Ημερίδα με τίτλο «Στο Γκάζι…γίνεται Μουσείο» διοργανώνει η «Τεχνόπολις» του Δήμου Αθηναίων την Τρίτη 1η Νοεμβρίου 2011 και ώρα 10.00 (Αμφιθέατρο Ρ/Σ Αθήνα 984 «Γιάννης Ρίτσος», Πειραιώς 100, Γκάζι).
Σκοπός είναι η παρουσίαση στο ευρύ κοινό μιας νέας λειτουργίας της «Τεχνόπολις», αυτή του ιστορικού και μουσειακού της χαρακτήρα, καθώς και ο σχεδιασμός ενός μουσείου αφιερωμένου στο παλιό εργοστάσιο φωταερίου, που λειτουργούσε στον ίδιο χώρο έως το 1984.
Στο πρόγραμμα της ημερίδας περιλαμβάνονται θεματικές ομιλίες για την ιστορία της παραγωγής φωταερίου και του εργοστασίου γενικότερα, την περίοδο της αποκατάστασης του ως βιομηχανικό μνημείο, το μέλλον αντίστοιχων τέτοιων χώρων στην Ελλάδα και την υπόλοιπη Ευρώπη, αλλά και το μέλλον σύγχρονων μορφών ενέργειας, όπως είναι το φυσικό αέριο. Επίσης, θα προβληθούν δύο ντοκιμαντέρ: «Το Γκάζι» του Δημήτρη Σταύρακα και «Τεχνόπολις» του Ανδρέα Λουκάκου, στα οποία παρουσιάζεται τόσο η ιστορία του εργοστασίου φωταερίου της Αθήνας, όσο και ο χώρος πολιτισμού στον οποίο έχει μετατραπεί τα τελευταία δώδεκα χρόνια.
Το αναλυτικό πρόγραμμα της ημερίδας περιλαμβάνει:
Α’ ΜΕΡΟΣ
10:00 – 10:45
Σύντομοι Χαιρετισμοί
Kωστής Mπιτζάνης, Δ/νων Σύμβουλος «Τεχνόπολις»
Γιώργος Παπανδρέου, Πρόεδρος Δ.Σ. «Τεχνόπολις»
Γιώργος Kαμίνης, Δήμαρχος Αθηναίων
Τέτη Χατζηνικολάου, Δ/ντρια Ελλ. Τμ. του Διεθνούς Συμβουλίου ICOM
Εύα Κοντοσταθάκου, Πρόεδρος «Αθηναϊκού Αερίου»
Γρηγόρης Παπαδόπουλος, Πρόεδρος της «Ένωσης Εργαζομένων του Φυσικού Αερίου Αττικής»
10:45 – 12:00
«Το εργοστάσιο παραγωγής φωταερίου της Αθήνας: Από τη λειτουργία στη διάσωση»
Ομιλίες
Μαρία Δανιήλ, (αρχιτέκτων, MSc,Ε.Μ.Π. «Προστασία Μνημείων»)
«Ο δι’ αερίου φωτισμός της πόλης των Αθηνών» (1832-1902)»
Άλκης Πρέπης, (αρχιτέκτων, αν. καθ. Τμήματος Αρχ/νων Μηχ/κων του Δ.Π.Θ)
«Το εργοστάσιο παραγωγής φωταερίου της Αθήνας: Από τη λειτουργία στη διάσωση»
Κωστής Σπανόπουλος (δημοσιογράφος, πρώην υπεύθυνος Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων ΔΕΦΑ)
Προβολή ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία Αντρέα Λουκάκου : «Η ιστορία του Φωταερίου Αθηνών».
12:15 – 13:00
Ξενάγηση στους χώρους
13:00-14:30
Γεύμα
Β’ ΜΕΡΟΣ
17:00 – 18:30
«Η σημασία και το μέλλον των βιομηχανικών μνημείων στην Ευρώπη»
Ομιλίες
David de Haan, (Ironbridge Institute, UK)
“Preserving Gas Works as Museums – the UK Experience”
Prof.Wolfgang Ebert, (Secretary of “European Route of Industrial Heritage”, ERIH)
“Industrial Heritage – what do we achieved, where do we go?”
Ασπασία Λούβη, (Γεν. Δ/ντρια Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς)
«H δημιουργία ενός βιομηχανικού μουσείου: από τη θεωρία στην πράξη»
18:30 – 20:30
«Δημιουργία μουσείου στο Γκάζι»
Ομιλίες
Χριστίνα Αγριαντώνη (Καθηγήτρια Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας)
«Από το Γκάζι στην Τεχνόπολη. Η αξιοποίηση της βιομηχανικής κληρονομιάς της Αθήνας»
Μαρία Φλώρου (Αρχαιολόγος Μουσειολόγος)
«Γιατί ακόμα ένα μουσείο; Έρευνα και αποτελέσματα»
Σάκης Χατζηγώγας (Μηχανολόγος Μηχανικός)
«Παραγωγή και χρήση του φωταερίου. Το εργοστάσιο γκαζιού στην Αθήνα»
ΔΕΣΦΑ, Δρ. Γιώργος Παπαρσένος (Δ/νων Σύμβουλος)
Αναμένεται ο τίτλος της ομιλίας
ΕΠΑ Αττικής
«Το Φυσικό Αέριο στην Αττική σήμερα»
ΔΕΠΑ, Χάρης Σαχίνης (Πρόεδρος και Δ/νων Σύμβουλος)
«Η σημασία του Φυσικού Αερίου στην ανάπτυξη της χώρας και στην αναβάθμιση της ευρύτερης περιοχής»
Προβολή ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία Δημήτρη Σταύρακα: «Το Γκάζι»
Η Τεχνόπολις του Δήμου Αθηναίων, το «βιομηχανικό μουσείο» απαράμιλλης αρχιτεκτονικής, από τα πιο ενδιαφέροντα στον κόσμο, αποτελεί σήμερα ένα πολυδύναμο χώρο πολιτισμού, αναβαθμίζοντας μια ιστορική περιοχή της πρωτεύουσας και δημιουργώντας έναν ακόμη θετικό πόλο στην πολιτισμική ταυτότητα της Αθήνας.
Το παλιό εργοστάσιο Φωταερίου συνολικής έκτασης 30 περίπου στρεμμάτων, γνωστό ως Γκάζι, δίπλα στον Κεραμεικό και κοντά στην Ακρόπολη. Η σταδιακή μεταμόρφωση της σε κέντρο φιλοξενίας εκδηλώσεων ποικίλου ενδιαφέροντος, δίνει την δυνατότητα στον επισκέπτη να περιηγηθεί σε ένα χώρο γεμάτο εικόνες, γνώσεις, και συναισθήματα. Η γοητεία μιας άλλης εποχής, που αποπνέει ο χώρος με τα θεόρατα καζάνια (αεριοφυλάκια), τις καμινάδες και τους φούρνους «συνωμοτεί» ευλαβικά στο να έχει καθιερωθεί ως «εργοστάσιο» προστασίας και παραγωγής της τέχνης. Λειτουργεί από το 1999 και είναι αφιερωμένη στην μνήμη του αξέχαστου συνθέτη Μάνου Χατζιδάκι.
Το Αθηναϊκό εργοστάσιο της Γαλλικής Εταιρείας Αεριόφωτος ιδρύθηκε το 1857, με βασιλικό διάταγμα του Όθωνα, μετά από ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Αθηναίων. Ήταν η εποχή που η βιομηχανική επανάσταση άρχιζε να διαφαίνεται στο νεοσύστατο τότε ελληνικό κράτος, ηλικίας μόλις τριών δεκαετιών.
Με το διάταγμα εκείνο παραχωρήθηκε στον Φραγκίσκο Φεράλδη το δικαίωμα σύστασης και εκμετάλλευσης του εργοστασίου αεριόφωτος (κοινώς γκαζιού) για τον φωτισμό της πόλης. Η ανεύρεση του χώρου για την ανέγερση του βιομηχανικού αυτού συγκροτήματος, έγινε με γνώμονα την σπουδαιότητα του κεντρικού σημείου που βρισκόταν, δηλαδή στην τρίτη κορυφή του «πολεοδομικού τριγώνου» της Αθήνας, στον άξονα προς Πειραιά. Εκεί, όπου σύμφωνα με την πρόταση των Κλεάνθη- Σάουμπερτ (1833) προβλεπόταν η διαμόρφωση της πλατείας Κέκροπος, ενώ ένα χρόνο αργότερα ο Κλέντζε τοποθετούσε την ανέγερση των Ανακτόρων. Η μεταγενέστερη ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής γύρω από το συγκρότημα του εργοστασίου, συνέτεινε στο να καθιερωθεί η οδός Πειραιώς ως ένα από τα κέντρα της βιομηχανικής περιφέρειας της πρωτεύουσας.
Η κατασκευή και λειτουργία του εργοστασίου ακολουθεί τέσσερις φάσεις :
-Α΄(1862-1887): Δημιουργούνται τα πρώτα κτίρια και τοποθετούνται μηχανήματα όπως κλίβανοι απόσταξης (φούρνοι), αεριοφυλάκια για την αποθήκευση, καμινάδα, αίθουσα καθαρισμού, υδατοδεξαμενές, αποθήκες και κατοικία διευθυντή.
-Β΄(1887-1920): Διευρύνονται οι ανάγκες χρήσης του φωταερίου. Εκτός από τον δημοτικό φωτισμό των δρόμων, σπίτια και βιομηχανίες προστίθενται στους χρήστες γκαζιού.
Παράλληλα, επεκτείνεται το εργοστάσιο υπό νέα ιδιοκτησία (Σερπιέρη, der Vol), ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896. Ανεγείρεται νέα καμινάδα, σειρά φούρνων, δύο αεροφυλάκια, καθώς και κτίρια για την εξυπηρέτηση των εργαζομένων (αποδυτήρια, λουτρά, κουρείο κλπ.) Ο χώρος παίρνει την σημερινή του μορφή.
-Γ΄(1920-1952): Εισάγεται η γερμανική τεχνολογία για την βελτίωση της ποιότητας του αερίου, προστίθεται νέα μονάδα παραγωγής και τρίτη καμινάδα, ενώ εγκαθίσταται πρωτοποριακή τεχνολογία παραγωγής υδαταερίου. Το εργοστάσιο περιέρχεται (1938) στον Δήμο ως Δημοτική Επιχείρηση Φωταερίου Αθηνών (ΔΕΦΑ), με την εκπνοή του συμβολαίου της γαλλικής εταιρίας.
-Δ΄(1952-1984): Παρά την οικοδομική ανασυγκρότηση της πόλης, την δεκαετία του ΄60, το εργοστάσιο υπολειτουργεί, αφού η μορφή ενέργειας που παράγει θεωρείται «ξεπερασμένη». Το 1983 διακόπτεται η διαδικασία παραγωγής αερίου από κάρβουνο και το δίκτυο ενώνεται με τα Ελληνικά Διυλιστήρια Ασπροπύργου, όπου καθιερώνεται η παραγωγή με την τεχνολογία της νάφθας.
Ένα χρόνο αργότερα η λειτουργία ενός τέτοιου εργοστασίου θεωρήθηκε αναχρονιστική, με αποτέλεσμα την αναστολή του, όχι μόνο εξαιτίας της ρύπανσης, που προκαλούσε, αλλά κυρίως λόγω της καθεαυτής τοποθεσίας του στο κέντρο της Αθήνας, κοντά στην Ακρόπολη.
Η επισκευή-αποκατάσταση και επαναχρησιμοποίηση των παλαιών κτιρίων (σε δύο φάσεις) μαζί με την οργάνωση του ελευθέρου χώρου του συγκροτήματος, που ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του ΄90 και ολοκληρώθηκε λίγο πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, συνιστούν μια σύνθετη διαδικασία δυο αρχών: της αυθεντικότητας και της χρηστικότητας και το καθιστούν ως ένα από τα βασικά στοιχεία, που συνθέτουν την εικόνα της πόλεως των Αθηνών.
Διάρκεια ημερίδας: 10.00 – 20.30
Είσοδος ελεύθερη
