνωρίζεται το γεγονός ότι υπάρχει μεγάλος αριθμός τουριστών που είναι διατεθειμένος να διαμείνει σε μονάδες χαμηλών κατηγοριών, προκειμένου να περιορίσει το κόστος των διακοπών του, ζητώντας όμως ποιοτικές υπηρεσίες.
Ποσοστιαία κατανομή ξενοδοχειακών μονάδων
κατά κατηγορία αστέρων (Ξ.Ε.Ε.)
EMBED Excel.Chart.8
Τα περισσότερα ξενοδοχεία 1*, 2* και 3* είναι μικρής δυναμικότητας. Εάν επιχειρήσουν να προαχθούν σε ανώτερη κατηγορία είναι υποχρεωμένα, σύμφωνα με τις τεχνικές προδιαγραφές, να αυξήσουν τα τετραγωνικά των δωματίων και να πολλαπλασιάσουν την έκταση των κοινόχρηστων χώρων, που στις περισσότερες περιπτώσεις αυτό δεν είναι εφικτό λόγω αρχικής κατασκευής και οικοδομικής αδείας, αλλά και λόγω μεγάλου περιορισμού στον αριθμό των δωματίων. Παράλληλα, θα πρέπει αυτές οι μονάδες να απευθυνθούν σε ένα πολύ πιο απαιτητικό τμήμα της τουριστικής αγοράς, προκειμένου να προσελκύσουν πελάτες υψηλότερων εισοδηματικών τάξεων. Όμως, ούτε η θέση των περισσότερων από αυτά, ούτε η επαγγελματική εμπειρία όσων τα διαχειρίζονται, εγγυώνται ότι είναι δυνατή η διείσδυση στην αγορά των μικρών πολυτελών ξενοδοχείων. Είναι σχεδόν βέβαιο, ότι οι μικρές μονάδες που θα επιχειρήσουν να ενταχθούν στη συγκεκριμένη διάταξη του νόμου, δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν σ’ αυτό το επίπεδο λειτουργίας και θα καταστούν μακροπρόθεσμα μη βιώσιμες.
Μια άλλη σημαντική διαφοροποίηση του νέου αναπτυξιακού είναι ότι επιτρέπει άνευ περιορισμών την ίδρυση νέων κλινών τουλάχιστον 3* σε όλη τη χώρα. Είναι γνωστό ότι η λειτουργία της τουριστικής αγοράς οδηγεί στην υπερσυγκέντρωση ξενοδοχειακού δυναμικού σε λίγες περιοχές της χώρας με μεγάλη τουριστική ζήτηση. Εξάλλου, με τον προγενέστερο αναπτυξιακό 3299/2004, που επιτρεπόταν η ίδρυση ξενοδοχειακών μονάδων μόνο 5* σε όλη τη χώρα, διαπιστώθηκε ότι το συντριπτικό ποσοστό των νέων κλινών που επιδοτήθηκαν εγκαταστάθηκε στους υπερανεπτυγμένους τουριστικούς προορισμούς, κατά κύριο λόγο στην Ρόδο και στην Κρήτη, όπου συγκεντρωνόταν περίπου το 50% του συνόλου των πεντάστερων κλινών της χώρας. Γι’ αυτό το λόγο, προκειμένου να προαχθεί η ισόρροπη κατανομή του ξενοδοχειακού δυναμικού ανάμεσα στους πολυάριθμους τουριστικούς προορισμούς της χώρας και να διοχετευθούν πολύτιμοι πόροι εκεί όπου διαπιστωμένα υφίσταται έλλειμμα ξενοδοχειακού δυναμικού υψηλών κατηγοριών, είναι αναγκαίο να επανέλθει η ΚΥΑ που εκδιδόταν κάθε 2 χρόνια και προσδιόριζε περιοχές υψηλής ξενοδοχειακής πυκνότητας με επιστημονικά κριτήρια, αναστέλλοντας ή περιορίζοντας τα ποσοστά ενίσχυσης επενδύσεων για ίδρυση νέων ξενοδοχειακών μονάδων στις περιοχές με υπερσυγκέντρωση κλινών. Εάν κάποιος επενδυτής επιθυμεί να επενδύσει σε μια περιοχή που οι επενδύσεις σύμφωνα με τα παραπάνω δεν ενισχύονται , θα μπορεί να προχωρήσει στην επένδυση του χωρίς την ενίσχυση του νόμου.
Ο νέος Αναπτυξιακός. ανατρέπει επίσης και τον τρίτο βασικό πυλώνα της μέχρι σήμερα ασκούμενης τουριστικής πολιτικής, αφού δεν λαμβάνει κανενός είδους πρόνοια για την προώθηση των ειδικών μορφών τουρισμού. Καταργούνται τα οριζόντια κίνητρα για επενδύσεις σε θεματικό τουρισμό, κέντρα θαλασσοθεραπείας, γήπεδα γκολφ κλπ. και οι σχετικές επενδύσεις επιδοτούνται πλέον με τα ποσοστά ενίσχυσης που προβλέπονται για κάθε περιφέρεια. Θεωρούμε, ότι η ύπαρξη σαφώς προκαθορισμένου επενδυτικού πλαισίου συμβάλλει στην προσέλκυση μεγάλων επενδύσεων σε στρατηγικούς τομείς της τουριστικής δραστηριότητας. Τέτοιου τύπου επενδύσεις απαιτούν εξειδικευμένη μελέτη και μεγάλο χρόνο ωρίμανσης και δεν μπορούν να αποφασίζονται στα στενά χρονικά περιθώρια ανάρτησης μιας πρόσκλησης υποβολής αιτήσεων.
Συνεχίζοντας τις παρατηρήσεις μας επί του ισχύοντος αναπτυξιακού, διαπιστώνουμε ότι με βάση τις τρείς μεγάλες κατηγορίες επενδυτικών σχεδίων του αναπτυξιακού αντιμετωπίζονται όλοι οι κλάδοι της εθνικής οικονομίας σχεδόν με ομοιόμορφο τρόπο. Έτσι, όμως, δεν εξυπηρετούνται οι ιδιαιτερότητες της τουριστικής βιομηχανίας, που είναι ο πλέον εξωστρεφής και ελπιδοφόρος κλάδος της χώρας
Συγκεκριμένα:
Στην κατηγορία της γενικής επιχειρηματικότητας, όπου οι υπαγόμενες επενδύσεις λαμβάνουν φορολογικές απαλλαγές, είναι γνωστό ότι οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις αδυνατούν να ενταχθούν σ’ αυτή την κατηγορία, διότι λόγω υψηλών αποσβέσεων των παγίων στοιχείων και της δυσμενούς οικονομικής συγκυρίας δεν παρουσιάζουν κέρδη για φορολογικές απαλλαγές.
Στην κατηγορία της τεχνολογικής ανάπτυξης εξαιρούνται οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, παρόλο που θα έπρεπε να είναι ανοιχτή αυτή η κατηγορία στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις που θα επιθυμούσαν να επενδύσουν στην καινοτομία και στον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό.
Στην τρίτη κατηγορία της περιφερειακής συνοχής, ο τουριστικός χάρτης της χώρας δεν συμπίπτει σε καμία περίπτωση με τον Χάρτη Περιφερειακών Ενισχύσεων που έχει εγκρίνει η ΕΕ. Για το λόγο αυτό, το ΞΕΕ είχε προτείνει να υπάρξει ειδική γεωγραφική διαίρεση της χώρας που να αφορά μόνο στην επιχορήγηση τουριστικών επενδύσεων με βάση το τουριστικό ΑΕΠ του κάθε νομού ή νησιού.
Ο ποσοστιαίος περιορισμός των δαπανών σε κτιριακές εγκαταστάσεις και εργασίες διαμόρφωσης περιβάλλοντος χώρου όσον αφορά στις επενδύσεις του τουριστικού τομέα συνιστά ένα άνευ λόγου σημαντικό περιορισμό στην επενδυτική δραστηριότητα, ο οποίος θα πρέπει να αρθεί.
Το Ξενοδοχειακό επιμελητήριο της Ελλάδος λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη αναβάθμισης του ξενοδοχειακού προϊόντος μας αλλά συνεκτιμώντας συγχρόνως και την πραγματική κατάσταση του ξενοδοχειακού δυναμικού της χώρας, προτείνει στην περίπτωση ολοκληρωμένου εκσυγχρονισμού κύριων καταλυμάτων να θεσπισθούν κίνητρα με προϋπόθεση την υποχρεωτική αναβάθμιση κατά μια μόνο κατηγορία. , αυτής των ξενοδοχείων 1* και 2*, τουλάχιστον στην κατηγορία των 3*. Οποιαδήποτε άλλη αναβάθμιση πέρα της ανωτέρω να είναι προαιρετική και να βαθμολογείται με επιπλέον μόρια στην αξιολόγηση και εκτίμηση της αποτελεσματικότητας της επενδυτικής πρότασης.
Δεν υπάρχουν διατάξεις που να στοχεύουν στον περιορισμό ανούσιων γραφειοκρατικών διαδικασιών. Για παράδειγμα, το επιχειρηματικό σχέδιο θα μπορούσε να περιορίζεται μόνο στην παρουσίαση των μελλοντικών χρηματοοικονομικών ροών της επιχείρησης ή την περιγραφή των καινοτόμων δράσεων. Δεν προσφέρουν τίποτα ανούσιες επαναλήψεις στοιχείων για την τουριστική κίνηση και τις προοπτικές του τουρισμού στην ευρύτερη περιοχή εγκατάστασης της νέας μονάδας. Θα μπορούσε, επίσης, να καταργηθεί η υποβολή σειράς δικαιολογητικών που είναι προαπαιτούμενα για την έκδοση της άδειας λειτουργίας της επιχείρησης, αφού, ούτως ή άλλως, υποβάλλεται υποχρεωτικά και αυτή στο φάκελο της αίτησης.
Κρίνεται αναγκαία η θεσμοθέτηση της παρουσίας εκπροσώπου του ΞΕΕ στην Κεντρική Γνωμοδοτική Επιτροπή Επενδύσεων και στις Περιφερειακές Γνωμοδοτικές Επιτροπές των νησιωτικών περιφερειών της χώρας.
Θα αποτελούσε σημαντικό δείγμα βελτίωσης της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης, αν προβλεφτεί σαφής χρόνος καταβολής των ποσών της επιχορήγησης, τουλάχιστον μετά την έναρξη της παραγωγικής λειτουργίας της νέας επένδυσης. Μετά την εκπνοή αυτής της προθεσμίας, οι τόκοι με τους οποίους χρεώνεται η επιχείρηση από τις τράπεζες θα πρέπει να βαρύνουν τον Ειδικό Λογαριασμό του Αναπτυξιακού Νόμου (ΕΛΑΝ), η σύσταση του οποίου θεωρείται σημαντική πρωτοβουλία προς την ορθή κατεύθυνση. Με αυτόν τον τρόπο θα αρθεί ένα σημαντικό αντικίνητρο, καθώς οι επενδυτές σπάνια γνωρίζουν πότε θα τους καταβληθούν τα βεβαιωθέντα ποσά των επιχορηγήσεων.
Για την επάρκεια και όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα των χορηγουμένων και επενδυόμενων μέσω ΕΣΠΑ κεφαλαίων στον τουρισμό, θεωρούμε απαραίτητο να υπάρχει πίνακας με τα όρια της ανώτερης επενδυόμενης δαπάνης ανά δωμάτιο ή ανά εξυπηρετούμενο άτομο για τις επενδύσεις σε ειδικές μορφές τουρισμού , ανάλογα με την μορφή της επένδυσης ( δημιουργία νέων ή εκσυγχρονισμός υπαρχουσών), την κατηγορία του καταλύματος και την περιοχή υλοποίησης της επένδυσης. Ο πίνακας αυτός θα περιορίσει τις υπερτιμολογήσεις που έχουν παρατηρηθεί σε κάποιες επενδύσεις στο παρελθόν και θα εξασφαλίζει μεγαλύτερη επάρκεια κονδυλίων στην ενίσχυση περισσότερων επενδύσεων. Για τις περιπτώσεις επενδύσεων που η φιλοσοφία και το όραμα του επενδυτή και κατά συνέπεια το κόστος της επένδυσης ξεπερνά το θεσμοθετημένο ανώτερο κόστος, θα ενισχύεται η επένδυση μέχρι του ύψους του θεσμοθετημένου ανώτατου ορίου με τον επενδυτή να υποχρεούται να καλύψει το υπερβάλλον κόστος με την ίδια συμμετοχή του και τραπεζικό δανεισμό.
Όσον αφορά τα φορολογικά κίνητρα για τον ολοκληρωμένο εκσυγχρονισμό των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων κρίνονται αναποτελεσματικά διότι λόγω των υψηλών επενδύσεων σε πάγια και ακίνητα που προϋποθέτει ο εκσυγχρονισμός των ξενοδοχείων, η λογιστική απόσβεση των είναι μακροχρόνια, με συνέπεια τα φορολογικά κίνητρα να αποδεικνύονται ατελέσφορα.
Λόγω της οικονομικής κρίσης την τελευταία τριετία και της αδυναμίας των τραπεζών για χρηματοδότηση των επενδυτικών σχεδίων και προτάσεων, κρίνεται απολύτως απαραίτητη η θεσμική παράταση του χρόνου ολοκλήρωσης, κατά μια διετία τουλάχιστον, των ήδη εγκεκριμένων και μη ολοκληρωμένων επενδυτικών σχεδίων, ανεξαρτήτως του βαθμού ολοκλήρωσης των , ώστε να καταστεί δυνατή τελικώς, η πραγματοποίηση των υπαχθέντων στις διατάξεις του αναπτυξιακού νόμου επενδύσεων .
Τέλος το Ξ.Ε.Ε. θεωρεί απαραίτητο να γίνει απολογισμός 10ετίας, για την πολιτική κινήτρων που εφαρμόστηκε μέσω του αναπτυξιακού νόμου. Να ανακοινωθούν συγκεντρωτικά στοιχεία σχετικά με το ύψος των κονδυλίων που έχουν εκρεύσει (προϋπολογισμός, δημόσια επιχορήγηση, δανεισμός) ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας και Περιφέρεια. Πόσες από τις εγκεκριμένες επενδύσεις υλοποιήθηκαν, πόσες λειτουργούν σήμερα και σε ποια επιχειρηματική κατάσταση βρίσκονται; Μόνο κατ’ αυτόν τον τρόπο θα υπάρξει καλύτερος σχεδιασμός στο μέλλον.
Ο Πρόεδρος του Ξ.Ε.Ε. έθιξε επίσης ζητήματα που άπτονται των προϋποθέσεων συμμετοχής στα προγράμματα για την ενίσχυση των ΜΜΕ του τουρισμού στα πλαίσια των ΠΕΠ, ζητώντας από τον Υπουργό να μειώσει στα 20.000 € το κατώτατο όριο του μέσου ετήσιου κύκλου εργασιών τριετίας, που έχει προσδιοριστεί για τις ΜΜΕ του τουρισμού στα 30.000 €, ώστε να έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης στον εκσυγχρονισμό και οι πολύ μικρές ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, των οποίων ο τζίρος στις δύσκολες αυτές περιστάσεις μετά βίας προσεγγίζει τα 20.000 €.
